Trẻ bị tâm thần phân liệt là gì?
Trẻ bị tâm thần phân liệt là một dạng rối loạn tâm thần nặng và phổ biến. Những trẻ mắc bệnh này thường trên 10 tuổi và có xu hướng tăng dần theo độ tuổi. Bệnh có tính chất tiến triển với những rối loạn đặc trưng về tư duy, tri giác, cảm xúc, dẫn đến những rối loạn cơ bản về tâm lý và nhân cách theo kiểu phân liệt. Trẻ bị bệnh sẽ mất dần tính hài hòa, thống nhất gây ra những chia cắt trong các mặt hoạt động tâm thần. Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tâm thần phân liệt ở trẻ. Việc xác định đúng nguyên nhân sẽ hỗ trợ rất nhiều trong việc điều trị.
Yếu tố di truyền
Trong gia đình có bố hoặc mẹ mắc tâm thần phân liệt, khoảng 10% con sinh ra có khả năng mắc bệnh.
Yếu tố sinh học
Các sang chấn từ bên ngoài có thể liên quan tới sự xuất hiện của bệnh tâm thần phân liệt. Những chấn thương não, tiếp xúc với virus hoặc các chất độc khi trong bụng mẹ cũng dẫn tới khả năng mắc bệnh.
Các mối quan hệ trong gia đình
Hiện chưa có nhiều bằng chứng nào cho thấy mối quan hệ gây bệnh trong gia đình. Tuy nhiên, một số trẻ mắc tâm thần phân liệt nhạy cảm với sự căng thẳng nào hệ gia đình. Và điều này còn có thể liên quan tới khả năng tái phát bệnh.
Môi trường sống
Điều kiện sống không tốt, môi trường học tập nhiều áp lực dẫn tới những tình trạng căng thẳng. Stress cũng là nguyên nhân khiến giới trẻ ngày nay càng có nhiều người mắc tâm thần phân liệt.
Dấu hiệu trẻ bị tâm thần phân liệt
Các dấu hiệu sớm của tâm thần phân liệt trẻ em có thể bao gồm các vấn đề như:
- Chậm ngôn ngữ
- Trẻ biết bò muộn hoặc bất thường
- Trẻ biết đi bộ muộn
- Các hành vi vận động bất thường khác như rung lắc hoặc đập cánh tay
Một số dấu hiệu và triệu chứng này cũng phổ biến ở trẻ em bị rối loạn phổ tự kỷ. Vì vậy, loại trừ rối loạn phát triển này là một trong những bước đầu tiên trong chẩn đoán bệnh.
Triệu chứng ở thanh thiếu niên
Các triệu chứng tâm thần phân liệt ở thanh thiếu niên tương tự như ở người lớn. Nhưng tình trạng có thể khó nhận biết hơn ở nhóm tuổi này. Một số triệu chứng ban đầu của tâm thần phân liệt ở thanh thiếu niên là biểu hiện chung cho sự phát triển điển hình trong những năm thiếu niên như:
- Lấy tiền từ bạn bè và gia đình
- Hiệu suất học tập giảm ở trường
- Khó ngủ
- Tâm trạng cáu kỉnh hoặc chán nản
- Thiếu động lực
- Có hành vi kỳ lạ
- Sử dụng chất kích thích
So với các triệu chứng tâm thần phân liệt ở người lớn, thanh thiếu niên có thể là:
- Ít có ảo tưởng hơn
- Nhiều khả năng có ảo giác hơn
Trẻ bị tâm thần phân liệt với những dấu hiệu muộn hơn
Ảo tưởng
Đây là những niềm tin sai lầm không dựa trên thực tế. Ví dụ, bạn nghĩ rằng bản thân đang bị làm hại hoặc bị quấy rối, có những cử chỉ hoặc ý kiến nhất định được hướng vào bạn, bạn có khả năng đặc biệt hoặc danh tiếng, một người khác đang yêu bạn, hoặc là một thảm họa lớn sắp xảy ra. Ảo tưởng xảy ra ở hầu hết những người bị tâm thần phân liệt.
Ảo giác
Ảo giác thường liên quan đến việc nhìn hoặc nghe thấy những thứ không tồn tại. Tuy nhiên, đối với trẻ bị tâm thần phân liệt, ảo giác bị tác động từ một trải nghiệm bình thường trong cuộc sống. Ảo giác có thể xảy ra ở bất kỳ giác quan nào, nghe giọng nói là ảo giác phổ biến nhất.
Suy nghĩ vô tổ chức
Suy nghĩ vô tổ chức được suy ra từ lời nói vô tổ chức. Giao tiếp hiệu quả có thể bị suy yếu, và câu trả lời cho các câu hỏi có thể không liên quan một phần hoặc hoàn toàn. Lời nói có thể bao gồm việc ghép các từ vô nghĩa không thể hiểu được.
Hành vi vận động cực kỳ vô thức và bất thường
Triệu chứng biểu hiện theo nhiều cách, từ sự lanh lợi như trẻ con đến sự kích động không thể đoán trước. Hành vi không tập trung vào mục tiêu khiến cho việc thực hiện nhiệm vụ trở nên khó khăn. Sự phản kháng đối với các hướng dẫn. Tư thế không phù hợp hoặc kỳ quái. Thiếu phản ứng hoàn toàn hoặc chuyển động vô ích và quá mức.
Triệu chứng âm tính
Điều này đề cập đến giảm khả năng hoạt động bình thường. Ví dụ,trẻ bị tâm thần phân liệt có thể bỏ bê vệ sinh cá nhân hoặc tỏ ra thiếu cảm xúc. Bé không giao tiếp bằng mắt, không thay đổi nét mặt, nói một cách đơn điệu mà không thêm cử động tay hoặc đầu. Ngoài ra, trẻ có thể bị giảm khả năng tham gia vào các hoạt động như mất hứng thú với các hoạt động hàng ngày, thiếu các trải nghiệm niềm vui.
Chẩn đoán trẻ bị tâm thần phân liệt
Chẩn đoán tâm thần phân liệt ở trẻ em bao gồm loại trừ các rối loạn sức khỏe tâm thần khác. Xác định các triệu chứng không phải do lạm dụng chất, thuốc. Quá trình chẩn đoán có thể bao gồm:
Khám sức khỏe
Khám sức khỏe được thực hiện để loại trừ các vấn đề khác có thể gây ra các triệu chứng và kiểm tra các biến chứng liên quan.
Các xét nghiệm và sàng lọc
Bao gồm các xét nghiệm giúp loại trừ các bệnh có triệu chứng tương tự, sàng lọc rượu và ma túy. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu các xét nghiệm hình ảnh như chụp cộng hưởng từ MRI hoặc CT.
Đánh giá tâm lý
Bao gồm các quan sát ngoại hình, thái độ, hỏi về suy nghĩ, cảm xúc và hành vi. Bao gồm mọi suy nghĩ tự làm hại hoặc làm hại người khác, đánh giá khả năng suy nghĩ và hoạt động ở mức độ phù hợp với lứa tuổi và đánh giá tâm trạng lo lắng, các triệu chứng loạn thần. Bác sĩ cũng có thể hỏi về tiền sử bệnh của gia đình và của trẻ.
Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh tâm thần phân liệt
Bác sĩ chuyên khoa tâm thần có thể sử dụng các tiêu chí trong Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần (DSM-5), được xuất bản bởi Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ trong quá trình chẩn đoán bệnh. Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh tâm thần phân liệt ở trẻ em nói chung cũng giống như đối với bệnh tâm thần phân liệt ở người trưởng thành.
Điều trị cho trẻ bị tâm thần phân liệt
- Bác sĩ tâm lý, nhà tâm lý học hoặc nhà trị liệu khác
- Y tá tâm thần
- Nhân viên xã hội
- Thành viên gia đình
- Dược sĩ
- Nhân viên chăm sóc
Một số phương pháp điều trị bệnh bao gồm:
Thuốc
Hầu hết các thuốc chống loạn thần được sử dụng ở trẻ em cũng giống như những thuốc được sử dụng cho người lớn bị tâm thần phân liệt. Thuốc chống loạn thần thường có hiệu quả trong việc kiểm soát các triệu chứng như ảo tưởng, ảo giác, mất động lực và thiếu cảm xúc.
Mục tiêu điều trị bằng thuốc chống loạn thần là kiểm soát hiệu quả các triệu chứng ở liều thấp nhất có thể. Theo thời gian, bác sĩ có thể thử kết hợp các loại thuốc khác nhau hoặc liều khác nhau. Tùy thuộc vào các triệu chứng bệnh mà có thể kết hợp các loại thuốc khác như thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc chống lo âu. Có thể mất vài tuần sau khi dùng thuốc mới nhận thấy sự cải thiện của các triệu chứng.
Trẻ bị tâm thần phân liệt được điều trị bằng tâm lý trị liệu
Liệu pháp tâm lý có thể giúp kiểm soát các triệu chứng, giúp phụ huynh và trẻ đối phó với chứng rối loạn. Tâm lý trị liệu có thể bao gồm:
Trị liệu cá nhân
Các liệu pháp tâm lý như liệu pháp hành vi nhận thức có thể giúp trẻ học cách đối phó với căng thẳng và những thách thức trong cuộc sống hàng ngày do tâm thần phân liệt mang lại. Trị liệu có thể giúp giảm các triệu chứng bệnh, giúp trẻ kết bạn và học tập tốt ở trường. Học về tâm thần phân liệt có thể giúp trẻ hiểu được tình trạng bệnh, đối phó với các triệu chứng và tuân thủ kế hoạch điều trị.
Liệu pháp gia đình
Liệu pháp cung cấp hỗ trợ và giáo dục sức khỏe có thể mang lại nhiều lợi ích cho trẻ và gia đình. Các thành viên gia đình quan tâm, chăm sóc, hiểu bệnh tâm thần phân liệt ở trẻ nhỏ sẽ gặp nhiều thuận lợi trong quá trình chăm sóc trẻ. Trị liệu gia đình cũng có thể giúp trẻ và gia đình cải thiện giao tiếp, giải quyết các xung đột và đối phó với căng thẳng liên quan đến tình trạng bệnh của trẻ.
Giúp trẻ bị tâm thần phân liệt rèn luyện kỹ năng sống
Kế hoạch điều trị bao gồm xây dựng các kỹ năng sống có thể giúp trẻ hoạt động ở mức độ phù hợp với lứa tuổi. Đào tạo kỹ năng có thể bao gồm:
Đào tạo kỹ năng xã hội và học tập
Đào tạo các kỹ năng xã hội và học tập là một phần quan trọng trong điều trị tâm thần phân liệt ở trẻ em. Trẻ bị tâm thần phân liệt thường gặp nhiều rắc rối và các vấn đề trường học. Trẻ có thể gặp khó khăn khi thực hiện các công việc hàng ngày như tắm hoặc mặc quần áo.
Phục hồi chức năng và hỗ trợ việc làm
Tập trung vào việc giúp những người bị tâm thần phân liệt chuẩn bị, tìm và duy trì công việc.
Trong thời gian khủng hoảng hoặc có các triệu chứng nghiêm trọng, có thể cần nhập viện. Điều này có thể giúp đảm bảo an toàn cho trẻ. Đảm bảo rằng bé đang có chế độ dinh dưỡng, giấc ngủ và vệ sinh phù hợp. Đôi khi, nhập viện là cách an toàn và tốt nhất để nhanh chóng kiểm soát các triệu chứng.
Lời kết
Trẻ bị tâm thần phân liệt có thể ảnh hưởng lâu dài khi trẻ đã trưởng thành. Việc điều trị có thể làm giảm triệu chứng và giúp trẻ cân bằng cuộc sống. Bệnh cũng rất dễ tái phát nếu như trẻ bị kích mạnh. Đối với những trẻ này rất cần sự chăm sóc và kiên nhẫn từ gia đình. Hy vọng bài viết đã cung cấp thông tin cần thiết cho bạn đọc về bệnh tâm thần phân liệt ở trẻ.
Đừng quên ghé thăm Medplus.vn thường xuyên để cập nhật những kiến thức về sức khỏe dành cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nhé.
Xem thêm các bài viết khác về sức khỏe trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh tại:
- Trẻ bị viêm da tiết bã là gì? – Những lưu ý dành cho bố mẹ
- Trẻ bị vảy phấn hồng có chữa được không? – Những lưu ý quan trọng
- Trẻ bị kém hấp thu chữa ra sao? – Những lưu ý dành cho bố mẹ
Nguồn: Tham khảo