Thần dược Ngũ Vị Tử với công dụng nổi tiếng An Thần, Bổ Thận

Thông Tin Dược Liệu

Tên tiếng Việt: Ngũ vị tử, Sơn hoa tiêu

Tên khoa học: Schisandra chinensis (Turcz) Baill.

Họ: Schisandraceae (Ngũ vị tử)

1.  Đặc điểm dược liệu

Dây leo to, dài 5 – 7m, có thể hơn. Thân cành màu xám nâu, có nốt sẩn, cành non hơi có cạnh. Lá mọc so le, hình trứng, dài 5 – 11cm, rộng 3 – 7cm, gốc thuôn hẹp, đầu có mũi nhọn, mép khía răng nhỏ, mặt trên nhẵn màu lục sẫm, mặt dưới có lông ngắn ở gân những lá non; cuống lá dài 1,5 – 3cm.

Hoa đơn tính, khác gốc: tràng có 6 – 9 cánh, màu vàng trắng, có mùi thơm; nhị 5. Quả mọng, hình cầu, dường kính 5 – 7mm, khi chín màu đỏ sẫm; hạt 1 – 2. Mùa hoa: tháng 5-7; mùa quả: tháng 8-9.

2. Bộ phận dùng

Quả của cây ngũ vị được thu hái làm thuốc.

3. Phân bố

Ngũ vị chủ yếu sinh sống tại Trung Quốc. Hiện tại, loại thực vật này vẫn chưa được di thực vào nước ta.

4. Thu hái – sơ chế

Thu hái khi quả chín, thường là vào mùa thu. Sơ chế: Sau khi hái về, loại bỏ tạp chất, giữ quả nguyên, đem phơi hoặc sấy khô.

5. Bảo quản

Nơi khô ráo, tránh ẩm mốc và mối mọt.

Công dụng và Liều dùng

1. Tính vị

Vị chua, tính ấm

2. Thành phần hóa học

Ngũ vị tử có chứa chất béo, acid hữu cơ, tinh dầu, đường và vitamin C.

3. Công dụng Dược Liệu

Theo y học hiện đại

• Tác dụng điều trị nhiễm trùng gan
• Tăng nhãn trường và nhãn lực, đồng thời làm tăng độ nhận biết của xúc giác
• Nước sắc từ thảo dược có khả năng tăng lượng dự trữ glucose và glycogen ở gan, đồng thời làm tăng lactic acid trong cơ thể.
• Thảo dược giúp tăng cường hoạt động của phosphate và tăng mức độ hấp thu P32 ở vết vị trường.
• Trên thực nghiệm với chuột nhắt, nhận thấy thành phần Schizandrin có khả năng kích thích hệ thần kinh ngoại biên tiếp nhận nicotin và giải phóng choline.
• Tác dụng kích thích một số phần ở hệ thần kinh trung ương.
• Kích thích hoạt động hô hấp thông qua tác động đến hệ thần kinh trung ương.
• Có tác dụng điều trị suy nhược, làm giảm các triệu chứng như chóng mặt, đau đầu, hồi hộp và rối loạn giấc ngủ.

Theo Đông y

• Tác dụng an thần, thu liễm phế khí, sáp trường, bổ thận, sinh tân chỉ khát,…
• Công dụng chữa di tinh, ra mồ hôi trộm, thường xuyên khát nước, miệng khô, suy nhược, hen suyễn, mất nước,…

4. Liều dùng, cách dùng

Dược liệu được dùng ở dạng thuốc bột, sắc, làm viên hoàn. Liều lượng thông thường: 2 – 4g/ ngày, có thể dùng đến 12g/ ngày. Tuy nhiên cần tránh dùng liều cao trong điều trị dài hạn.

Các bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu

1. Bài thuốc chữa thận dương hư gây yếu sinh lý

• Chuẩn bị: Ngũ vị tử 8g, phụ tử, long cốt và tang phiêu tiêu mỗi thứ 12g.
• Thực hiện: Đem các vị sắc lấy nước uống, mỗ ngày dùng 1 thang.

2. Bài thuốc chữa ho suyễn

• Chuẩn bị: Phèn phi và ngũ vị tử bằng lượng nhau.
• Thực hiện: Đem các vị tán bột, mỗi lần dùng 12g chấm với phổi lợn.

3. Bài thuốc chữa người già bị khí suyễn

• Chuẩn bị: Mạch môn 16g, sa sâm bắc 12g, ngưu tất 16g với ngũ vị tử 5g.
• Thực hiện: Đem sắc uống, ngày dùng 1 thang.

4. Bài thuốc chữa chứng tân dịch không đủ khiến người luôn khát và khô miệng

• Chuẩn bị: Ngũ vị tử 6g, mạch đông và đảng sâm mỗi thứ 12g.
• Thực hiện: Sắc uống, mỗi ngày dùng 1 thang cho đến khi bệnh cải thiện.

5. Bài thuốc trị suy nhược thần kinh, đánh trống ngực, mệt mỏi, tim đập mạnh và thường xuyên mất ngủ

• Chuẩn bị: Câu kỷ tử 30g, rượu 500ml, nhân sâm 10g với ngũ vị tử 30g.
• Thực hiện: Đem các vị ngâm với rượu trong khoảng 7 ngày. Mỗi ngày uống 1 ly nhỏ (khoảng 20ml) trước khi đi ngủ.

6. Bài thuốc chữa vã mồ hôi, kích ứng, khát nước, nhịp tim loạn, hồi hộp, thở gấp

• Chuẩn bị: Ngũ vị tử 10g với 1 quả tim lợn.
• Thực hiện: Đem tim lợn rửa sạch, sau đó cho ngũ vị tử vào bên trong tim, đem buột chặt lại và hầm cho nhừ.

Lưu Ý khi sử dụng Dược Liệu để trị bệnh

Khi sử dụng bài thuốc từ ngũ vị tử, bạn cần chú ý những thông tin quan trọng sau:

• Nhiệt thịnh, mới phát ban và ho trong giai đoạn đầu không nên dùng.
• Bệnh nhân bên ngoài có biểu tà, bên trong có thực nhiệt không nên dùng.
• Người bị viêm khí phế quản mới phát sốt và ho không nên dùng.
• Ngũ vị tử có khả năng co bóp tử cung, vì vậy nên tránh dùng cho phụ nữ mang thai.
• Dược liệu làm tăng tiết dịch vị dạ dày, do đó có thể làm nghiêm trọng các triệu chứng của bệnh viêm loét dạ dày tá tràng.
• Ngũ vị tử có khả năng tương tác với một số loại thuốc như thuốc chống đông máu warfarin, Tacrolimus, thuốc chuyển hóa qua gan,…
• Khi dùng dược liệu này, bạn có thể gặp phải một số tác dụng như đau dạ dày, lười ăn, phát ban da, ợ nóng,…

Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé !

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn , tham khảo

Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam