Cùng Medplus tìm hiểu về rối loạn nhân cách tránh né là như thế nào bạn đọc nhé!
1. Rối loạn nhân cách tránh né là gì?
Rối loạn nhân cách tránh né (tiếng Anh: Avoidant personality disorder-AvPD hoặc anxious personality disorder) là một trạng thái không bình thường của nhân cách, có đặc điểm chung là sự ức chế về mặt xã hội, tự đánh giá thấp bản thân và rất nhạy cảm đối với phán xét không thuận lợi của người khác đối với mình. Đây là một dạng trong nhóm bệnh rối loạn nhân cách.
Thường họ có rất ít mối quan hệ, hoặc chỉ có 1 vài người bạn thân thiết
2. Nguyên nhân rối loạn nhân cách tránh né là gì ?
Cũng như nhiều dạng rối loạn nhân cách khác, nguyên nhân gây ra bệnh rối loạn nhân cách tránh né cho đến nay vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho rằng có hai yếu tố đóng vai trò quan trọng là sự di truyền và môi trường sống của người bệnh.
3. Triệu chứng rối loạn nhân cách tránh né là gì?
Những người bị rối loạn nhân cách tránh né thường gặp phải rất nhiều khó khăn trong quá trình giao tiếp. Điều này khiến chất lượng cuộc sống và hiệu quả công việc sụt giảm đáng kể.
Bệnh nhân khó tin tưởng rằng một người nào đó đang có cảm tình với mình. Trái lại, họ hay suy nghĩ tiêu cực, nhất là khi nhận được những lời góp ý từ phía người khác. Đối với họ, tất cả đều là sự phê bình, chỉ trích, chê trách dù trên thực tế, mọi chuyện hoàn toàn không phải như vậy.
Trong nhiều tình huống xã hội, người bệnh rất ngại bày tỏ chính kiến của bản thân bởi họ luôn sợ mình suy nghĩ sai lầm hoặc phát biểu ngớ ngẩn. Do đó, khi cần thể hiện quan điểm cá nhân, họ thường cảm thấy xấu hổ, nói năng lắp bắp và đổ nhiều mồ hôi.
Không chỉ dừng lại ở đó, các bệnh nhân rối loạn nhân cách tránh né còn thường xuyên lo lắng về cảm nhận của người khác. Họ liên tục trầm tư tự hỏi liệu mình có được người khác chấp nhận và yêu mến hay không.
Nỗi trăn trở thường trực này sẽ dày vò người bệnh, làm họ cảm thấy bất an về các mối quan hệ của mình. Vì vậy, họ gần như không thể bắt đầu những mối quan hệ mới. Họ chỉ tâm sự chân thành với bạn khi chắc chắn rằng bạn cũng đang thích họ.
Hơn nữa, những người bị rối loạn nhân cách né tránh cũng tin rằng bản thân không phù hợp với xã hội thực tại. Họ không thể cảm thấy thoải mái và hòa nhập trọn vẹn. Họ trở nên quá nhạy cảm và tự nhủ mọi lời trêu chọc đều ẩn chứa ác ý.
Nếu buộc phải tham gia vào một cuộc chuyện trò xã giao nào đó, bệnh nhân sẽ cố gắng giấu kín mọi cảm xúc và thông tin cá nhân của mình.
Tóm lại, bác sĩ chuyên khoa sẽ kết luận một người mắc rối loạn nhân cách tránh né nếu họ xuất hiện các triệu chứng sau (dựa theo Cẩm nang Thống kê và Chẩn đoán các dạng rối loạn tâm thần do Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ ban hành):
- Hạn chế tham gia các hoạt động vui chơi – giải trí, đến nơi đông người, náo nhiệt hay hòa mình vào các hội nhóm
- Hay lo lắng và không hào hứng với những buổi gặp gỡ, trò chuyện
- Dè dặt, thể hiện rõ sự kiềm chế trong các mối quan hệ thân thiết vì lo sợ bị trêu chọc, chế giễu
- Quan tâm thái quá về việc bị từ chối hoặc phê bình trong mọi tình huống xã hội
- Luôn cảm thấy ức chế, khó chịu, không thoải mái trong các cuộc nói chuyện vì cảm thấy bản thân không thú vị, không xứng đáng
- Miễn cưỡng, lúng túng, bối rối khi phải tham gia vào các hoạt động kết nối với người lạ
- Nhút nhát, e ngại, không hào hứng khi gặp gỡ người lạ
- Né tránh các hoạt động nghề nghiệp và hoạt động xã hội liên quan đến các mối quan hệ vì lo lắng bị phản đối, phê bình, từ chối
- Không tha thiết xây dựng mối quan hệ với người khác trừ phi chắc chắn rằng bản thân đang được yêu mến
Các chuyên gia cho biết, tuy rất mong muốn được mọi người yêu thương nhưng nỗi sợ hãi không được chấp nhận và bị từ chối quá lớn, khiến bệnh nhân càng thêm ngại ngùng, dè dặt, tránh né đám đông cùng các hoạt động xã hội.
4. Điều trị rối loạn nhân cách tránh né
Tâm lý trị liệu
Sau chẩn đoán, bác sĩ sẽ chọn cho người bệnh phương pháp điều trị phù hợp. Các phương pháp hiệu quả nhất hiện nay gồm: tâm lý trị liệu tâm động năng, liệu pháp nhận thức hành vi và dùng thuốc.
Trị liệu tâm động năng (Psychodynamic)
Đây là phương pháp điều trị hiệu quả nhất đối với bệnh rối loạn nhân cách tránh né. Theo đó, chuyên gia trị liệu sẽ sử dụng liệu pháp tâm lý nhằm giúp bệnh nhân xác định niềm tin vào bản thân và người khác. Nó cũng nhằm mục đích giúp các hoạt động xã hội của họ được thuận lợi hơn.
Trị liệu tâm động năng được tiến hành qua các buổi nói chuyện. Từ đó, người bệnh sẽ dần nhận thức được những suy nghĩ vô thức, hiểu được những trải nghiệm trong quá khứ ảnh hưởng đến hành vi hiện tại như thế nào.
Điều này cho phép họ kiểm tra và giải quyết những tổn thương trong quá khứ. Sau trị liệu, phần lớn người bệnh đều sẽ có cái nhìn lành mạnh hơn về bản thân và cách người khác nhìn nhận mình. Tâm động năng với nhóm rối loạn này mang đến kết quả khả quan và hiệu quả kéo dài.
Điều trị bằng thuốc
Các tổ chức về y tế lớn trên thế giới vẫn chưa phê duyệt bất kỳ loại thuốc đặc trị nào cho chứng rối loạn nhân cách tránh né. Tuy nhiên, các bác sĩ có thể kê toa thuốc chống trầm cảm cho bệnh nhân để giảm cảm giác lo lắng và cách bệnh đồng mắc cho họ.
Tìm hiểu từ nguồn: Wikipedia
Như vậy, Medplus đã cung cấp cho bạn đọc đầy đủ thông tin về Rối loạn nhân cách tránh né, hy vọng bài đọc sẽ giúp ích nhiều cho bạn
Bên cạnh đó, Medplus cũng cung cấp thêm những thông tin liên quan: