Trị kinh nguyệt không đều, tắc sữa với ” CÂY TRÂU CỔ “

Thông tin cơ bản

1. Thông tin khoa học:

• Tên Tiếng Việt: Cây trâu cổ, Xộp, Vẩy ốc, Xồm xộp, cây Trộp, Sung thằn lằn, Cơm lênh, Bị lệ, Mộc liên.
• Tên khoa học: Ficus pumila Lin. 
• Họ: họ Dâu tằm (Moraceae).

2. Mô tả cây

• Dây leo bò với rễ bám, có mủ trắng lúc cây còn non, có những nhánh bò mang lá không có cuống, gốc hình tim, nhỏ như vẩy ốc, ở dạng trưởng thành, có những nhánh tự do mang lá lớn hơn và có cuống dài. Cụm hoa có đế hoa bao kín dạng quả và quả sung, khi chín có màu đỏ.
• Mùa hoa tháng 5-10.

3. Phân bố, thu hái và chế biến

Phân bố

• Trên thế giới cây có ở Malaysia và Ấn Độ. Ở Việt Nam loài này thường mọc hoang nhưng cũng có khi được trồng để làm cảnh.

Thu hoạch

• Thường rễ đào về, thái mỏng, phơi hay sấy khô. Có khi sao vàng hay tẩm mật sao cho thơm. Có khi nấu thành cao đặc mà dùng.

Bộ phận dùng

• Quả (Fructus Fici pumilae), lá, cành (Caulis Fici pumilae), rễ (Radix Fici pumilae), nhựa mủ.

Chế biến

• Thường rễ đào về, thái mỏng, phơi hay sấy khô. Có khi sao vàng hay tẩm mật sao cho thơm. Có khi nấu thành cao đặc mà dùng.

Công dụng và tác dụng chính

A. Thành phần hoá học

• Trong vỏ quả có tới 13% chất gôm, khi thuỷ phân cho glucose, fructose và arabinose. Trong thân và lá có một số chất như: Mesoinositol, β- sitosterol, taraxeryl aceatate, β-amyrin và lá có alcaloid.

B. Tác dụng dược lý

– Nước sắc từ quả Trâu cổ ức chế sự phát triển của tế bào ung thư phổi.

– Nước sắc từ quả của trâu cổ có tác dụng hưng phấn cổ tử cung.

C. Công dụng, tính vị và liều dùng

Tính vị

• Quả (vương bất lưu hành) có vị ngọt, tính mát.
• Lá có vị chát, hơi chua, tính mát.
• Dây có vị hơi đắng, tính bình.
• Thân và rễ có bị hơi đắng, tính bình.

Công năng

• Quả có tác dụng tráng dương cố tinh, lợi thấp thông sữa. Dây cùng với rễ có tác dụng khư phong hoạt lạc, hoạt huyết giải độc. Lá có tác dụng tiêu thũng giải độc.

Công Dụng

• Quả được dùng trị lỵ lâu ngày sinh lòi dom, kinh nguyệt không đều, ít sữa, tắc tia sữa, viêm tinh hoàn, phong thấp, ung thũng, cũng dùng cho người bệnh di tinh, liệt dương, đái ra dưỡng trấp. Dây, rễ dùng trị phong thấp tê mỏi, sang độc, ung nhọt và kinh nguyệt không đều. Lá được dùng trị viêm khớp xương, nhức mỏi chân tay, đòn ngã tổn thương cũng dùng trị đinh sang, ngứa lở.
• Dân gian còn dùng nhựa cây Xộp để bôi ghẻ lở, hắc lào.

Lưu Ý

• Quả bổ dọc phơi khô còn gọi là Quảng vương bất lưu hành (ở vùng Quảng đông Trung Quốc). Vị thuốc Vương bất lưu hành là hạt của cây Vaccaria segetalis (Neck) Garcke (Semen Vaccariae) tính bình, vị đắng, có tác dụng hoạt huyết thông kinh.

Liều dùng

• Ngày dùng 30g cành lá, 10-15g quả, 10-20g thân, dùng tươi sắc uống hoặc nấu thành cao ngày dùng 5-10g chữa đau xương, đau mình của người già, làm thuốc bổ, thuốc điều kinh, giúp sự tiêu hoá. Có thể dùng cành lá Trâu cổ phối hợp với Ðậu đen, ngâm rượu uống bổ, chữa di tinh, liệt dương, đau mình mẩy, đau lưng.

Bài thuốc sử dụng

1. Chữa tắc tia sữa, sưng vú, ít sữa:

Quả Xộp 40g, bồ công anh, lá Mua, mỗi vị 15g sắc uống. Ngoài dùng lá Bồ công anh giã nhỏ chế giấm, chưng nóng chườm, đắp. Lại dùng lá Ngải cứu khô giã tơi cuốn giấy lại như điếu thuốc lá, đốt hơ chỗ ngực ngang 2 núm vú và chỗ chân vú bên bị tắc, hơ đến mức thấy nóng rát thì thôi. (Theo lương y Lê Trần Ðức).

2. Chữa đau nhức chân tay, xương, khớp do phong thấp:

Cành lá Trâu cổ tươi 50 – 60g (khô 10 – 15g) sắc nước uống hàng ngày.

3. Chữa cơ thể suy nhược sau ốm dậy:

Cành lá Trâu cổ tươi 120g, nấu với xương lợn, ăn hàng ngày với cơm.

4. Chữa trẻ gầy còm suy dinh dưỡng:

Cành lá Trâu cổ tươi 50g, nấu với thịt gà ăn hàng ngày.

5. Chữa sữa không xuống (hoặc quá ít) sau khi đẻ:

Quả Trâu cổ: 7 quả chín, hầm với 1 cái chân giò lợn, ăn và uống hết nước (quả tươi hoặc khô đều được).

6. Chữa quáng gà:

Nấu canh quả Trâu cổ với gan lợn (20 – 30g) ăn.

7. Chữa di tinh, liệt dương, tim loạn nhịp:

Quả Trâu cổ sao khô. Hạt Bìm bìm trắng (Bạch khiên ngưu) sao khô, hai thứ lượng bằng nhau, làm thành bột mịn, trộn đều đựng trong lọ khô, sạch, có nút kín. Mỗi lần uống 6g, chiêu với nước cơm, ngày uống 3 lần.

8. Bài thuốc ngâm rượu hỗ trợ trị các yếu sinh lý nam, di tinh, liệt dương:

Bài thuốc 1:

Chuẩn bị đậu đen 50g, lá, cành và quả trâu cổ 100g, 250ml rượu trắng. Đem xay nhuyễn các nguyên liệu, sau đó ngâm với rượu trong 10 ngày. Mỗi lần dùng 1 ly nhỏ (khoảng 10 – 30ml), ngày dùng 1 lần.

Bài thuốc 2:

Dùng quả trâu cổ khô 2kg, rượu trắng 40 độ 6 lít và đậu đen (sao thơm) 1kg. Đem ngâm với rượu trong 20 ngày là dùng được.

9. Chữa thấp khớp mãn tính:

Tang chi 10g, dây đau xương 10g, lá lốt 10g, thiên niên kiện 10g, rễ gấc 10g, cành, lá và thân trâu cổ 20g, dây rung rúc 12g, rễ tầm xuân 20g, rễ cỏ xước 20g và phục linh 20g: Đem các vị sắc 2 lần và lấy 400ml nước, sau đó đun nhỏ lửa cho cô lại. Đem cao hòa với rượu và chia đều thành 3 lần dùng trong ngày.

10. Giúp giải khát và thanh nhiệt:

Quả trâu cổ chín: Đem rửa sạch, xay nghiền và ép lấy nước. Nước ép sẽ tự động chuyển thành dạng thạch. Sau đó dùng dao thái sợi, thêm đường và đá vào uống.

 Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về một số tác dụng hay về loại dược liệu này!

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn tham khảo
Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam