Chứng ngủ rũ: Nguyên nhân và cách điều trị

Chứng ngủ rũ là một chứng rối loạn giấc ngủ được đặc trưng bởi tình trạng buồn ngủ quá nhiều vào ban ngày. Chứng ngủ rũ không chỉ đơn giản là bị mệt mỏi. Những người mắc chứng bệnh này không thể tỉnh táo trong thời gian bất kể tình huống nào. Hãy cùng Medplus tìm hiểu triệu chứng và cách điều trị của căn bệnh này qua bài viết dưới đây nhé.

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo các loại bệnh khác:

• Những điều cần biết về bệnh viêm gan D
• Những điều cần biết về bệnh gan và COVID-19
• Tại sao bạn bị khô mắt? Nguyên nhân, triệu chứng.
• Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư xương

1. Các triệu của chứng ngủ rũ

Các triệu chứng của chứng ngủ rũ thường bắt đầu ở tuổi thiếu niên hoặc đầu đôi mươi của một người, nhưng lần đầu tiên có thể xảy ra ở thời thơ ấu hoặc thậm chí cuối tuổi trưởng thành, mặc dù trường hợp này rất hiếm.

Có bốn triệu chứng chính của chứng ngủ rũ . Cứ ba người mắc chứng ngủ rũ thì chỉ có một người có cả bốn. 

1.1. Ngủ ngày

Mỗi người mắc chứng ngủ rũ đều trải qua cảm giác buồn ngủ ban ngày quá mức, họ ngủ gật vào những thời điểm ngẫu nhiên trong ngày mà lẽ ra họ phải thức. Đôi khi điều này xảy ra mà không có nhiều cảnh báo, không may có thể dẫn đến thương tích. 

Điều quan trọng cần lưu ý là những người mắc chứng ngủ rũ không ngủ nhiều hơn những người khỏe mạnh. Mô hình thức ngủ của họ chỉ đơn giản là bị gián đoạn và họ đi vào giấc ngủ REM (chuyển động mắt nhanh) nhanh hơn bình thường.

1.2. Cataplexy

Cataplexy xảy ra khi một người bị mất trương lực cơ tự nguyện (yếu) đột ngột, trong thời gian ngắn khi đang tỉnh táo. Điểm yếu này được kích hoạt bởi cảm xúc, có nghĩa là sự khởi phát của nó xảy ra khi một người đang cảm thấy một cảm xúc mạnh, như thích thú, tức giận hoặc ngạc nhiên. 

Điểm yếu của cataplexy thường bắt đầu ở mặt và sau đó di chuyển đến đầu gối. Nó có thể dẫn đến việc xây xẩm mặt mày, đầu gật, đầu gối chùng xuống, đi khập khiễng và trong trường hợp nghiêm trọng là ngã. Tin tốt là điểm yếu chỉ thoáng qua, với các đợt thường kéo dài từ vài giây đến vài phút.

1.3. Ảo giác

Những người mắc chứng ngủ rũ có thể gặp phải ảo giác sống động, mãnh liệt khi tỉnh táo nhưng chuyển sang trạng thái ngủ được gọi là ảo giác hypnagogic. Kết quả là, một người có thể nhìn, nghe hoặc cảm thấy những điều không thực sự ở đó.

Những điều này xảy ra do não tạo ra những giấc mơ trong khi tỉnh táo. 

1.4. Bóng đè

Liệt khi ngủ có nghĩa là một người không thể di chuyển hoặc nói trong một đến hai phút ngay sau khi thức dậy. Điều này cũng có thể xảy ra ngay trước khi chìm vào giấc ngủ. Đôi khi tình trạng tê liệt đi kèm với ảo giác hoặc cảm giác nghẹt thở, có thể khiến người bệnh vô cùng sợ hãi. 

1.5. Khác

Ngoài các triệu chứng trên, nhiều người mắc chứng ngủ rũ còn có những lo lắng về tâm thần, đáng chú ý nhất là trầm cảm và lo lắng.

Béo phì cũng phổ biến trong chứng ngủ rũ và được cho là có liên quan đến việc mất hypocretin.

2. Phương pháp chẩn đoán

Nếu bạn tin rằng mình có thể bị chứng ngủ rũ, bác sĩ – chuyên gia về giấc ngủ, trước tiên sẽ tiến hành khám bệnh và khám sức khỏe. Sau đó, các xét nghiệm giấc ngủ khác nhau có thể được khuyến nghị để chẩn đoán chứng ngủ rũ hoặc đánh giá các rối loạn giấc ngủ khác.

2.1. Tiền sử bệnh

Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng cách hỏi bạn một số câu hỏi về giấc ngủ của bạn. Ví dụ:

• Bạn có cảm thấy được nghỉ ngơi vào buổi sáng, nhưng sau đó buồn ngủ trong phần lớn thời gian trong ngày?
• Bạn có thấy mình ngủ gật vào những thời điểm không thích hợp?
• Khi bạn cười hoặc trở nên tức giận, bạn có bao giờ bị yếu cơ đột ngột không?
• Khi bạn thức dậy, bạn có bao giờ không thể cử động hoặc nói chuyện không?

Trả lời “có” cho một hoặc nhiều câu hỏi này thường đảm bảo điều tra thêm về chẩn đoán có thể mắc chứng ngủ rũ.

Tất nhiên, để xem xét các nguyên nhân khác đằng sau các triệu chứng của bạn, bác sĩ cũng sẽ hỏi những câu hỏi như:

• Bạn có đang dùng bất kỳ loại thuốc nào để giúp bạn ngủ hay khiến bạn mệt mỏi? (Thuốc có thể là thủ phạm đằng sau cơn buồn ngủ ban ngày của bạn.)
• Bạn có bị đau đầu vào buổi sáng không? (Đây có thể là manh mối của một chẩn đoán thay thế, chẳng hạn như chứng ngưng thở khi ngủ .)

2.2. Khám sức khỏe

Ngoài tiền sử bệnh, bác sĩ sẽ thực hiện khám sức khỏe, bao gồm khám thần kinh, chủ yếu để loại trừ các nguyên nhân khác gây buồn ngủ ban ngày hoặc yếu cơ.

2.3. Kiểm tra giấc ngủ

Nếu bác sĩ nghi ngờ chẩn đoán chứng ngủ rũ dựa trên tiền sử và bài kiểm tra của bạn, bạn sẽ cần phải thực hiện thêm xét nghiệm. Thông thường, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn hoàn thành nhật ký giấc ngủ hoặc bản ghi hoạt động để ghi lại bạn đang ngủ bao nhiêu.

Tiếp theo là một nghiên cứu về giấc ngủ qua đêm được gọi là polysomnogram (thường là bình thường ở những người mắc chứng ngủ rũ), tiếp theo là một nghiên cứu vào ngày hôm sau được gọi là kiểm tra độ trễ nhiều giấc ngủ (MSLT), là một bài kiểm tra giấc ngủ ngắn vào ban ngày. 

Chẩn đoán chứng ngủ rũ được hỗ trợ mạnh mẽ nếu, trên MSLT, trung bình bạn đi vào giấc ngủ ít hơn tám phút trong tất cả các giấc ngủ ngắn và bước vào giấc ngủ REM trong hai hoặc nhiều giấc ngủ ngắn.

3. Cách điều trị

Chứng ngủ rũ là một tình trạng mãn tính không có cách chữa trị, vì sự phá hủy các tế bào chứa hypocretin thường hoàn toàn và kết quả là sự thâm hụt kéo dài vĩnh viễn. Do đó, chứng ngủ rũ cần điều trị kiên trì.

Tin tốt là các biện pháp điều chỉnh hành vi, cũng như các loại thuốc khác nhau, có thể được sử dụng để điều trị các triệu chứng liên quan đến chứng ngủ rũ.

3.1. Thay đổi hành vi

Ví dụ về những thay đổi hành vi có thể làm giảm các triệu chứng của chứng ngủ rũ bao gồm: 1

• Tránh dùng thuốc hoặc các chất gây buồn ngủ hoặc buồn ngủ (ví dụ: thuốc dị ứng hoặc rượu)
• Lượng caffeine vừa phải, vì uống quá nhiều caffeine có thể làm trầm trọng thêm chứng mất ngủ, có thể làm trầm trọng thêm tình trạng buồn ngủ ban ngày
• Duy trì một lịch trình ngủ đủ và đều đặn (thiếu ngủ có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng ngủ rũ)
• Lên lịch một đến hai giấc ngủ ngắn trong ngày

Người bị chứng ngủ rũ cũng cần theo dõi với bác sĩ chăm sóc chính của họ. Các vấn đề về cân nặng và tác dụng phụ của thuốc có thể được giải quyết và theo dõi.

Đôi khi, việc giới thiệu đến chuyên gia chăm sóc sức khỏe tâm thần không chỉ được bảo đảm để giải quyết các tình trạng tâm thần có thể xảy ra mà còn để hỗ trợ đối phó với những thách thức trong cuộc sống hàng ngày khi sống chung với chứng ngủ rũ.

3.2. Thuốc ức chế REM

Rối loạn cảm giác khó chịu, tê liệt khi ngủ và ảo giác hypnagogic xảy ra trong giấc ngủ REM, có thể bị ức chế mạnh bởi các chất hóa học trong não, norepinephrine và serotonin. Do đó, các loại thuốc, như Effexor (venlafaxine) và Prozac (fluoxetine), làm tăng mức norepinephrine và serotonin trong não, có thể giúp giảm các triệu chứng ngủ gật này.

3.3. Thuốc kích thích

Buồn ngủ ban ngày trong chứng ngủ rũ có thể được điều trị bằng thuốc kích thích, chẳng hạn như: 

• Provigil (modafinil)
• Nuvigil (armodafinil)
• Ritalin (methylphenidate)

4. Kết luận

Nếu bạn mắc chứng ngủ rũ, điều quan trọng là phải nói chuyện với một chuyên gia về giấc ngủ, người có thể điều chỉnh phương pháp điều trị cho phù hợp với nhu cầu riêng của bạn. Mặc dù tình trạng này thường kéo dài, bệnh nhân mắc chứng ngủ rũ thường có thể đảm bảo nhiều chức năng hàng ngày và tối ưu hóa chất lượng cuộc sống của họ thông qua sự kết hợp của việc thay đổi hành vi cẩn thận và thuốc.

 

Nguồn: What Is Narcolepsy?