Chử thực tử hay còn gọi là cây dướng, cây chử đào thụ có vị ngọt, khí lạnh, không độc, khí mỏng, vi hậu, công dụng trị tả, cầm máu, làm thuốc nhuận tràng sử dụng cho trẻ em, nấu xông chữa cảm mạo. Vậy có những bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ dược liệu chử thực tử nào hiện nay? Cách dùng dược liệu này như thế nào? Hãy cùng Medplus tìm hiểu rõ hơn về loại dược liệu này nhé!
1. Thông tin dược liệu
Tên thường gọi: Dướng; Rau ráng; Câu thụ; Chử đào thụ
Tên khoa học: Broussonetia papyrifera (L.) L’ Hér. ex Vent
Họ: Thuộc họ Dâu tằm- Moraceae
Đặc điểm dược liệu
Cây chữ thực tử là cây to, cao 10-16m, cành non có nhiều lông tơ mềm. Lá mọc so le, phiến hình trứng dài 7-20cm, rộng 6-15cm, có mũi nhọn ngắn, gốc tù hay tròn, mép khía răng hay chia thuỳ không đều; mặt sau có lông dính; 3-5 gân gốc nổi rõ; cuống lớn, có lông mềm, lá kèm nhỏ, sớm rụng. Cụm hoa đực ở ngọn cành, dạng bông dài; cụm hoa cái hình đầu, nhiều hoa phủ đầy lông. Quả phức nạc, khi chín rất mềm, màu đỏ.
Hoa chữ thực tử tháng 5-8.
Bộ phận dùng
Quả- Fructus Broussonetiae, thường gọi là Chử thực tử.
Lá, vỏ, cây và nhựa cũng được dùng.
Thu hái và chế biến
Thu hái quả chín vào mùa hè, thu, rửa sạch, phơi khô. Nhựa cây, vỏ rễ và vỏ cây thu quanh năm. Lá thu hái vào mùa hè và thu, dùng tươi hay phơi sấy khô.
Phân bố
Cây mọc hoang trong rừng ở nhiều nơi của nước ta và cũng được trồng quanh các làng và làm cảnh.
2. Công dụng và tác dụng chính
Thành phần hóa học
Quả chữ thực tử chứa rất nhiều hoạt chất quý, từ những năm 1960 đã có nhiều nghiên cứu về cây thuốc này, qua nghiên cứu các nhà khoa học tìm thấy trong quả chữ thực tử có chứa các chất: 4,75% lignin, canxi cacbonat, axit xerotic, các men lipaza, proteaza và zymaza.
Gần đây các nhà khoa học của viện y học Bắc Kinh còn tìm thấy trong quả chữ thực tử có chứa 0,51% chất saponin (Một hoạt chất rất quý thường thấy trong nhân sâm ).
Tính vị
Quả chữ thực tử có vị ngọt, tính hàn, có tác dụng bổ thận, thanh can, minh mục, lợi niệu.
Lá chữ thực tử có vị ngọt, tính bình, có tác dụng lợi tiểu, tiêu sưng.
Quy kinh
Kinh túc thái âm tỳ, bồi bổ da thịt, ích khí lực, chữa phù thũng.
Tác dụng dược lý
Lá chữ thực tử có vị ngọt, tính hàn, công dụng trị tả, cầm máu, làm thuốc nhuận tràng sử dụng cho trẻ em, nấu xông chữa cảm mạo.
Vỏ, rễ cây chữ thực tử có vị ngọt, tính bình, lợi tiểu, tiêu sưng, chữa lỵ, cầm máu.
Nhựa của cây chữ thực tử có tính chất sát khuẩn nên thường được sử dụng để đắp lên các vết thương do ong đốt, chó cắn hoặc còn đắp cho cả vết rắn cắn…
Cách dùng và liều lượng
9-15g. Võ rễ 9-15g dạng thuốc sắc.
3. Bài thuốc chữa bệnh
Chữa cảm ho, lưng gối mỏi, nóng xương cốt, choáng đầu, mắt mờ, mộng răng sưng
Lấy quả chử thực tử 9-15g, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần. Cần uống liền 7-10 thang.
