U TRUNG THẤT: NGUYÊN NHÂN VÀ TRIỆU CHỨNG

1. U trung thất là gì?

U trung thất là các khối u nguyên phát hoặc thứ phát xuất hiện ở vùng trung thất. Khối u này có thể là u trung thất lành tính hay u trung thất ác tính. Vùng trung thất là khu vực ở ngực, được bao quanh bởi xương ức ở phía trước, đốt sống ngực ở phía sau, hai bên là màng phổi trung thất, mặt dưới là cơ hoành, mặt trên là nền cổ. Trung thất chứa tim, động mạch chủ, thực quản, tuyến ức, khí quản, hạch bạch huyết và dây thần kinh.

Gần 40% người mắc khối u trung thất không biểu hiện triệu chứng. Hầu hết các khối u này thường vô tình được phát hiện trên phim chụp X-quang ngực trong chẩn đoán bệnh lý khác.

Các triệu chứng thường xuất phát từ áp lực của các khối u lên cấu trúc xung quanh chẳng hạn như tủy sống, tim hoặc màng ngoài tim (niêm mạc của tim) và có thể bao gồm:

• Ho
• Khó thở, thở khò khè, thở rít
• Mệt mỏi
• Đau thắt ngực (khá hiếm)
• Mặt bừng đỏ
• Sốt
• Ớn lạnh
• Đổ mồ hôi đêm
• Ho ra máu
• Khàn tiếng
• Khó nuốt, nuốt sặc
• Nấc
• Sụt cân không rõ nguyên nhân
• Viêm hạch bạch huyết (sưng hạch hoặc đau hạch, hạch to vùng cổ và vùng trên đòn)
• Các vấn đề về mắt (sụp mí mắt, co đồng tử) ở một bên của khuôn mặt
• Rối loạn nhịp thở, tăng huyết áp, tăng tiết nước bọt
• Hội chứng Pierre Marie: ngón tay dùi trống, dầy cốt mạc đầu chi, đau các khớp cổ chân, bàn chân, bàn tay…

Một số loại u trung thất có liên quan đến vị trí chúng hình thành trong trung thất.

Bệnh u trung thất trước

• Lymphoma (u lympho ác tính): Có 2 loại lymphoma phổ biến là u lympho Hodgkin (trước đây gọi là bệnh Hodgkin) và u lympho không Hodgkin
• U tuyến ức và u nang tuyến ức: Phần lớn các u tuyến ức là lành tính và được bao quanh bởi một nang sợi. Tuy nhiên, khoảng 30% trong số này có thể tiến triển thành các u trung thất ác tính.
• Tế bào mầm: Phần lớn các khối u tế bào mầm (60-70%) là lành tính, có thể phát triển ở cả nam giới và nữ giới.
• U tuyến giáp: Đây thường là dạng u lành tính, ví dụ như bướu cổ.

Trung thất giữa

• U nang phế quản: U dạng lành tính có nguồn gốc từ hệ hô hấp.
• U hạch bạch huyết: Do các hạch bạch huyết phát triển phì đại.
• U nang màng ngoài tim: U do tăng trưởng lành tính của màng ngoài tim
• U khí quản, u thực quản: U dạng này có thể là u trung thất lành tính hoặc ác tính.
• Bất thường thực quản: Bao gồm co thắt thực quản (achalasia), túi thừa và thoát vị hoành (thoát vị gián đoạn).
• Bất thường mạch máu: Bao gồm phình động mạch chủ và bóc tách động mạch chủ.

Trung thất sau

• Các khối u thần kinh: Là nguyên nhân phổ biến nhất gây u trung thất sau. Khoảng 70% các khối u thần kinh là lành tính.
• U hạch bạch huyết: Do các hạch bạch huyết phát triển phì đại.
• Tạo máu ngoài tủy: Một nguyên nhân hiếm gặp của khối u hình thành từ tủy xương phì đại, gây thiếu máu nghiêm trọng.
• Nang thần kinh ruột: U hiếm gặp, liên quan đến cả các yếu tố thần kinh và hệ tiêu hóa.
• Bất thường cột sống: Bao gồm các tình trạng nhiễm trùng, u ác tính và chấn thương đốt sống ngực.
• Bất thường mạch máu, chẳng hạn như phình động mạch chủ.

Mọi khối u trung thất nếu không có chống chỉ định tuyệt đối thì đều nên được chỉ định phẫu thuật sớm. Phẫu thuật vừa là phương pháp điều trị vừa là phương pháp giúp chẩn đoán xác định khối u về vị trí, giai đoạn tiến triển và mô bệnh học, từ đó xác định đường hướng điều trị bổ sung sau mổ (dùng hóa chất, chiếu xạ…).

Tùy thuộc vào loại và vị trí khối u mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp nhất cho bạn.

• U tuyến ức: Tất cả các u tuyến ức đều có chỉ định điều trị ngoại khoa. Nếu người bệnh có kèm theo triệu chứng nhược cơ nặng thì phải điều trị nội khoa trước. Tùy theo giai đoạn bệnh và bản chất mô bệnh học của khối u, phẫu thuật có thể đạt kết quả tốt đến 95%.
• U thần kinh: Tình trạng này thường ở trung thất sau nên bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật qua đường mở ngực sau và gây mê nội khí quản hoặc nội soi lồng ngực. Nhiều trường hợp u thần kinh ác tính xâm lấn mạnh các cơ quan xung quanh và vào tủy sống thì phẫu thuật có thể chỉ loại bỏ được một phần khối u.
• Các u lympho ác tính: Một khi được chẩn đoán, các khối u này sẽ được điều trị bằng hóa trị, sau đó xạ trị. Phẫu thuật có thể được tiến hành để lấy mẫu mô chẩn đoán.

Một số khối u nếu không phải u trung thất ác tính (ung thư) và không gây ra nhiều vấn đề thì có thể được điều trị bằng phương pháp theo dõi chờ đợi, tức là bác sĩ sẽ quan sát sự phát triển của khối u theo thời gian trước khi lựa chọn phẫu thuật.