Trẻ sơ sinh bị vàng da có sao không?
Trẻ sơ sinh bị vàng da là hiện tượng khá phổ biến. Đây là tình trạng một phần hoặc toàn bộ da và tròng trắng của mắt bị xỉn vàng. Thông thường, hiện tượng vàng da xuất hiện khi trẻ được 1-7 ngày tuổi. Trong khoảng thời gian này, trẻ vẫn ăn ngủ bình thường và hiện tượng sẽ tự hết, không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp trẻ không tự khỏi và nếu không được điều trị sớm sẽ gây hậu quả nghiêm trọng.
Trong một số trường hợp, trẻ sơ sinh bị vàng da là biểu hiện tiềm tàng của một căn bệnh tiềm ẩn. Khi này, hiện tượng vàng da sẽ xuất hiện trong vòng 24h sau khi sinh.
Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị vàng da
Theo y học, bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh được chia là hai loại: vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý.
Vàng da sinh lý là gì?
Nguyên nhân do sự tích tụ của Bilirubin, một chất có màu vàng được giải phóng khi các tế bào hồng cầu bị vỡ ra. Trẻ sơ sinh có lượng tế bào hồng cầu cao, nên việc các tế bào này thường xuyên bị phá vỡ và thay mới là bình thường.
Gan là bộ phận có nhiệm vụ tích trữ và chuyển hóa Bilirubin trong thể. Do trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện các chức năng nội tạng nên gan của trẻ bị quá tải với lượng Bilirubin được sinh ra. Chất này sẽ phân tán bên dưới da và gây vàng da. Hiện tượng này gần giống như khi người lớn ăn quá nhiều cà rốt trong thời gian ngắn.
Khi trẻ được khoảng 2 tuần tuổi, gan lúc này đã phát triển đầy đủ hơn và đủ sức xử lý Bilirubin. Bệnh vàng da sẽ tự khỏi, không gây nguy hiểm và không để lại di chứng.
Vàng da bệnh lý là gì?
Trong một số trường hợp, trẻ sơ sinh bị vàng da là biểu hiện tiềm tàng của một căn bệnh tiềm ẩn. Khi này, hiện tượng vàng da sẽ xuất hiện trong vòng 24h sau khi sinh.
Vàng da bệnh lý xảy ra khi lượng Bilirubin tăng cao quá mức. Nồng độ Bilirubin/máu bình thường không quá 12mg% ở trẻ sơ sinh đủ tháng và không quá 14mg% ở trẻ thiếu tháng.
Một số nguyên nhân khác khiến trẻ sơ sinh bị vàng da bao gồm:
- Bất đồng nhóm máu mẹ và con
- Bệnh lý tan máu (thiếu men, hồng cầu hình liềm, nhiễm trùng)
- Xuất huyết dưới da
- Chậm đi phân su
- Nhiễm virus bào thai
- Bệnh lý gan mật bẩm sinh (teo đường mật, giãn đường mật)
- Ngạt sau đẻ
- Sinh non
- Rối loạn đông máu
Những biểu hiện thường gặp khi trẻ sơ sinh bị vàng da
Đối với vàng da sinh lý
- Vàng da sinh lý chỉ xuất hiện cục bộ ở một số khu vực như: vùng mặt, cổ, ngực và vùng bụng phía trên rốn. Da chỉ hơi vàng ở mặt, thân mình, trẻ vẫn bú tốt.
- Một số trẻ sơ sinh bị vàng da nhưng màu da không thay đổi rõ rệt. Phụ huynh có thể dùng tay ấn vào vùng trán, mặt, ngực, bụng, trên rốn, dưới rốn, đùi, cẳng chân, bàn chân bàn tay và quan sát xem da có bị đổi màu không.
- Tròng trắng mắt bé có thể đổi sang vàng. Tuy nhiên, không phải trẻ bị vàng da sinh lý nào cũng bị đổi màu tròng trắng.
- Nước tiểu của trẻ có màu tối hoặc màu vàng, phân nhạt màu.
Đối với vàng da bệnh lý
- Vàng da bệnh lý có tất cả những dấu hiệu của vàng da sinh lý nhưng rõ rệt hơn:
- Vàng da bệnh lý xuất hiện rất sớm trong chưa đầy 24h sau khi trẻ ra đời.
- Trẻ sẽ không hết vàng da sau 1 tuần (đối với trẻ đủ tháng) và 2 tuần (đối với trẻ thiếu tháng).
- Vàng da toàn thân, kể cả lòng bàn tay, bàn chân và kết mạc mắt.
- Màu của da sậm hơn và có thể thấy rõ bằng mắt thường.
- Trẻ xuất hiện một số triệu chứng bất thường như: bỏ bú, co giật, biểu hiện từ lừ,…
- Khi xét nghiệm sẽ cho kết quả nồng độ Bilirubin cao hơn bình thường.
Vàng da bệnh lý rất nguy hiểm đối với trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh thiếu tháng. Nhiều phụ huynh thường chủ quan cho rằng chỉ là vàng da bình thường, sẽ tự khỏi mà không chú ý đến thời gian và biểu hiện vàng da của trẻ. Nếu không điều trị kịp thời, trẻ sơ sinh sẽ gặp phải một số biến chứng như:
Bại não cấp tính
Theo y học, Bilirubin rất độc hại với tế bào não. Trẻ bị vàng da nếu có những biểu hiện như ngủ li bì, không tập trung, khóc nhiều, bỏ bú, sốt thì có thể trẻ có nguy cơ bị bại não cấp tính.
Vàng da nhân
Nồng độ Bilirubin vượt quá giới hạn cho phép, khiến gan không kịp đào thải có nguy cơ thấm vào não trẻ gây vàng da nhân. Biến chứng này khiến não bị tổn thương vĩnh viễn và không thể hồi phục.
Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?
Phụ huynh cần đưa trẻ đi khám ngay khi có những biểu hiện sau:
- Vàng da xuất hiện sớm trước 48h sau sinh.
- Toàn thân trẻ bị vàng.
- Thời gian vàng da kéo dài hơn 1 tuần đối với trẻ sơ sinh đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ thiếu tháng.
- Ngoài vàng da, trẻ còn có những biểu hiện bất thường như: bú ít hoặc bỏ bú, co giật, sốt, phân bạc màu, lừ đừ, dễ quấy khóc.
- Trẻ có hiện tượng lơ đãng, khó đánh thức.
Các biện pháp chữa trị cho trẻ sơ sinh bị vàng da
Phương pháp chiếu đèn
Là phương pháp phổ biến nhất để điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh. Chùm sáng đặc biệt sẽ được chiếu lên khắp cơ thể trẻ. Ánh sáng khiến Bilirubin chuyển hóa thành một hợp chất dễ hòa tan trong nước và dễ dàng đào thải ra khỏi cơ thể qua phân và nước tiểu. Phương pháp này rất an toàn, dễ thực hiện và ít tốn kém nhất.
Phương pháp thay máu
Nếu chiếu đèn không có hiệu quả thì bác sĩ sẽ chuyển qua phương pháp này. Thay máu giúp nhanh chóng giảm thiểu Bilirubin trong máu. Từ đó ngăn hợp chất này tràn lên não quá nhiều. Đây là phương pháp bất đắc dĩ trong trường bệnh trở nặng hoặc phương pháp chiếu đèn không hiệu quả.
Phương pháp Immunoglobulin truyền tĩnh mạch
đây là phương pháp được sử dụng khi nguyên nhân gây vàng da sơ sinh là do nhóm máu của mẹ và bé khác nhau. Immunoglobulin là một chế phẩm sinh tổng hợp dùng để giảm tình trạng vàng da của trẻ.
Chăm sóc trẻ sơ sinh bị vàng da
- Đối với trẻ bị vàng da nhẹ hoặc sau khi được chữa trị, phụ huynh quan sát sự thay đổi da trẻ 2 ngày một lần. Nếu sau 5 ngày vẫn không thấy chuyển biến thì phải đưa đến bác sĩ. Nếu da trẻ quá sậm màu thì chú ý lòng trắng mắt.
- Cho trẻ bú đủ để cơ thể đào thải lượng Bilirubin dư thừa.
- Nếu bạn nuôi con bằng sữa mẹ, trong 24h nên cho con ăn khoảng 8-12 lần.
- Nếu bạn nuôi con bằng sữa công thức, hãy theo dõi sát sao để đảm bảo bé ăn đủ 6-10 lần trong 24h.
- Vệ sinh thân thể cho bé cẩn thận và giữ ấm cho trẻ.
- Nên để trẻ gần cửa sổ có ánh nắng dịu và cho cho trẻ tắm nắng khoảng 15 phút mỗi ngày.
Trẻ sơ sinh bị vàng da nhìn chung không quá nguy hiểm nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Phụ huynh cần lưu tâm đến làn da của trẻ trong tuần tiên sau sinh để có những biện pháp kịp thời. Hy vọng bài viết cung cấp đủ thông tin cần thiết cho quý vị huynh để đảm bảo các bẻ thật khỏe mạnh. Hãy ghé thăm Medplus.vn thường xuyên để cập nhật những kiến thức về sức khỏe dành cho trẻ sơ sinh nhé.
Nguồn: Tham khảo