Trị hành kinh không đều, kinh ra không dứt ở con gái
Lấy vỏ cây chử thực tử, sao cháy đen tán bột uống với rượu, hoặc nước sôi nguội có hòa rượu, mỗi lần 8-10g. Ngày uống 2 lần. Người không quen uống rượu ngày uống 2 lần vào buổi sáng và tối, mỗi lần 8-10g.
Chữa mỏi cơ, phù thũng
Vỏ rễ cây chử thực tử 9-15g, sắc lấy nước uống, ngày 1 thang, chia 2-3 lần, cần uống 5-7 thang.
Chữa viêm ruột, lỵ, thổ huyết, xuất huyết tử cung
Lấy lá chử thực tử tươi 50-100g, giã vắt lấy nước cốt uống ngày 2 lần.
Máu cam chảy nhiều không dứt
Lấy một lượng lớn lá chử thực tử giã nhỏ vắt lấy 2-3 lít nước cốt uống hết trong ngày sẽ dứt.
Trị phong độc đau như dùi đâm, mình ngứa
Lấy lá chử thực tử đun nước tắm, kết hợp giã cành lá vắt lấy nước cốt mà uống.
Trị tứ chi đau, các khớp đau do phong (thấp khớp)
Lấy lá chử thực tử non ăn thường xuyên như là ăn các loại rau khác.
Trị mắt mờ khó nhìn
Quả chử thực tử 500g, hoa kinh giới 500g. Cả hai vị này nghiền nát vụn rồi trộn với mật làm viên to như đầu ngón trỏ. Mỗi lần nhai uống 1 viên chiêu với nước sắc bạc hà, ngày uống 3 lần.
Chữa người già yếu suy nhược, tiểu nhiều, chân phù
Quả chử thực tử 12g, phục linh 10g, đỗ trọng 10g, câu kỷ tử 10g, ngưu tất 8g, tiểu hồi hương 3g, bạch truật 10g. Tất cả cho vào 3 bát nước, sắc lửa nhỏ, khi còn lại 1 bát thì gạn ra và uống vào trước khi ăn 30 phút. Ngày cần uống 3 lần.
Trị thủy khí, trùng gây trướng đau
Quả chử thực tử 1.000g, nước 3 lít, nấu thành cao lỏng, hòa với 120g phục linh và 60g đinh hương. Tất cả tán bột nhuyễn, làm viên to bằng hạt ngô, uống 10-15 viên trước khi ăn và uống kéo dài đến khi thấy nước tiểu trong thì thôi.
Vết đâm chém ra máu
Lấy quả chử thực tử tán bột đắp vào.
Gan nóng sinh vàng mắt
Khi bị gan nóng sinh vàng mắt lại đau khó chịu cần lấy quả chử thực tử nghiền nhỏ, mỗi lần uống 4g chiêu với nước đường, vào sau bữa ăn, ngày uống 2 lần.
Trị hầu tắc, hầu phong
Lấy 1 quả chử thực tử nghiền nhỏ rồi chiêu với nước giếng sạch. Ngày uống 2 lần như vậy (lưu ý phải sử dụng quả chữ thực tử được lấy vào ngày 5/5 hoặc 6/6 hay 7/7 âm lịch thì mới hiệu nghiệm. Quả chữ thực tử hái về phải được phơi trong râm tức âm can, không sử dụng quả sấy hay phơi khô ngoài nắng).
Trị mình, mặt mọc nhọt cứng như đá hay mụn trứng cá da dày
Lấy quả chử thực tử giã nát đắp vào.
4. Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu
Trong quá trình điều trị bệnh bằng chử thực tử cần lưu ý: Không tự ý sử dụng dược liệu khi chưa có sự đồng ý hay hướng dẫn của thầy thuốc và y bác sĩ.
5. Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé!
Lưu ý:
- Thông tin về dược liệu mang tính chất tham khảo
- Quý độc giả không nên tự ý sử dụng phối bài thuốc mà sử dụng
- Quý độc giả nên tham vấn ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng, để hạn chế tác dụng phụ và tác dụng không mong muốn
Nguồn: tracuuduoclieu.vn
Xem thêm bài viết: