Cholesterol và triglyceride là hai loại protein đặc biệt (lipoprotein) có nhiệm vụ mang cholesterol đi và đến các tế bào. Trong đó, cholesterol là yếu tố quan trọng trong việc xây dựng và duy trì các phần quan trọng của tế bào, chẳng hạn như màng tế bào và để tạo ra một số hormone thiết yếu – bao gồm estrogen, progesterone, vitamin D và steroid. Triglyceride, là chuỗi axit béo năng lượng cao, cung cấp nhiều năng lượng cần thiết cho các mô của bạn hoạt động. Vì vậy, bạn không thể sống thiếu một trong hai loại lipid này.
Nhưng khi mức cholesterol hoặc triglycerides trong máu trở nên quá cao, nguy cơ bị đau tim, đột quỵ và bệnh mạch máu ngoại vi sẽ tăng lên đáng kể. Và đây là lý do tại sao bạn cần quan tâm đến mức lipid của mình.
1. Tổng quan về cholesterol và triglyceride
Có hai nguồn cung cấp cholesterol và triglyceride – nguồn thực phẩm và nguồn “nội sinh” (được sản xuất trong cơ thể). Cholesterol và triglyceride trong chế độ ăn uống chủ yếu đến từ việc ăn thịt và các sản phẩm từ sữa. Những chất béo trong chế độ ăn uống này được hấp thụ qua ruột của bạn và sau đó được đưa qua máu đến gan của bạn, nơi chúng được xử lý.
Một trong những công việc chính của gan là đảm bảo tất cả các mô trong cơ thể bạn nhận được tất cả cholesterol và triglyceride mà chúng cần để hoạt động. Nói chung, trong khoảng tám giờ sau bữa ăn, gan của bạn hấp thụ cholesterol và triglyceride từ máu. Trong lúc không có sẵn chất béo trong chế độ ăn uống, gan của bạn tự sản xuất cholesterol và chất béo trung tính. Trên thực tế, khoảng 75% cholesterol trong cơ thể bạn được sản xuất bởi gan.
Sau đó, gan của bạn sẽ đưa cholesterol và triglyceride, cùng với các protein đặc biệt, vào các lipoprotein, được giải phóng vào hệ tuần hoàn. Cholesterol và triglyceride được loại bỏ khỏi lipoprotein và phân phối đến các tế bào của cơ thể bạn đến bất cứ nơi nào chúng cần.
Triglyceride dư thừa được lưu trữ trong các tế bào mỡ để sử dụng sau này. Điều quan trọng cần biết là nhiều axit béo được lưu trữ trong cơ thể chúng ta có nguồn gốc là carbs trong chế độ ăn uống. Bởi vì có một giới hạn về số lượng carbohydrate mà chúng ta có thể lưu trữ trong cơ thể, bất kỳ loại carbs dư thừa nào chúng ta ăn đều được chuyển đổi thành axit béo, sau đó được đóng gói dưới dạng triglyceride và được lưu trữ dưới dạng chất béo. (Điều này giải thích tại sao một người dễ bị béo phì ngay cả khi ăn kiêng ít chất béo). Các axit béo dự trữ được tách ra khỏi chất béo trung tính và được đốt cháy làm nhiên liệu trong thời gian nhịn ăn.
2. Cholesterol tốt và xấu
Bạn sẽ thường nghe các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng nói về hai dạng cholesterol khác nhau – cholesterol lipoprotein mật độ thấp (LDL) (còn gọi là cholesterol “xấu”) và cholesterol lipoprotein mật độ cao (HDL) (hoặc cholesterol “tốt” ). Cách nói về cholesterol này là một cách viết tắt tiện lợi, nhưng nói đúng ra thì nó không thực sự chính xác.
Nói một cách chính xác, như bất kỳ nhà hóa học giỏi nào sẽ nói với bạn, cholesterol chỉ là cholesterol. Một phân tử cholesterol khá giống với một phân tử khác. Vậy tại sao các bác sĩ lại nói về cholesterol tốt và xấu?
Câu trả lời liên quan đến lipoprotein.
Lipoprotein. Cholesterol (và triglyceride) là chất béo và do đó không hòa tan trong môi trường nước như máu. Để lipid được vận chuyển trong máu mà không kết tụ lại với nhau, chúng cần được đóng gói thành các phần tử nhỏ gọi là lipoprotein. Lipoprotein hòa tan trong máu, cho phép cholesterol và triglyceride di chuyển dễ dàng trong máu.
“Hành vi” của các lipoprotein khác nhau được xác định bởi các loại protein cụ thể (được gọi là apolipoprotein) xuất hiện trên bề mặt của chúng. Quá trình chuyển hóa lipoprotein khá phức tạp, và các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu mọi chi tiết. Tuy nhiên, hầu hết các bác sĩ đều quan tâm đến hai loại lipoprotein chính: LDL và HDL.
LDL Cholesterol – Cholesterol “Xấu”. Ở hầu hết mọi người, phần lớn cholesterol trong máu được đóng gói trong các hạt LDL. Cholesterol LDL thường được gọi là cholesterol “xấu”.
Mức cholesterol LDL tăng cao có liên quan chặt chẽ đến việc tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ. Nhiều chuyên gia cho rằng khi mức cholesterol LDL quá cao, lipoprotein LDL có xu hướng bám vào thành mạch, giúp kích thích quá trình xơ vữa động mạch . Vì vậy, mức cholesterol LDL tăng cao là một yếu tố nguy cơ chính gây ra bệnh tim và đột quỵ.
Cholesterol “HDL – Tốt”. Mức cholesterol HDL trong máu cao hơn có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc bệnh tim và ngược lại, mức cholesterol HDL thấp có liên quan đến việc tăng nguy cơ. Vì lý do này, cholesterol HDL thường được gọi là cholesterol “tốt”.
3. Nguyên nhân cholesterol cao
Mức cholesterol LDL tăng cao có thể do một số yếu tố gây ra, bao gồm các tình trạng di truyền như tăng cholesterol máu gia đình. Phổ biến hơn, mức cholesterol tăng cao có liên quan đến chế độ ăn uống kém, béo phì, lối sống ít vận động, tuổi tác, hút thuốc và giới tính (phụ nữ tiền mãn kinh có mức cholesterol thấp hơn nam giới).
Một số tình trạng y tế, bao gồm bệnh tiểu đường, suy giáp , bệnh gan và suy thận mãn tính cũng có thể làm tăng mức cholesterol. Một số loại thuốc, đặc biệt là steroid và progesterone, cũng có thể làm tăng mức cholesterol.
4. Triglyceride và tim
Nhiều nghiên cứu lâm sàng đã chỉ ra rằng có nồng độ triglyceride cao trong máu – một tình trạng được gọi là tăng triglyceride máu – cũng có liên quan đến nguy cơ tim mạch cao về cơ bản. Mặc dù mối liên quan này thường được các chuyên gia chấp nhận, nhưng người ta vẫn chưa đồng ý rằng nồng độ triglyceride tăng cao là nguyên nhân trực tiếp gây xơ vữa động mạch.
Tuy nhiên, không có gì nghi ngờ rằng tăng triglycerid máu có liên quan chặt chẽ đến nguy cơ tim mạch cao. Hơn nữa, nồng độ triglyceride cao là một đặc điểm nổi bật của một số bệnh lý khác được biết là làm tăng nguy cơ tim. Chúng bao gồm béo phì, lối sống ít vận động, hút thuốc, suy giáp – và đặc biệt là hội chứng chuyển hóa và bệnh tiểu đường loại 2.
5. Khi nào cần điều trị?
Quyết định xem việc có nên điều trị mức cholesterol và triglyceride cao hay không, liệu phương pháp điều trị đó có nên bao gồm điều trị bằng thuốc hay không và loại thuốc nào nên được sử dụng không phải lúc nào cũng hoàn toàn đơn giản. Tuy nhiên, nếu nguy cơ tim mạch của bạn tăng cao, việc điều trị thích hợp nhằm vào mức lipid của bạn về cơ bản có thể làm giảm đáng kể nguy cơ bị đau tim, hoặc thậm chí tử vong sớm. Vì vậy, khi điều trị cholesterol và triglyceride, điều quan trọng là phải điều trị đúng cách.
Lời kết
Mức cholesterol LDL và triglyceride tăng cao có liên quan chặt chẽ đến nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao. Nếu nguy cơ mắc bệnh tim mạch của bạn cao, điều cần làm là thay đổi lối sống phù hợp như tránh hút thuốc, áp dụng một chế độ ăn lành mạnh.
Xem thêm: Cholesterol HDL và 5 cách tăng loại cholesterol tốt này
Nguồn: Why Your Cholesterol and Triglycerides Levels Are Important