Xương Rồng Ông – Từ loài cây dại tới vị thuốc quý trong Y Học

Thông tin cơ bản – Xương rồng Ông

Tên tiếng Việt: Xương rồng ông, Xương rồng ba cạnh
Tên khoa học: Euphorbia antiquorum L.
Họ: Euphorbiaceae

1. Đặc điểm của Cây

• Cây nhỏ, mọng nước, có thể cao đến 5m, phân cành nhiều. Cành dày có 3 cạnh lồi và dẹt, màu lục sẫm, mép có u nhọn không đều. Lá nhỏ, dày (rất hiếm gặp) mọc trên cạnh lồi của cành, hình bầu dục, dài 2 – 5 cm, rộng 1-2 cm, gốc thuôn, đầu tròn, hai mặt nhẵn, gần như cùng màu, rụng rất sớm; cuống lá rất ngắn; lá kèm chẻ đôi, biến đổi thành gai.
• Cụm hoa mọc ở chỗ lõm của mép cành, hình chén, màu vàng; lá bắc hình vảy, nhị nhiều, mỗi nhị là một hoa đực tiêu giảm, chỉ nhị hình thoi, bao phấn hình cầu; nhụy nổi lên ở giữa chính là hoa cái; bầu hình cầu nhẵn, có cuống dài.
• Quả nhỏ, màu lục, có 3 mảnh. Toàn cây có nhựa mủ trắng.

2. Phân bố, sinh thái

Xương rồng ông là loài thực vật cổ nhiệt đới. Cây mọc tự nhiên và được trồng khắp các nước thuộc vùng nhiệt đới châu Á

3. Bộ phận dùng

Thân, lá, nhựa, và nhị hoa.

Thân cành thu hái quanh năm, bóc vỏ và bỏ gai, nướng hoặc rang với gạo cho đến khi có màu nâu.

Nhựa trích từ cây tươi.

Công dụng Xương Rồng Ông

1. Thành phần hóa học:

Thân Xương rồng chứa các triterpenoid: taraxerol, taraxerone, friedelan-3a-ol, friedelan-3b-ol, epifriedelanol. Còn có các acid citric, tartric và fumaric. Nhựa cây Xương rồng chứa euphorbol, euphol, b-amyrin. cycloartenol. Rễ cũng chứa taraxerol.

2. Tính vị, công năng

Xương rồng ông vị đắng, tính hàn, có độc. Thân cây có tác dụng tiêu thũng, thông tiện, sát trùng, lá có tác dụng thanh nhiệt, hóa trệ, giải độc, hành ứ; nhựa cây có tác dụng tả hạ, trục thủy, chống ngứa; nhị hoa có tác dụng thanh nhiệt, tiêu thũng.

3. Công dụng

• Thân và cành cây xương rồng ông chữa đòn ngã, sưng đau, mụn nhọt, viêm mủ da, herpes, đau răng, sâu răng, đau lưng, thống phong.
• Nhựa cây được dùng để tẩy, chữa xơ gan, cổ trướng, ngứa, nấm ngoài da, mụn cóc trên da, báng, thấp khớp, đau răng.
• Lá chữa bí đại và tiểu tiện do ứ tích gây ra, đinh sang, nhọt độc

4. Tác dụng dược lý

Tác dụng chống viêm: Chất friedelan – 3B – ol có tác dụng chống viêm mạnh.

Tác dụng kháng khuẩn và kháng ung thư: Acid fumaric chiết từ xương rồng ông, phối hợp với acid succinic có tác dụng kháng khuẩn. Đồng thời cũng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư.

Tác dụng tẩy, gây nôn, sát khuẩn: Nhựa xương rồng ông có tác dụng tẩy và nôn rất mạnh, giống như dầu ba đậu. Những người có kinh nghiệm dùng, thường pha loãng nhựa với nước, dầu hoặc phối hợp với nhiều vị thuốc khác để làm giảm bớt tác dụng này. Nhựa xương rồng ông còn có tác dụng kháng khuẩn mạnh, nhưng vì độc, nên chỉ dùng ngoài.

