Thiếu hụt enzyme tiêu hoá là một tình trạng mà hệ tiêu hoá không có đủ enzyme để góp phần tham gia vào quá trình chia nhỏ thức ăn thành những chất dinh dưỡng và năng lượng. Việc thiếu hụt enzyme tiêu hoá có thể liên quan đến di truyền hoặc do phát triển theo thời gian. Điều này có thể được khắc phục bằng cách bổ sung một số enzyme tự nhiên cho cơ thể.
1. Tình trạng thiếu hụt enzyme tiêu hoá
1.1. Không dung nạp lactose
Không dung nạp lactose là tình trạng không có khả năng tiêu hóa đường lactose (đường trong sữa) do ruột non sản xuất không đủ enzym lactase. Một số triệu chứng thường thấy là đầy hơi, tiêu chảy sau khi dùng các sản phẩm từ sữa.
Một số dạng không dung nạp lactoso bao gồm:
1.1.1. Thiếu hụt lactase bẩm sinh
Thiếu hụt lactase bẩm sinh là tình trạng di truyền hiếm gặp mà trẻ sơ sinh không thể phân hủy lactose trong sữa mẹ hoặc sữa công thức, dẫn đến việc bị tiêu chảy nghiêm trọng.
Nguyên nhân của việc thiếu hụt lactase bẩm sinh là do đột biến trên gen LCT (gen mã hoá lactase).
1.1.2. Không dung nạp lactose nguyên phát
Đây là tình trạng không dung nạp lactose phổ biến nhất ở người trưởng thành. Nguyên nhân là do giảm biểu hiện của gen LCT.
Các triệu chứng thường xuất hiện từ 30 phút đến hai giờ sau khi dung nạp sữa.
Hầu hết những người ở tình trạng không dung nạp lactose nguyên phát vẫn giữ được một số hoạt động của enzyme lactase và có thể tiếp tục đưa một số thực phẩm chứa lactose vào chế độ ăn của họ. Chẳng hạn, họ có xu hướng dung nạp pho mát hoặc sữa chua tốt hơn so với việc dung nạp sữa tươi.
1.1.3. Không dung nạp lactose thứ phát
Tình trạng không dung nạp lactose thứ phát xảy ra khi ruột non giảm sản xuất lactase do bị bệnh hoặc bị tổn thương. Ví dụ: Bệnh celiac hoặc bệnh Crohn.
1.2. Suy tuyến tụy ngoại tiết
Tuyến tụy đóng vai trò trong việc tạo ra các enzym tiêu hóa quan trọng là amylase, protease và lipase.
Tình trạng suy tuyến tuỵ ngoại tiết (EPI) gây ra việc thiếu hụt các loại enzyme tiêu hoá này, dẫn đến việc tiêu hóa thức ăn không đúng cách, nhất là chất béo.
Các tình trạng sức khỏe ảnh hưởng đến tuyến tụy và có liên quan đến EPI là:
- Viêm tụy mãn tính: Tình trạng viêm tụy có thể làm tổn thương cơ quan này vĩnh viễn.
- Xơ nang: Xơ nang là một tình trạng di truyền gây tổn hại nghiêm trọng đến cả phổi và hệ tiêu hóa, bao gồm cả tuyến tụy.
- Ung thư tuyến tụy
2. Bổ sung enzyme tiêu hoá
2.1 Thức ăn
Một số loại thực phẩm như trái cây nhiệt đới và rau lên men có hàm lượng enzym tiêu hóa cao tự nhiên có thể đẩy nhanh quá trình tiêu hóa một số chất dinh dưỡng. Lời khuyên đưa ra là nên dung nạp những loại thực phẩm này ở dạng thô vì kết cấu của các enzyme có thể bị phá huỷ ở dạng nhiệt.
Sau đây là một số loại thực phẩm có chứa enzyme tiêu hoá, góp phần cải thiện chức năng tiêu hoá của cơ thể:
- Thơm (Dứa): Chứa enzyme proteases (bromelain), giúp tiêu hoá proteins và chống viêm.
- Đu đủ: Chứa enzyme proteases (papain), giúp tiêu hoá proteins.
- Xoài: Chứa enzyme amylases, giúp phá vỡ carbohydrates từ tinh bột.
- Chuối: Chứa enzyme amylases, glucosidases, giúp phá vỡ carbohydrates từ tinh bột.
- Mật ong nguyên chất: Chứa enzyme amylases, diastases, invertases, proteases. Trong đó, các enzyme amylases và diastases giúp phá vỡ tinh bột, enzyme invertases giúp phá vỡ đường và enzyme proteases giúp phá vỡ proteins.
- Bơ: Chứa enzyme lipases, giúp phá vỡ và chuyển hoá chất béo.
- Miso: Chứa enzyme lactases, lipases, proteases, amylases, giúp phá vỡ đường lactose trong sữa, chất béo, proteins và đường carbohydrate.
- Gừng: Chứa enzyme protease (zingibain), giúp phá vỡ proteins.
2.2. Các chất bổ sung khác
Bên cạnh việc bổ sung enzyme từ các nguồn thực phẩm tự nhiên, bạn có thể dùng các chất bổ sung enzyme không kê đơn để cải thiện tình trạng thiếu hụt enzyme tiêu hoá. Tuy nhiên, các chất này không được cục FDA quản lý và khó biết được hiệu quả của chúng. Do đó, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dung nạp các chất này.
Lời kết
Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến việc thiếu hụt enzyme tiêu hoá, từ đó làm giảm hiệu quả của hoạt động tiêu hoá thức ăn của cơ thể. Hãy nói chuyện với bác sĩ để được tư vấn và bổ sung các loại enzyme cần thiết và phù hợp cho cơ thể.
Xem thêm: