A. Thông tin về Thông thiên
Tên khoa học: Thevetia peruviana (Pers.) K. Schum
Họ: Apocynaceae (Trúc đào)
1. Đặc điểm về cây
- Thông thiên nhỡ sẽ cao khoảng 4-5m, thân nhẵn, trên cành mang nhiều sẹo của lá đã rụng.
- Lá hình mác, hẹp, dài 8-15cm, rộng 4-7mm, đơn, nguyên, nhẵn, đầu nhọn, mặt trên bóng mặt dưới mờ: Gân giữa nổi rõ, gân phụ không rõ.
- Hoa màu vàng tươi rất đẹp và thơm, mọc thành xim ở gần ngọn.
- Quả khá đặc biệt, hạch hình 3 cạnh dài 3 đến 5cm, dày chừng 2-2,5cm, hơi chia thành 4 múi, lúc chưa chín có màu xanh bóng, khi chín có màu đen bóng, nhưng dăn lại và rất mềm. Hạch màu vàng nhạt bẩn, có khi hơi nâu hay đen nhạt, lắc sẽ thấy tiếng hạt lúc lắc, trong chứa 1 hay 2 hạt, màu trắng vàng nhạt, vị rất đắng, hơi có cảm giác tê.
- Toàn cây có nhựa mủ trắng. Khi bẻ cành hay châm vào quả, xuất hiện nhựa mủ khi mới chảy ra có màu trắng, sau chuyển màu đen. Vì vậy khi cắt các bộ phận của cây, ta thấy vết cắt chóng chuyển màu đen.
2. Phân bố, thu hái và chế biến
- Thông thiên vốn có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới châu Mỹ, sau đó di thực vào châu Á và châu Phi.
- Nhiều tỉnh thành ở Việt Nam trồng loại cậy này làm cảnh. Bằng cách đem trồng hạt (mọc rất dễ dàng). Tại gốc cây lớn, người ta thường thấy nhiều cây con, có thể đánh đi trồng nơi khác.
- Nên trồng tập trung từng cụm từ 5 đến 10 cây một chỗ để khi thu hoạch hạt được dễ dàng và đỡ tốn kém.
- Nên trồng tại các công viên, vừa làm cảnh đẹp, vừa có nguyên liệu để chế thuốc.
- Mùa quả từ tháng 10 đến tháng 3.
3. Bộ phận dùng
Sử dụng hạt, vỏ hay lá, nhưng chủ yếu vẫn là hạt Thông thiên.
4. Thành phần hóa học
Trong hạt thông thiên có các chất sau đây:
1. Chất dầu: Dầu có mùi thơm, gần như mùi hạnh nhân.
Có tác giả cho rằng dầu hạt thông thiên có độc, gây nôn và đi ỉa lỏng (Short in Dymock, Pharmacographia indica), nhưng một số tác giả khác (De Vrij, Boulay ) lại cho rằng dầu này không có độc nếu chế tinh khiết, sở dĩ có hiện tượng ngộ độc là do các chất độc lẫn vào khi ép hay chiết xuất.
2. Một số chất heterozit, trong đó được biết rõ nhất là các chất tevetin và neriifolin.
5. Tác dụng dược lý
- Chất tevetin có tác dụng như những chế phẩm của thuốc tim Digitalis. Nhung do độ tan và sự bền vững của nó trong cơ thể, độ độc thấp, do tác dụng nhanh, dù uống hay tiêm mạch máu, và do nó không tích luỹ trong cơ thể, dùng điều trị hàng tháng cũng không có hiện tượng ngộ độc.
- Đơn vị mèo của tevetin so với digitalin, ít độc hơn 2 lần và ít độc hơn so với uabain (uabain lấy ở hạt cây Strophanthus gratus) là 3 lần.
- Khi mới tiêm vào, tevetin gây tim đập chậm và làm cho sự co bóp của tim mạnh lên, như vậy chứng tỏ nó có tác dụng nhanh. Nếu tiếp tục tiêm, sẽ thấy xuất hiện các hiện tuợng ngộ độc: Tim đập nhanh và rung tâm thất.
- Nhưng hiện tượng ngộ độc do tevetin trong Thông thiên có thể hết dù đã xuất hiện những triệu chứng ban đầu, không giống như đối với digitalin. Vì digitalin gây ra những hiện tượng tích lũy của nó trong cơ thể.
B. Công dụng và liều dùng
- Chất tevetin đã được một hãng sản xuất của Pháp điều chế thành biệt dược làm thuốc chữa tim dưới dạng dung dịch. Ngày uống từ 1 đến 2mg (30 đến 60 giọt một ngày) chia làm 2 hay 3 lấn uống. Đóng thành từng chai 20ml. Có thể dùng lâu vì thuốc không tích luỹ.
- Một số điều chế thành thuốc tiêm, một hộp 6 ống, mỗi ống 2ml tương ứng với 1mg tevetin. Ngày tiêm 1-2 ống (tiêm mạch máu).
- Dùng trong những trường hợp kém tim, tim đập loạn nhịp, viêm tâm cân, tim suy nhược sau khi mổ hay sau khi mắc bệnh nhiểm trùng, đau van tim, nhất là trường hợp bị tổn thương tăng. Trong trường hợp này, tevetin tỏ ra hơn hẳn digitalin.
- Có thể dùng cho những trường hợp không chịu thuốc digitalin và uabain hoặc luân phiên với digi-talin và uabain.
- Ngoài việc dùng chất tevetin chiết từ hạt, có nơi còn dùng hạt giã nát để làm thuốc trừ sâu (hạt giã nát, ngâm với nước, thêm vào một lượng xà phòng bằng trọng luợng hạt). Phun lên sâu bọ. Số lượng tuỳ theo sâu cánh cứng hay cánh mềm.
- Cây và thuốc được điều chế từ Thông thiên có chất rất độc; cần chú ý để tránh gây ngộ độc.
Bạn có thể quan tâm một số bài viết khác dưới đây:
BẠCH ĐẦU ÔNG | Tác dụng ” hoàn hảo ” và 10+ Bài thuốc ” hiệu quả “
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Thông thiên cũng như một số công dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý:
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
- Người bệnh không tự ý áp dụng
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
Nguồn tham khảo
Tracuuduoclieu.vn và các nguồn uy tín khác.