Bệnh Chagas là một bệnh truyền nhiễm do ký sinh trùng Trypanosoma cruzi (T. cruzi) gây ra. Vì loài bọ truyền bệnh sống ở Trung Mỹ, Nam Mỹ và Mexico, nên đây là nơi mà phần lớn các trường hợp nhiễm trùng được nhìn thấy, mặc dù một số trường hợp mới được phát hiện gần đây ở miền nam Hoa Kỳ.
Người ta ước tính rằng khoảng 8 triệu người ở Mỹ Latinh mắc bệnh Chagas, với hầu hết mọi người không biết về bệnh nhiễm trùng.
Nếu không được điều trị, bệnh Chagas có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về tim và tiêu hóa.
1. Các triệu chứng bệnh Chagas
Bệnh Chagas có hai giai đoạn: giai đoạn cấp tính và giai đoạn mãn tính. Dù ở giai đoạn nào thì nhiễm trùng đều có thể gây ra các triệu chứng nhẹ hoặc không có triệu chứng nào, hoặc nó có thể đe dọa đến tính mạng.
1.1 Giai đoạn cấp tính
Dạng cấp tính của bệnh Chagas thường bắt đầu từ 1 đến 16 tuần sau khi bạn bị nhiễm T. cruzi . Bệnh Chagas cấp tính nói chung là một bệnh khá nhẹ, thường không có triệu chứng gì hoặc có các triệu chứng giống cúm như:
- Sốt
- Mệt mỏi
- Đau đầu
- Phát ban
- Đau cơ
- Sưng hạch bạch huyết
Bạn cũng có thể nhận thấy các triệu chứng sau:
- Sưng ở nơi bọ cắn
- Sưng mí mắt
- Mất cảm giác ngon miệng
- Các vấn đề về tiêu hóa như buồn nôn, nôn mửa hoặc tiêu chảy
Các triệu chứng này có thể chuyển sang giai đoạn mãn tính, gây ra các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng sau này, đó là lý do tại sao việc điều trị trong giai đoạn cấp tính là rất quan trọng.
Liên quan đến tim: Đôi khi bệnh Chagas cấp tính có thể ảnh hưởng đến tim của bạn. Những người có liên quan đến tim có các triệu chứng của viêm cơ tim cấp tính, và cũng có thể bị viêm màng ngoài tim cấp tính. Các triệu chứng và dấu hiệu liên quan đến tim có thể bao gồm:
- Tức ngực
- Khó thở
- Những thay đổi trên điện tâm đồ
- Bằng chứng về tràn dịch màng ngoài tim trên siêu âm tim
Thông thường, các vấn đề về tim gặp với bệnh Chagas cấp 6 sẽ được giải quyết hoàn toàn sau một vài tháng. Tuy nhiên, một số người bị bệnh Chagas tim cấp tính sẽ nhanh chóng tiến triển thành một dạng suy tim mãn tính và khoảng 5% thậm chí tử vong vì bệnh tim trong giai đoạn bệnh cấp tính.
1.2 Giai đoạn mãn tính
Sau khi giai đoạn cấp tính của bệnh Chagas biến mất, hầu hết những người không được điều trị đều bước vào dạng bệnh mãn tính không xác định (hoặc tiềm ẩn). Dạng bệnh Chagas không xác định được đặc trưng bởi không có bệnh hoặc triệu chứng hoàn toàn.
Nếu bạn bị bệnh Chagas không xác định, bạn cảm thấy hoàn toàn bình thường, và bạn khám tim bình thường, bao gồm cả điện tâm đồ và siêu âm tim. Tuy nhiên, xét nghiệm máu sẽ cho thấy bạn bị nhiễm T. cruzi mãn tính . Nhiều người ở trong giai đoạn tiềm ẩn này mà không có triệu chứng trong suốt phần đời còn lại của họ.
Dạng mãn tính của bệnh Chagas ảnh hưởng đến khoảng 20% đến 30% số người và có thể xuất hiện nhiều nhất là 10 hoặc 20 năm sau khi bạn bị nhiễm bệnh, kéo dài hàng thập kỷ.
Các dấu hiệu và triệu chứng cho thấy bệnh Chagas mãn tính đã trở nên nghiêm trọng và có khả năng đe dọa tính mạng có thể bao gồm các triệu chứng tim mạch nêu trên, cũng như:
- Nhịp tim không đều
- Suy tim
- Tim mở rộng
- Ruột kết mở rộng, có thể gây táo bón nghiêm trọng và đau bụng
- Thực quản mở rộng, có thể gây đau và khó nuốt
- Đột tử
Nếu bạn đang ở giai đoạn mãn tính của bệnh Chagas, nguy cơ suốt đời của bạn phát triển một hoặc nhiều biến chứng tim hoặc tiêu hóa này là khoảng 30%.
Bệnh tim Chagas thường xuất hiện ít nhất 5 năm sau đợt bệnh cấp tính, và nó có thể bị trì hoãn lâu hơn thế.
Bệnh tim Chagas là một vấn đề rất nghiêm trọng và thường dẫn đến tử vong hoặc tàn tật nghiêm trọng. Trên thực tế, bên cạnh bệnh mạch vành, bệnh Chagas là nguyên nhân phổ biến nhất gây suy tim ở Mỹ Latinh.
