Đại thanh diệp có vị đắng, tính hàn, tác dụng giải độc, thanh nhiệt, chỉ huyết, tán ứ. Vậy có những bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ dược liệu đại thanh diệp hiện nay? Cách dùng dược liệu này như thế nào? Hãy cùng Medplus tìm hiểu rõ hơn về loại dược liệu này nhé!
1. Thông tin dược liệu
Tên thường gọi: Đại thanh diệp; Thanh thảo tâm; Đại thanh; Bọ nẹt
Tên khoa học: Clerodendron cyrtophyllum Turcz
Họ: Thuộc họ cỏ roi ngựa (Verbenaceae)
Đặc điểm dược liệu
Cây thảo sống 2 năm, toàn cây không có lông, rễ trụ hình viên trụ, vỏ ngoài có màu vàng tro. Thân mọc thẳng, cao từ 40-90cm, phần trên phân ra nhiều nhánh. Lá mọc đối. ở gốc mọc lá có cuống hình viên chùy dài, hình mũi mác ngược, mép nguyên, ở thân hình lá mũi mác, ở thân sinh lá hình mũi mác, ở gốc hình mũi tên bọc nửa thân, mép nguyên hoặc có răng cưa nhỏ không rõ. Chùm hoa sinh ở nách lá; hoa nhỏ, 4 cánh màu vàng. Quả hình viên chùy có góc, dẹp ngang, dạng như quả có cánh, rụng xuống.
Bộ phận dùng
Lá, rễ tươi hoặc khô của đại thanh diệp. Vỏ rễ được dùng dưới tên Địa cốt bì nam.
Thu hái và chế biến
Rễ và lá quanh năm. Rễ mang về rửa sạch, thái lát, phơi khô để dùng, lá dùng tươi hay sấy khô
Phân bố
Phân bổ ở Triều tiên, Trung Quốc, Việt Nam, Malaixia. Ở nước ta, thường gặp đại thanh diệp trên các đồi hoang vùng trung du
2. Công dụng và tác dụng chính
Thành phần hóa học
Glycosid (indican) thuỷ phân cho glucose và indoxyl, chất này bị oxy hoá cho indigotin (màu lam).
Tính vị
Vị đắng, mặn. Tính lạnh.
Quy kinh
Vào kinh Tâm, Vị.
Tác dụng dược lý
Theo y học hiện đại
Chưa được nghiên cứu.
Theo y học cổ truyền
Tác dụng: Giải độc, thanh nhiệt, lương huyết.
Chủ trị: Trị sốt, sởi, viêm quầng, sưng đau họng, thanh quản, viêm gan, viêm tuyến mang tai.
Cách dùng và liều lượng
Liều lượng được khuyến cáo dùng hàng ngày đối với đại thanh diệp thường từ 8-20g, tối đa là 80g. Có thể áp dụng vị thuốc theo nhiều cách khác nhau.
3. Bài thuốc chữa bệnh
Trị họng sưng đau ứ tắc khó nuốt (hầu tý, hầu phong)
Đại thanh diệp giã nát, ép lấy nước nhỏ vào miệng (Vệ Sinh Dị Giản Phương).
Trẻ nhỏ lở miệng
Lá Đại thanh 18 thù, Hoàng liên 12 thù, 3 thăng nước sắc còn 1 thăng uống một ngày hai lần (thù là đơn vị đo lường xưa, cứ 24 thù là một lạng; 1 lạng xưa là nửa lượng bây giờ) (Thiên Kim Phương).
Trị nhiệt bệnh sinh kiết lỵ
Dùng Đại thanh 120g, Cam thảo, Xích thạch chi mỗi thứ 90g, A giao 60g, Đậu xị 8 chén, 1 đấu rưỡi nước sắc còn 8 thăng chia 3 lần uống (Trửu Hậu Phương).
Trị nhiệt bệnh sinh ban sởi đỏ, bứt rứt
Đại thanh 30g, A giao, Cam thảo, mỗi thứ 6g 5, Đậu xị 2 chén. Sắc, chia 3 lần uống (Đại Thanh Tứ Vật Thang – Nam Dương Hoạt Nhân Thư ).
Trị nhiệt bệnh sinh ban sởi đỏ, bứt rứt
Lá Đại thanh 22,5g, Tê giác 7,5g, Chi tử 10 trái, Đậu xị 2 nắm, một chén rưỡi nước sắc còn 8 phân uống lúc nóng ( Tê Giác Đại Thanh Thang – Nam Dương Hoạt Nhân Thư ).
Trị trẻ nhỏ tự nhiên da bụng xanh đen, do khí huyết suy mất dinh dưỡng, phong hàn thừa cơ nhập vào, tiên liệu nguy hiểm
Đại thanh tán bột uống với rượu (Bảo Ấu Đại Toàn).
Trị trẻ nhỏ sốt cao, bứt rứt, khát nước
Đại thanh diệp 9g, sắc chia 2 lần uống, có thể thêm chút đường (Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Học).
Trị viêm não tủy, sốt cao khát nước
Đại thanh diệp tươi 30g (khô 15g), Kim ngân hoa 30g, Thạch cao sống 30g sắc uống (Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Học).
Trị phát tán do nhiệt, đau họng
Đại thanh 9g, Tê giác 3g, Sơn chi 9g, Đậu xị 6g, sắc uống (Tê Giác Đại Thanh Thang – Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Học).
Trị miệng đau, tắc họng, viêm họng, sưng hạch bạch huyết, viêm quầng, chứng bại huyết
Đại thanh diệp, Bồ công anh đều 15g, Huyền sâm, Áp chích thảo đều 12g. Sắc uống (Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Học).
Trị nhiễm trùng đường hô hấp và viêm họng cấp tính
Đại thanh diệp tươi đâm nát, lấy nước cốt lần uống 1 muỗng, ngày 3 lần (Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Học).
4. Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu
Trong quá trình điều trị bệnh bằng đại thanh diệp cần lưu ý: Không dùng cho phụ nữ mang thai
5. Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé!
Lưu ý:
- Thông tin về dược liệu mang tính chất tham khảo
- Quý độc giả không nên tự ý sử dụng phối bài thuốc mà sử dụng
- Quý độc giả nên tham vấn ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng, để hạn chế tác dụng phụ và tác dụng không mong muốn
Nguồn: tracuuduoclieu.vn
Xem thêm bài viết: