Dậy thì muộn ở trẻ là vấn đề rất cần được các bậc phụ huynh quan tâm. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến việc dậy thì muộn ở trẻ và làm thế nào để khắc phục được tình trạng đó. Hãy cùng Songkhoe.medplus.vn giải đáp thắc mắc trên.

Dậy thì muộn là gì ?

Dậy thì muộn (hay còn gọi là chậm dậy thì) là tình trạng tuổi dậy thì không bắt đầu vào thời điểm thông thường.

Tuổi dậy thì là thời điểm cơ thể của trẻ em bắt đầu trưởng thành và thường bắt đầu trong độ tuổi từ 7 đến 14 cho nữ trong độ tuổi từ 9 đến 15 cho nam. Lúc này tuyến sinh dục của trẻ bắt đầu tăng cường sản xuất các hormone sinh dục (testoterone ở bé trai và estrogen ở bé gái) dưới sự tác động của vùng dưới đồi và tuyến yên. Các hormone sinh dục này sẽ làm các đặc trưng giới tình của trẻ phát triển lên, chẳng hạn như ngực và buồng trứng ở bé gái, cơ bắp và tinh hoàn ở bé trai.

Nguyên nhân dẫn đến dậy thì muộn

• Do di truyền: Nếu mẹ hoặc bà ngày trước bị dậy thì muộn thì rất có thể trẻ cũng có khả năng bị dậy thì muộn cao hơn. Trường hợp này không đáng lo ngại, trẻ lớn lên sẽ dậy thì và phát triển bình thường.
• Chế độ dinh dưỡng: ăn uống không hợp lý, bỏ bữa, thiếu chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.
• Chứng suy sinh dục:  Tuyến sinh dục (buồng trứng, tinh hoàn) không hoặc ít sản xuất ra hormone. 
• Các bé gái phải tập luyện thể lực cường độ cao thường xuyên như điền kinh hoặc thể dục dụng cụ, thường bắt đầu dậy thì muộn hơn trẻ bình thường.
• Dậy thì muộn cũng có thể xảy ra do các vấn đề ở tuyến yên hoặc tuyến giáp. Những tuyến này liên quan đến các hormone quan trọng cho sự tăng trưởng và phát triển cơ thể.
• Dùng hóa trị hay xạ trị cũng có thể dẫn đến việc dậy thì muộn.
• Mắc các rối loạn như tiểu đường, viêm đường ruột, bệnh thận, bệnh xơ nang, mất trí nhớ có thể bị dậy thì trễ hoặc không phát triển về giới tính.

Các dấu hiệu và triệu chứng của dậy thì muộn 

• Ở nữ: Biểu hiện ở việc ngực không phát triển vào tầm độ tuổi 13, chu kỳ kinh nguyệt không bắt đầu trong khoảng độ tuổi 16 hoặc không xuất hiện trong vòng 5 năm kể từ khi quá trình dậy thì bắt đầu.
• Ở nam: Dậy thì muộn được tthể hiện bằng các dấu hiệu như tinh hoàn và dương vật không phát triển to hơn ở khoảng độ tuổi 14 hoặc giai đoạn tăng trưởng sinh dục bị trì hoãn hơn 5 năm. Ngoài ra, hầu hết các bé trai dậy thì muộn thường thấp hơn nhiều so với các bạn đồng trang lứa.

Dậy thì muộn ảnh hưởng như thế nào ?

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây chứng dậy thì muộn, ảnh hưởng của nó đến tâm sinh lý của trẻ sẽ khác nhau.

• Ở nữ: Các bạn gái sẽ cảm thấy tự tin so với các bạn bè đồng trang lưới, lo ngại về vấn đề sinh sản sau này. Tuy nhiên, sau khi dậy thì các bạn gái vẫn có thể sinh sản bình thường.
• Ở nam: Ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện về thể chất, các bé trai dậy thì muộn chiều cao sẽ thấp hơn so với các bạn. Ngoài ra dậy thì muộn còn có thể gây ảnh hưởng tiêu cực tới khả năng sinh sản của nam giới. Cụ thể, hệ thống nội tiết không kích hoạt quá trình phát triển của cơ quan sinh dục nam sẽ khiến dương vật bị nhỏ, tinh hoàn teo, gây ảnh hưởng xấu tới quá trình sinh tinh, có thể dẫn đến vô sinh nam hoặc ảnh hưởng tới khả năng tổng hợp testosterone của tinh hoàn. 

Chuẩn đoán và cách điều chứng dậy thì muộn

Bác sĩ sẽ kiểm tra mật độ estrogen, testosterone theo từng lứa tuổi, xét nghiệm máu để đo lường mức độ hormone trong máu, chụp X – quang kiểm tra sự phát triển của xương, siêu âm để kiểm tra buồng trứng, tử cung.

Họ cũng tiến hành phân tích nhiễm sắc thể để loại bỏ nguyên nhân bị rối loạn, chụp cắt lớp (CT), chụp cộng hưởng từ (MRI) não kiểm tra hoạt động tuyến yên, xem tiền sử gia đình để tìm xem nguyên nhân có do thói quen ăn uống bất thường, tập thể dục thể thao quá mức dẫn đến sự trì hoãn dậy thì không.

Từ đó bác sĩ sẽ bổ sung hormone estrogen/progesterone bằng thuốc uống hay gel bôi cho bé gái và tiến hành bổ sung hormone testosterone bằng cách tiêm, dùng miếng dán hoặc gel bôi cho bé trai.

Các bậc phụ huynh nên làm gì khi trẻ mắc chứng dậy thì muộn?

Các bậc phụ huynh nên theo dõi sát sao những thay đổi của cơ thể trẻ nhỏ để kiểm soát tình hình và điều trị kịp thời. Ngoài ra, bạn cũng cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ cũng như lịch khám bệnh nếu có những vấn đề khác nghiêm trọng hơn.

Hãy chia sẻ với trẻ nhiều hơn để giúp trẻ giữ tâm lý bình tĩnh và đón nhận chuyện này một cách tự nhiên. Nếu bạn cảm thấy không thể giải quyết những khúc mắc trong lòng trẻ, bạn nên tìm đến các bác sĩ tâm lý hoặc chuyên viên tư vấn học đường để có lời khuyên phù hợp.

Các nguồn thông tin tham khảo : Hello Bác sĩ, Vinmec, Youmed