2. Nguyên nhân
Bệnh Chagas được gây ra bởi Trypanosoma cruzi (T. cruzi) ký sinh trùng, được tìm thấy trong phân của bọ triatominae nhiễm ở Nam Mỹ, Trung Mỹ và Mexico. Rệp triatomine thường gặp ở các vùng nông thôn, đặc biệt là ở những ngôi nhà làm bằng đất nung, bùn, rơm, rạ, và ăn máu người và động vật. Bệnh Chagas không phổ biến ở cư dân thành phố và thường chỉ giới hạn ở các vùng nông thôn của Mỹ Latinh, mặc dù có những trường hợp mắc bệnh này trên toàn thế giới.
Hầu hết mọi người mắc bệnh khi họ bị cắn bởi một con bọ triatomine đã lấy ký sinh trùng từ người hoặc động vật bị nhiễm bệnh.
Bọ Triatomine là loài sống về đêm và có xu hướng cắn vào mặt bạn vào ban đêm khi bạn đang ngủ, đó là lý do tại sao chúng còn được gọi là “bọ xít hút máu”. Chúng đào thải ngay sau khi cắn bạn, do đó, ký sinh trùng sẽ để lại trên da của bạn, nơi chúng có thể xâm nhập vào cơ thể bạn qua vết cắn, hoặc do vô tình chà xát ký sinh trùng vào mắt, miệng hoặc vết cắt hoặc vết xước của bạn.
Bạn cũng có thể mắc bệnh Chagas theo những cách sau:
- Trong tử cung (mẹ bị nhiễm bệnh có thể truyền sang con)
- Nhận một cơ quan bị nhiễm trùng qua cấy ghép
- Truyền máu từ người bị bệnh
- Ăn thực phẩm bị ô nhiễm nấu chưa chín hoặc sống
- Tiếp xúc trong phòng thí nghiệm
3. Chẩn đoán
Nếu bạn nghĩ rằng bạn có thể bị bệnh Chagas, trước tiên bác sĩ sẽ khám sức khỏe cho bạn và sau đó hỏi bạn về các triệu chứng và khả năng tiếp xúc với ký sinh trùng T. cruzi . Sau đó, họ có khả năng sẽ làm xét nghiệm máu để kiểm tra các kháng thể đối với ký sinh trùng, điều này có thể xác nhận hoặc loại trừ bạn có bị bệnh Chagas hay không .
Nếu kết quả xét nghiệm máu của bạn dương tính, bác sĩ có thể làm thêm xét nghiệm để xem liệu bạn đang ở giai đoạn cấp tính hay mãn tính và liệu bạn có phát triển bất kỳ biến chứng nào không. Các xét nghiệm bổ sung này có thể bao gồm siêu âm tim, điện tâm đồ, chụp X-quang ngực, chụp X-quang bụng hoặc nội soi trên.
4. Điều trị
Việc điều trị bệnh Chagas bao gồm tiêu diệt ký sinh trùng T. cruzi và điều trị các dấu hiệu và triệu chứng của bất kỳ biến chứng tiềm ẩn nào như suy tim hoặc rối loạn nhịp tim, cũng như ngăn ngừa đột tử. Các chuyên gia đồng ý rằng điều quan trọng là điều trị bệnh nhân mắc bệnh Chagas cấp tính và có thể mắc bệnh Chagas giai đoạn đầu không xác định bằng liệu pháp điều trị bằng thuốc chống ký sinh trùng nhằm vào T. cruzi .
Phòng ngừa bệnh Chagas 20 thường không phải là mối quan tâm của mọi người trừ khi họ đang sinh sống hoặc đi du lịch đến các nước vùng nông thôn Mỹ Latinh. Đối với những người lo lắng, các chiến lược sau đây có thể có lợi:
- Lưu ý đến việc bảo quản và tiêu thụ thực phẩm
- Giữ cho không gian sống của bạn, đặc biệt là phòng ngủ của bạn, sạch sẽ (điều này cũng áp dụng cho khu vực sinh sống của thú cưng)
- Yêu cầu nơi cư trú của bạn phun thuốc diệt côn trùng
- Đảm bảo rằng mọi lỗ hổng hoặc vết nứt trong ngôi nhà của bạn được lấp đầy
Lời kết
Nếu bạn mắc bệnh Chagas, đừng lo lắng. Hầu hết các trường hợp không cần nhập viện và nếu bạn được điều trị ngay lập tức, bệnh có thể được chữa khỏi. Ngay cả khi bạn không nhận ra mình mắc bệnh và chuyển sang giai đoạn mãn tính, việc điều trị vẫn có thể hữu ích và bạn có hơn 70% cơ hội không phát triển bất kỳ biến chứng nào. Nếu bạn bị biến chứng, các triệu chứng của bạn có thể giảm đáng kể, chất lượng cuộc sống của bạn có thể được cải thiện đáng kể và thời gian sống sót của bạn có thể kéo dài khi áp dụng các chiến lược điều trị tích cực, hiện đại.
Xem thêm:
Nguồn: What Is Chagas Disease?