Các bài thuốc từ cây Xương Rồng Ông

1. Chữa viêm dạ dày – ruột cấp tính:

Dùng 30-60g cành tươi, gọt bỏ vỏ và gai, cắt nhỏ, rửa sạch mủ, để ráo, trộn vốc gạo rang cho cháy sém vàng, đổ 2 chén nước sắc uống.

2. Chữa đòn ngã sưng đau:

Dùng 30g cành, cắt nhỏ, sao cháy đen, đổ nửa nước nửa rượu sắc uống.

3. Chữa xơ gan cổ trướng:

Nhựa mủ hòa bột gạo viên bằng hạt đậu xanh, uống 1-2 viên, cho tiêu chảy vừa chừng là được; có thai không dùng.

4. Chữa đau răng, sâu răng

Cành xương rồng 50g, cạo bỏ gai, nướng chín vàng hoặc vùi tro nóng trong 1-2 giờ, giã nát với ít muối, ép lấy nước, ngậm. Nếu nước dãi chảy ra thì nhổ đi, không được nuốt. Ngậm 10 phút, rồi nhổ đi, sau đó xúc miệng sạch, tránh nuốt nước dễ bị tiêu chảy. Ngày ngậm 3-4 lần

5. Chữa mụn nhọt, viêm da mủ:

Dùng thân cành cạo bỏ gai, nướng trên lửa cho chín vàng, đập dập đắp lên chỗ đau. Hoặc dùng cành bổ dọc làm đôi, hơ nóng đắp.

6. Chữa đau lưng, cứng xương sống:

Lấy cành non, cạo bỏ gai, giã nát, xào nóng, chườm đắp vào chỗ đau rồi nằm ngửa để thuốc ngấm.

7. Thuốc tẩy xổ:

Tẩm 0,5ml nhựa mủ vào thịt cá trê, nướng lên ăn. Thuốc xổ rất mạnh, không dùng cho người già yếu, phụ nữ có thai.

8. Chữa báng

Bồ hóng bếp 3 phần, bánh men rượu 1 phần (nửa bánh), nhựa xương rồng, vừa đủ. Bồ hóng rây mịn, giã nhỏ với men rượu. Nhỏ nhựa xương rồng ông vào cho vừa đủ làm thành bột nhão, làm thành viên bằng hạt ngô. Ngày uống 3 viên, cho vào chuối rồi nuốt. Uống 3 ngày, hễ thấy đi ngoài trắng như nước gạo là khỏi. Sau đó, uống tiếp thêm 2-3 ngày nữa, mỗi ngày 2 viên. Kiêng thịt mỡ, hành sống

9. Chữa thoát vị đĩa đệm số 1

Nguyên liệu : 2-3 nhánh xương rồng, 1 nắm muối hạt

Cách thực hiện Xương rồng đem rửa sạch, dùng dao loại bỏ hết phần cạnh chứa gai đi, đem đập dập rồi trộn đều với muối hạt..Đem hỗn hợp trên sao trên chảo nóng hoặc nếu bạn có lò vi sóng thì để hỗn hợp vào trong vòng 1 phút. .Để hỗn hợp xương rồng và muối này ra ngoài cho nguội bớt rồi bọc lại trong khăn vải sạch. Sau đó đắp trực tiếp lên vùng cột sống bị thoát vị..Chú ý nhiệt độ hỗn hợp không nóng quá khi đắp để tránh bị bỏng da.

Lưu Ý khi dùng cây Xương Rồng Ông

Nhựa xương rồng có chất độc, tuyệt đối không được để bắn vào mắt.

Cây có chất độc, dùng phải cẩn thận, không có kinh nghiệm tuyệt đối không dùng.

Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cây Xương Rồng Ông cũng như một số tác dụng hay về loại dược liệu này!

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn , tham khảo
Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam