Tại sao nước tiểu sẫm màu?

Nước tiểu sẫm màu hay có màu vàng đậm có thể chỉ đơn giản là do bạn uống ít nước. Song đôi khi đây cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo một số vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Nước tiểu được sản xuất tại thận. Khi bạn uống hoặc tiêu thụ thức ăn, chất lỏng sẽ đi từ hệ thống tiêu hóa vào hệ thống tuần hoàn và lọc tại thận. Thận sau đó sẽ loại bỏ các chất thải và chất lỏng thông qua nước tiểu.

Nước tiểu có thể dao động từ màu vàng nhạt đến màu hổ phách đậm tùy theo tỷ lệ nước với chất thải. Nhiều nguyên nhân có thể ảnh hưởng đến màu sắc của nước tiểu, song hầu hết các nguyên nhân này đều không nghiêm trọng. Tuy nhiên, sự thay đổi màu sắc nước tiểu đôi khi có thể là dấu hiệu cảnh báo một số vấn đề sức khỏe.

Nguyên nhân phổ biến nhất khiến nước tiểu sẫm màu hay có màu vàng đậm là do cơ thể mất nước. Tuy nhiên, điều này có thể là một dấu hiệu cho thấy lượng các chất thải dư thừa bất thường hoặc cảnh báo bệnh lý trong cơ thể.

Dưới đây bạn hãy cùng tìm hiểu 5 nguyên nhân khiến nước tiểu sẫm màu và cách xử lý nhé!

1. Cơ thể thiếu nước

Nước tiểu sẫm màu thường là dấu hiệu cho thấy bạn không có đủ lượng nước cho cơ thể. Bên cạnh triệu chứng nước tiểu màu vàng sậm, tình trạng thiếu nước, mất nước còn có thể gây ra:

• Táo bón
• Mệt mỏi
• Khát nước
• Khô miệng và môi
• Chóng mặt hoặc yếu
• Khó nuốt thức ăn khô.

Những đối tượng thường có nguy cơ cao dễ bị mất nước bao gồm: trẻ em, người cao tuổi và những người mắc bệnh nặng (như ung thư).

Trong hầu hết các trường hợp, bạn có thể điều trị mất nước bằng cách bù nhiều nước hơn bằng nước lọc và trà thảo dược.

Tuy nhiên, bạn nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế nếu gặp phải các dấu hiệu mất nước nặng như:

• Huyết áp hạ rất thấp (kèm đau đầu, tức ngực)
• Da mất tính đàn hồi
• Miệng và lưỡi rất khô
• Mắt trũng sâu
• Lơ mơ, giảm nhận thức (hoặc kích thích, vật vã)
• Đi tiểu ít hoặc không có nước tiểu
• Mạch yếu hoặc không cảm nhận được
• Khát hoặc rất khát.

Cách điều trị: Đối với những người bị mất nước nghiêm trọng có thể cần điều trị bù nước. Quá trình này thường bao gồm kiểm soát lượng muối, chất lỏng và chất điện giải trong cơ thể tại bệnh viện.

2. Thực phẩm tiêu thụ hay một số thuốc uống

Một số loại thực phẩm và đồ uống có thể khiến nước tiểu sẫm màu hoặc tạo mùi cho nước tiểu. Ví dụ, quả mâm xôi, củ dền, cây đại hoàng (rhubarb) có thể khiến nước tiểu có màu nâu sậm hoặc màu giống như trà.

Một số loại thuốc uống cũng có thể gây ra sự thay đổi màu nước tiểu bao gồm:

• Nước tiểu màu đỏ: Senna, chlorpromazine và thioridazine.
• Nước tiểu màu cam: Rifampin, warfarin và phenazopyridine.
• Nước tiểu xanh da trời hoặc xanh lá cây: Amitriptyline, indomethacin, cimetidine và promethazine.
• Nước tiểu sẫm màu: Chloroquine, primaquine, metronidazole và nitrofurantoin.

Cách điều trị: Trường hợp này thường không phải là một nguyên nhân đáng lo ngại. Thông thường nước tiểu sẽ trở lại màu bình thường sau khi bạn ngừng ăn các loại thực phẩm này. Trường hợp do dùng thuốc, bạn nên thông báo cho bác sĩ để được giải thích cụ thể.

3. Nhiễm trùng đường tiết niệu khiến nước tiểu sẫm màu

Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào hệ tiết niệu, thường thông qua niệu đạo. Phụ nữ có xu hướng mắc phải UTI thường xuyên hơn nam giới, với các tình trạng nhiễm trùng bàng quang hoặc viêm bàng quang niệu đạo (nhiễm khuẩn tiết niệu dưới hay nhiễm khuẩn tiết niệu thấp) hoặc viêm thận, bể thận (nhiễm khuẩn tiết niệu trên hay nhiễm khuẩn tiết niệu cao).

Các triệu chứng của nhiễm trùng đường tiết niệu bao gồm:

• Thường xuyên đi tiểu, tiểu rắt, tiểu rỉ, són tiểu
• Đau hoặc rát, buốt khi đi tiểu
• Đau thắt lưng, đau bụng hoặc tăng áp lực trong bụng
• Nước tiểu đục, sẫm màu hoặc xuất hiện máu
• Sốt cao nếu viêm thận, bể thận cấp

Nếu bạn có nước tiểu sẫm màu kèm theo đau dữ dội, đặc biệt là ở lưng, bạn có thể bị sỏi thận hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu.

Cách điều trị: Bác sĩ thường sẽ kê đơn một đợt kháng sinh ngắn (viêm bàng quang niệu đạo là 7-10 ngày kháng sinh uống, viêm thận – bể thận là 10-14 ngày kháng sinh tiêm) để điều trị nhiễm trùng. Đối với nhiễm trùng nặng, người bệnh có thể cần một đợt kháng sinh dài hơn, đồng thời có thể dùng kèm thuốc giảm đau.

4. Tan huyết, tan máu (Thiếu máu tán huyết)

Thiếu máu tán huyết cũng có thể là một trong những nguyên nhân khiến nước tiểu sẫm màu. Đây là tình trạng xảy ra khi các tế bào hồng cầu của người bệnh bị phá hủy nhanh hơn được tạo ra.

Các rối loạn máu di truyền, chẳng hạn như bệnh hồng cầu hình liềm hoặc thalassemia, cũng có thể dẫn đến thiếu máu tán huyết. Đây cũng có thể tác dụng phụ tiềm ẩn của một số loại thuốc và đôi khi có thể xảy ra sau khi truyền máu.

Ngoài việc đi tiểu có màu vàng đậm, sẫm màu, các triệu chứng thiếu máu tán huyết khác có thể bao gồm:

• Đau đầu
• Mệt mỏi
• Chóng mặt
• Da nhợt nhạt
• Tim đập nhanh
• Vàng da, vàng mắt
• Phì đại lá lách hoặc gan.

Cách điều trị: Nhiều trường hợp thiếu máu tán huyết nhẹ thường không cần điều trị, mà chỉ cần thay đổi lối sống để giúp kiểm soát các triệu chứng. Trong trường hợp thiếu máu tán huyết nghiêm trọng, bác sĩ sẽ chỉ định truyền máu, cấy ghép máu và tủy xương, hoặc phẫu thuật để cắt bỏ lá lách.

5. Viêm gan C có thể làm nước tiểu sẫm màu

Virus viêm gan C (HCV) có thể gây nhiễm trùng gan. Tình trạng này ít khi gây ra triệu chứng trong giai đoạn đầu, vì vậy nhiều người bệnh không nhận ra cho đến khi sự tổn thương gan bắt đầu tiến triển. Viêm gan C có thể ảnh hưởng đến cách gan xử lý chất thải, do đó tình trạng này có thể khiến nước tiểu sẫm màu., vàng đậm.

Các yếu tố rủi ro khiến người bệnh mắc phải viêm gan C bao gồm dùng chung kim tiêm, quan hệ tình dục không dùng bao cao su với người bị HCV…

Các triệu chứng xảy ra thường xuất hiện trong vòng 2 tuần đến 6 tháng sau khi tiếp xúc với virus. Các triệu chứng viêm gan C có thể bao gồm:

• Sốt
• Mệt mỏi
• Vàng da
• Ngứa da
• Đau khớp
• Đau bụng
• Đau cơ bắp
• Nước tiểu sậm màu
• Buồn nôn hoặc kém ăn.

Cách điều trị: Nhiều năm trước, viêm gan C điều trị bằng thuốc Interferon và ribavirin giúp kiểm soát bệnh 40– 50% nhưng lại đi kèm với nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng. Hiện nay đã có phương thức tác động trực tiếp chống siêu vi hoặc DAAs giúp kiểm soát tốt hơn, rút ngắn thời gian điều trị và ít tác dụng phụ.

Bạn nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế nếu bạn thấy có máu trong nước tiểu hoặc nước tiểu sẫm màu không tự biến mất sau khi đã bù nước. Nếu tình trạng này kèm theo buồn nôn, nôn và sốt cao, bạn hãy đi khám ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị.

Những thông tin trên hy vọng có thể giúp bạn hiểu hơn về những nguyên nhân khiến nước tiểu sẫm màu và cách điều trị. Bạn hãy lưu ý bổ sung nước đầy đủ mỗi ngày và đến gặp bác sĩ ngay khi xuất hiện thêm các dấu hiệu bất thường khác nhé!