Viêm dây thần kinh thị giác – Nguyên nhân thật sự?

Viêm dây thần kinh thị giác là gì? 

Thần kinh thị giác là thần kinh dẫn các tín hiệu ánh sáng thu nhân được từ mắt đến não. Viêm thần kinh thị giác là tiến trình viêm làm phá hủy dây thần kinh này. Tình trạng viêm làm đau và mất thị lực tạm thời một bên mắt. Đau đớn và mất thị lực tạm thời là triệu chứng thường gặp của viêm dây thần kinh thị giác. 

Viêm dây thần kinh thị giác còn được gọi là viêm thị thần kinh. Bệnh còn có liên quan đến một căn bệnh gây viêm và tổn thương dây thần kinh trong não và tủy sống là bệnh đa xương cứng. Các biểu hiện của bệnh có thể là những biểu hiện đầu tiên của bệnh đa xương cứng.

Phần lớn bệnh nhân mới mắc lần đầu, nếu được phát hiện và điều trị kịp thời, thị giác có thể sẽ được khôi phục hoàn toàn.

Nguyên nhân gây ra viêm dây thần kinh thị giác

Hiện nay, các nhà khoa học vẫn chưa tìm được nguyên nhân cụ thể. Chỉ xác định bởi nguyên nhân phổ biến nhiều bệnh nhân mắc phải nhất là do bệnh đa xơ cứng. Thực tế các bệnh nhân bị viêm dây thần kinh thị giác chính là biểu hiện đầu tiên của bệnh đa xơ cứng. Hoặc có thể do nhiễm trùng, một phản ứng viêm của hệ miễn dịch. 

Người ta cho rằng đây là quá trình cơ thể tự sản xuất ra các tác nhân chống lại vỏ bao của dây thần kinh thị. Gây ra tình trạng viêm và phá hủy vỏ bao này. Vỏ bao dây thần kinh giúp các tín hiệu truyền từ mắt đến não nhanh hơn. Vỏ bao bị phá huỷ khiến cho quá trình này bị rối loạn, dẫn đến giảm thị lực. 

Ngoài ra, cũng có các nguyên nhân khác gây ra viêm dây thần kinh thị giác như: bệnh viêm các mô và các cơ quan khác nhau, hệ thống miễn dịch tấn công hệ thần kinh dẫn đến hội chứng Guillain-Barré, phản ứng sau tiêm chủng hoặc do các hóa chất, thuốc…

Sau đây là các thông tin cụ thể về các nguyên nhân có thể gây viêm thần kinh thị giác:

Đa xơ cứng

Đa xơ cứng là một bệnh tự miễn. Trong đó hệ thống tấn công vào vỏ myelin bao gồm các sợi thần kinh trong não và tủy sống. Nguy cơ phát triển bệnh đa xơ cứng của viêm dây thần kinh thị giác là 50% sau 15 năm.

Neuromyelitis Optica

Một tình trạng tự miễn dịch có thể gây viêm dây thần kinh thị giác là neuromyelitis Optica. Không giống như đa xơ cứng, neuromyelitis Optica không gây thiệt hại cho các dây thần kinh trong não thường xuyên như đa xơ cứng. Viêm phát sinh từ Optica neuromyelitis có xu hướng nặng hơn so với viêm có liên quan với bệnh đa xơ cứng.

Nhiễm trùng

Nhiễm trùng do vi khuẩn. Bao gồm bệnh Lyme, sốt đầu mèo và bệnh giang mai, hoặc virus như HIV, viêm gan B và herpes. 

Bệnh viêm động mạch nội sọ

Đây là tình trạng viêm niêm mạc của các động mạch trong đầu. Viêm động mạch sọ có thể chặn lưu lượng máu đến mắt và não. Có thể gây mất thị lực thường xuyên hoặc đột quỵ. Bệnh viêm động mạch sọ rất có thể xảy ra ở lứa tuổi trưởng thành 70 – 80.

Bệnh tiểu đường

Tiểu đường là một tình trạng mà cơ thể không thể thực hiện hoặc sử dụng đúng chất hormone điều chỉnh lượng đường trong máu. Những người bị bệnh tiểu đường có nguy cơ tăng rối loạn phát triển thần kinh thị giác.

Thuốc

Một số loại thuốc có liên quan với sự phát triển của viêm dây thần kinh thị giác. Một trong những loại thuốc này là ethambutol (Myambutol), được sử dụng để điều trị bệnh lao.

Xạ trị vào đầu

Đây là một nguyên nhân hiếm gặp của bệnh.

Ngoài ra, bất kỳ quá trình dẫn đến viêm nhiễm hoặc nén thần kinh thị giác. Bao gồm các khối u, thiếu hụt dinh dưỡng hoặc chất độc, có thể cản trở khả năng của dây thần kinh để thực hiện các xung điện. Điều này có thể gây mất tầm nhìn và các triệu chứng khác có thể bắt chước viêm dây thần kinh thị giác.

Đối tượng có thể bị viêm dây thần kinh thị giác

Thường hay gặp từ đối tượng thanh niên đến trung niên (từ 20 – 45 tuổi). Tuổi trung bình khởi phát là khoảng 30 tuổi. Người ngoài 45 tuổi hay trẻ em cũng có thể mắc bệnh này nhưng với tỷ lệ ít hơn. Ngoài ra, người ta còn thấy tỷ lệ phụ nữ mắc bệnh nhiều gấp đôi nam giới.

Những người da trắng dễ mắc bệnh hơn người da đen. Một số đột biến gen có thể làm tăng nguy cơ phát triển của bệnh hoặc đa xương cứng.

Triệu chứng của bệnh viêm dây thần kinh thị giác

Viêm dây thần kinh thị giác thường ảnh hưởng đến một mắt, mặc dù nó có thể xảy ra ở cả hai mắt cùng một lúc. Khi mắc bệnh, bệnh nhân thị lực giảm sút nhanh hoặc rất nhanh trong trường hợp cấp tính hay vài ba ngày đến vài tuần với trường hợp mạn tính.

• Đau: Hầu hết mọi người cảm thấy đau tăng khi vận động nhãn cầu; có thể đau trong vòng một tuần và sau đó biến mất trong vài ngày. 
• Giảm thị lực: Người bệnh thấy thị lực giảm sút nhanh hay rất nhanh (trong hình thái cấp tính), hoặc từ vài ba ngày tới vài tuần (đối với hình thái mạn tính), có thể mù hẳn. Có thể gặp thị lực giảm khi vận động nhiều trong môi trường nhiệt độ cao sau đó sẽ trở về bình thường (hiện tượng uhthoff). 
• Mất thị giác màu sắc: Người bệnh bị rối loạn trong việc nhận biết màu sắc, thậm chí có trường hợp không còn phân biệt được màu sắc. 

Chẩn đoán bệnh viêm dây thần kinh thị giác

Bác sĩ sẽ tiến hành các phương pháp khám lâm sàng. Hỏi về diễn tiến bệnh, khám mắt để có cái nhìn sơ lược về bệnh. Sau khi chẩn đoán sơ bộ, bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm bổ sung để xác định nguyên nhân cụ thể. Bao gồm những xét nghiệm sau: 

Soi đáy mắt

Trong quá trình kiểm tra này, bác sĩ chiếu một ánh sáng vào mắt và xem xét các cấu trúc ở phía sau mắt. Kiểm tra này đánh giá khu vực nơi mà các thần kinh thị giác đi vào võng mạc trong mắt. Ổ đĩa quang trở nên sưng lên trong khoảng một phần ba những người mắc căn bệnh này.

Phản ứng thử nghiệm đồng tử với ánh sáng

Bác sĩ có thể xoay quanh một đèn pin ở phía trước mắt để xem phản ứng sinh học thế nào. Ảnh hưởng bởi viêm dây thần kinh thị giác teo không nhiều.

Kiểm tra khơi dậy tiềm năng trực quan

Để thực hiện xét nghiệm này, ngồi trước màn hình trên đó một mô hình cờ xen kẽ được hiển thị. Dây gắn vào đầu với các bản vá lỗi nhỏ để ghi lại phản ứng não đến các hình ảnh. Đây là xét nghiệm có thể phát hiện làm chậm dẫn truyền điện dẫn từ các khu vực bị thiệt hại về thần kinh.

Chụp cộng hưởng từ (MRI)

Bạn có thể được tiêm một chất tương phản làm cho thần kinh thị giác và các phần khác của bộ não rõ hơn về các hình ảnh. MRI rất quan trọng để xác định xem có những vùng não myelin đã bị hư hỏng, chỉ ra nguy cơ bệnh đa xơ cứng. MRI cũng giúp loại bỏ khối u hoặc điều kiện khác có thể bắt chước viêm dây thần kinh thị giác.

Xét nghiệm máu

Tình trạng nghiêm trọng có thể thử nghiệm để xác định xem có khả năng phát triển Optica neuromyelitis. Một tỷ lệ trầm tích hồng cầu (ESR), xét nghiệm máu được sử dụng để phát hiện viêm nhiễm xảy ra trong cơ thể. Xét nghiệm này có thể giúp xác định nguyên nhân là do bị viêm động mạch sọ.

Điều trị viêm dây thần kinh thị giác

Viêm thần kinh thị giác thường hồi phục tự nhiên. Trong một số trường hợp, thuốc kháng viêm (steroid) có thể được sử dụng để giảm viêm. Việc điều trị chủ yếu là loại trừ nguyên nhân mới khỏi bệnh hoàn toàn. 

Thuốc kháng sinh 

Tùy theo tác nhân gây bệnh mà bác sĩ sẽ cho kháng sinh phù hợp. Trong 1 số trường hợp đặc biệt có thể người bệnh phải dùng tới thuốc ức chế miễn dịch (bệnh Behcet). 

Các loại thuốc giãn mạch dùng theo đường uống và tiêm cạnh nhãn cầu cùng các vitamin nhóm B như B1, B6, B12 cũng có thể được sử dụng.

Thuốc kháng viêm

Điều trị bằng thuốc kháng viêm thường được dùng qua đường tiêm tĩnh mạch. Thuốc kháng viêm có thể đẩy nhanh tốc độ hồi phục thị lực. Tuy nhiên, thuốc kháng viêm không quyết định mức độ hồi phục thị lực. 

Corticoid

Ngay sau khi có chẩn đoán xác định, bác sĩ sẽ cho bệnh nhân nhập viện, điều trị bằng corticoid. Thuốc corticoid có thể được chỉ định với liều rất cao, dùng cả đường uống lẫn đường tiêm, truyền tĩnh mạch.

Thị lực có thể bắt đầu cải thiện sau khi điều trị corticoid. Bệnh nhân phục hồi sau từ 2-3 tuần đến 1-2 tháng. Tuy nhiên phục hồi hoàn toàn là ít có khả năng. 

Cách phòng ngừa viêm dây thần kinh thị giác 

Để phòng ngừa mắc bệnh bạn cần hạn chế những nguy cơ gây bệnh như: 

• Duy trì chế độ sinh hoạt làm việc và nghỉ ngơi hợp lý
• Chú ý kiểm tra sức khỏe định kỳ 
• Bổ sung các loại thực phẩm bổ mắt

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ

Bài viết đã cung cấp thông tin cho bạn về bệnh viêm dây thần kinh thị giác. Đừng thờ ơ trước các triệu chứng. Nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Thậm chí có thể mù. 

Thông tin chỉ mang tính chất tham khảo, không thể bằng lời khuyên bác sĩ. Hãy đến bệnh viện nếu bạn có các dấu hiệu nghi ngờ nhé. 

Các bài viết liên quan:

• Viêm thần kinh thị giác: những điều bạn cần biết
• Viêm dây thần kinh thị giác: Dễ giảm thị lực không phục hồi

Nguồn tham khảo: Bệnh viện Mắt Sài Gòn, Mắt Sài Gòn, Youmed