Thiếu máu là một trong những tình trạng rất thường gặp, do nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên, có thể gây ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng cuộc sống. Đặc biệt là có thể là yếu tố làm nặng thêm một số bệnh lý người bệnh đang mắc, thiếu máu nặng có thể gây suy tuần hoàn và tử vong. Việc xác định nguyên nhân và điều trị sớm là rất quan trọng để kiểm soát ảnh hưởng của tình trạng phổ biến này. Bài viết dưới đây Songkhoe.medplus.vn sẽ chia sẻ tất tần tật về thông tin căn bệnh này nhé!
Thiếu máu là gì?
Theo Tổ chức Y tế Thế giới cho rằng:”Thiếu máu xảy ra khi mức độ huyết sắc tố lưu hành của một người nào đó thấp hơn mức độ của một người khoẻ mạnh cùng giới, cùng tuổi, cùng một môi trường sống. Bởi vậy, thực chất thiếu máu là sự thiếu hụt lượng huyết sắc tố trong máu lưu hành. Số lượng hồng cầu và hematocrit là một chỉ số phản ánh không trung thành của thiếu máu vì nồng độ huyết sắc tố trung bình của mỗi hồng cầu, thể tích trung bình của hồng cầu dễ thay đổi theo tính chất thiếu máu và do những tác động của những yếu tố khác.”
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu máu
Các nhóm nguyên nhân chính gây ra thiếu máu ở người:
- Giảm sản xuất máu tại tủy xương
- Thiếu sắt. Do những bệnh lý gây mất máu như giun móc, viêm loét dạ dày, cường kinh, rong huyết ở phụ nữ, u chảy máu trĩ…
- Thiếu acid folic. Thường gặp ở những bệnh nhân nghiện rượu, kém hấp thu, sử dụng thuốc ngừa thai…
- Thiếu vitamin B12: gặp do cắt đoạn dạ dày, thiểu năng tuyến tụy, viêm hay cắt đoạn hồi tràng
- Di truyền. Bất thường trong cấu tạo chuỗi Hemoglobin hồng cầu, dẫn đến thời gian sống của hồng cầu rút ngắn gây ra bệnh Thalassemia. Thường gặp hai thể bệnh là beta- thalassemia và alpha- thalassemia.
- Tán huyết miễn dịch. Do trong cơ thể tồn tại kháng thể bất thường chống lại hồng cầu, làm hồng cầu bị vỡ gây nên hiện tượng thiếu máu.
- Suy tủy xương. Do tình trạng tủy xương không sản xuất đủ tế bào máu cần thiết cho cơ thể. Nguyên nhân do nhiễm trùng , hóa chất, tia xạ, di truyền hay không rõ nguyên nhân gây ra.
- Suy thận mạn. Suy thận mạn gây ra hiện tượng giảm tế bào cạnh cầu thận, làm cho lượng Erythropoietin giảm thấp.
Các triệu chứng thường gặp của việc thiếu máu như thế nào?
Dấu hiệu và triệu chứng thiếu máu khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân. Nếu thiếu máu gây ra bởi một bệnh mãn tính, bệnh có thể che dấu chúng, do đó thiếu máu có thể được phát hiện bằng các xét nghiệm cho một tình trạng khác.
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây thiếu máu của bạn, bạn có thể không có triệu chứng. Các dấu hiệu và triệu chứng, nếu chúng xảy ra, có thể bao gồm:
- Mệt mỏi
- Yếu đuối
- Da nhợt nhạt hoặc vàng nhạt
- Nhịp tim không đều
- Hụt hơi
- Chóng mặt hoặc chóng mặt
- Đau ngực
- Tay chân lạnh
- Nhức đầu
Lúc đầu, thiếu máu có thể nhẹ đến mức bạn không nhận thấy điều đó. Nhưng các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn khi thiếu máu trở nên tồi tệ hơn.
Nguy cơ dễ khiến bạn bị thiếu máu
Thiếu máu có thể xảy ra với bất kì ai. Tuy nhiên, những đối tượng sau đây sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn:
- Trẻ sinh non
- Trẻ sơ sinh đang trong giai đoạn 6-24 tháng
- Phụ nữ đang có kinh nguyệt, đang mang thai hoặc vừa sinh con
- Người áp dụng thực đơn ăn uống không khoa học, ít vitamin và khoáng chất
- Người bệnh liên tục sử dụng thuốc có khả năng tác động đến lớp niêm mạc dạ dày, ví dụ như ibuprofen
- Gia đình có tiền sử mắc bệnh thiếu máu di truyền (hồng cầu lưỡi liềm, tan máu bẩm sinh…)
- Người bị rối loạn chức năng đường ruột, ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dưỡng chất của cơ thể
- Người mắc bệnh mãn tính, chẳng hạn như AIDS, tiểu đường, bệnh thận, ung thư, viêm khớp dạng thấp, suy tim hoặc bệnh gan.
- Chế độ ăn thiếu một số vitamin nhất định. Một chế độ ăn uống thiếu chất sắt, vitamin B-12 và folate sẽ dễ làm tăng nguy cơ mắc bệnh thiếu máu
Bệnh thiếu máu có nguy hiểm không?
Theo bác sĩ, thiếu máu là tình trạng sức khỏe cần được điều trị càng sớm càng tốt. Nếu kéo dài, bệnh có nguy cơ dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hàng loạt chức năng của các cơ quan và gây tổn hại đến sức khỏe tổng thể. Chúng có thể bao gồm:
- Suy nhược nghiêm trọng. Lúc này, bạn có thể mệt mỏi và thậm chí suy nhược đến mức không thể thực hiện các sinh hoạt thường ngày, dù là hoạt động đơn giản nhất.
- Biến chứng thai kỳ. Thiếu máu do thiếu folate ở phụ nữ mang thai rất dễ dẫn đến biến chứng sinh non.
- Vấn đề về tim. Thiếu máu có thể gây rối loạn nhịp tim, thường là nhịp tim nhanh bất thường. Nguyên nhân là do trái tim phải bơm nhiều máu hơn nhằm bù đắp vào lượng hồng cầu bị hao hụt. Nếu kéo dài, tình trạng này có nguy cơ gây suy tim sung huyết.
- Tử vong. Một số bệnh thiếu máu mang tính di truyền như thiếu máu hồng cầu hình liềm rất dễ kéo theo biến chứng nguy hiểm và đe dọa tính mạng của người bệnh. Mặt khác, mất một lượng lớn máu trong thời gian ngắn sẽ trực tiếp dẫn đến thiếu máu cấp tính và gây tử vong.
Chẩn đoán bệnh thiếu máu
Chẩn đoán lâm sàng
- Da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt
- Ù tai, hoa mắt, chóng mặt, ngất xỉu
- Chán ăn, rối loạn tiêu hóa
- Hồi hộp, dễ mệt mỏi, nhịp tim đập nhanh
- Phụ nữ có thể vô kinh
Chẩn đoán cận lâm sàng
Chẩn đoán thiếu máu dựa vào các kết quả công thức máu, hàm lượng acid folic/hàm lượng ferritin/tủy. Công thức máu dựa vào nồng độ Hemoglobin trong máu như sau:
- Thấp hơn 13g/dl (130 g/l) đối với nam giới.
- Thấp hơn 12g/dl (120 g/l) đối với nữ giới.
- Thấp hơn 11 g/dl (110g/l) đối với người lớn tuổi.
- Hàm lượng Ferritin giảm
- Hàm lượng Acid folic hoặc vitamin B12 giảm
- Tủy giảm sinh
Ngoài ra còn có các phương pháp chẩn đoán như sinh thiết tủy xương, xét nghiệm loét dạ dày, polyp đại tràng lành tính, ung thư đại tràng,…
Phương pháp điều trị thiếu máu như thế nào?
Đối với tình trạng cần cấp cứu, bệnh nhân thiếu máu nặng biểu hiện chiếu chứng của rối loạn huyết động ( Rối loạn tri giác, mạch nhanh, huyết áp giảm, tay chân lạnh, không đi tiểu được,…) cần được bồi hoàn dịch và chế phẩm máu ngay tức thì tại cơ sở y tế gần nhất. Điều trị cần dựa trên nguyên nhân, Ví dụ:
- Bổ sung sắt ở bệnh nhân thiếu sắt, điều này sẽ giúp tình trạng của người bệnh cải thiện ngoạn mục mà không cần can thiệp gì khác.
- Truyền máu và thải sắt ở bệnh nhân được xác định là thalassemia để ổn định sự phát triển của bệnh nhi và ngăn ngừa biến chứng do sắt.
- Các trường hợp do bệnh lý ác tính cần điều trị bệnh lý nền để cải thiện sống còn và ngăn chặn quá trình tiến triển của bệnh.
Một số cách phòng ngừa tình trạng thiếu máu mà bạn nên biết
- Một chế độ ăn hợp lý với đầy đủ các nhóm thực phẩm: đạm, đường, béo, chất xơ và vi chất. Lưu ý các thực phẩm giàu sắt như thịt bò, thịt heo, ngũ cốc, sữa, rau xanh.
- Phụ nữ mang thai cần bổ sung sắt – acid folic.
- Tầm soát bệnh lý thalassemia trước khi mang thai. Xem xét tư vấn di truyền nếu gia đình có vợ và chồng đều mắc bệnh.
- Xổ giun theo lịch để.
- Tập thể dục thể thao và tránh các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá.
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?
Hãy đến thăm khám bác sĩ nếu bạn cảm thấy mệt mỏi và bạn không biết nguyên do tại sao. Mệt mỏi có nhiều nguyên nhân bên cạnh thiếu máu. Vì vậy đừng cho rằng nếu bạn mệt mỏi thì bạn phải bị thiếu máu. Một số người biết rằng huyết sắc tố của họ thấp, điều này cho thấy thiếu máu, khi họ hiến máu. Nếu bạn được thông báo rằng bạn không thể quyên góp vì lượng huyết sắc tố thấp, hãy đặt lịch hẹn với bác sĩ.
Nguồn: Mayoclinic.org, Hellobacsi.com, Benhvien108.vn