Trong tài liệu cổ: Tử uyển vị đắng, ngọt, tính ôn, không độc, vào kinh phế. Tác dụng ôn phế, hoá đờm, hạ khí, chỉ ho, thông điều thuỷ đạo. Dùng chữa ho, khí xuyễn, ho ra máu mủ, tiểu tiện đỏ. Phàm âm hư, phổi ráo, có thực nhiệt không được dùng.
Tử uyển
Tên tiếng Việt: Tử uyển
Tên khoa học: Aster ageratoides Turcz.
Họ: Asteraceae
Công dụng: Ho, viêm phế quản, sốt rét, đái ra máu, đầy hơi (cả cây)
Mô tả cây
- Là loại cây sống lâu năm, cao 1-1,5m, thân và rễ ngắn, mang nhiều rễ con.
- Thân mọc thẳng đứng, trên có nhiều cành, thân và cành có nhiều lông ngắn, phía gốc có lá mọc vòng. Khi cây ra hoa thì những lá này héo đi.
- Lá hình mác dài 20-40cm, rộng 6-12cm, đầu tù, phía cuống hẹp lại, cuống dài có dìa, mép có răng cưa, 2 mặt lá đều như không cuống, dài 18-35cm, rộng 2,5-3,5cm có cuống dài.
- Hoa thìa lìa mọc xung quanh có màu tía tím nhạt, hoa ống ở giữa có màu vàng. Quả khô, hơi dẹp có lông trắng
Công dụng và liều dùng
- Chữa ho nhiều đờm, viêm khí quản cấp tính hoặc mãn tính. Thường dùng phối hợp với nhiều vị thuốc khác. Ngày dùng 6-12g dưới dạng thuốc sắc hoặc thuốc viên.
- Còn dùng làm thuốc thông tiểu tiện, chữa tiểu tiện ra huyết.
- Trong tài liệu cổ: Tử uyển vị đắng, ngọt, tính ôn, không độc, vào kinh phế. Tác dụng ôn phế, hoá đờm, hạ khí, chỉ ho, thông điều thuỷ đạo. Dùng chữa ho, khí xuyễn, ho ra máu mủ, tiểu tiện đỏ. Phàm âm hư, phổi ráo, có thực nhiệt không được dùng.
Đơn thuốc có tử uyển
1/ Chữa trẻ con ho không ra tiếng:
Tử uyển và hạnh nhân hai vị bằng nhau, tán nhỏ, viên với mật bằng hạt ngô. Ngày uống 3-4 viên, chia làm nhiều lần uống.
2/ Đơn thuốc chữa ho gà ở Cao Bằng (đã được Xí nghiệp dược phẩm sản xuất):
- Bách bộ 0,05g, lá tía tô 0,025g, trần bì 0,05g, tử uyển 0,025g, cát căn 0,025g, cồn cà độc dược 0,015g. Tất cả trộn đều làm thành viên.
- Dưới 1 tuổi ngày uống 1 viên, chia làm 2 lần uống.
- Từ 1-13 tuổi mỗi tuổi ngày 1 viên, chia làm 2-3 lần uống trong ngày.
- 13 tuổi trở lên và người lớn: Ngày uống 13- 20 viên chia làm 2-3 lần uống.
3/ Đơn thuốc chữa viêm khí quản mãn tính (ho lâu ngày):
Tử uyển 10g, khoản đông hoa l0g, bối mẫu 10g, cam thảo 3g, cát cánh 7g, hạnh nhân 10g, nước 600ml sắc còn 200ml. Chia làm 3 lần uống trong ngày.
(Đơn thuốc của Diệp Quyết Tuyền).
Xin lưu ý:
- Kiêng kỵ: Người mắc các chứng ho khan do âm hư hỏa vượng, ho ra máu và ho do thực nhiệt không được dùng.
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo.
- Không tự ý áp dụng mà chưa tìm hiểu kỹ về bài thuốc cũng như nguyên nhân gây bệnh.
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Đừng quên ghé thăm Medplus hàng ngày để cập nhật những tin tức mới nhất về sức khỏe bạn nhé!
Nguồn tham khảo: