Ăn chay là một phong cách sống đang ngày càng phổ biến trên toàn thế giới, đặc biệt là trong các nền văn hóa phương Tây. Chế độ ăn chay cung cấp cho chúng ta nhiều lợi ích cho sức khỏe, tinh thần, góp phần bảo vệ môi trường và động vật. Trong nền văn hóa Việt Nam, ăn chay cũng đang trở nên phổ biến hơn. Mọi người dần thay đổi lối sống, quan tâm đến việc ăn uống sạch và có nhiều lợi ích cho sức khỏe với thực phẩm chính là rau của quả.
Nếu bạn đang quan tâm về chế độ ăn chay với mục đích sức khỏe, tinh thần hay bảo vệ động vật và môi trường, thì bài chia sẻ bên dưới đây là sự tổng hợp đầy đủ nhất. Cùng Medplus tìm hiểu Chế độ ăn chay và thông tin cần biết cho mọi người ngay nhé.
Xem công thức nấu món chay ngon:
- Cách nấu 10 món ăn chay từ củ dền dinh dưỡng, lạ miệng, tốt sức khỏe
- TOP 10 các món chay từ đậu hũ non lạ miệng, tốt cho sức khỏe
- TOP 10 món chay từ cà tím ngon, dễ nấu, ai cũng làm được
- TOP 10 các món chay từ nấm thơm ngon, dinh dưỡng
1. Tìm hiểu Ăn Chay là gì?
“Ăn chay” là một chế độ ăn không chứa thịt hoặc sản phẩm từ động vật nào, chỉ tập trung vào các nguồn thực phẩm từ thực vật như rau, củ, quả, hạt…
Hiện nay, chế độ ăn chay (tiếng Anh là Vegetarianism) đang trở nên phổ biến hơn. Nhiều người chọn ăn chay vì lý do tôn giáo, sức khỏe, môi trường… Họ tránh thịt động vật và các sản phẩm từ thịt, thay vào đó là các thực phẩm là sử dụng rau, quả, hạt và nguồn protein từ nguồn thực vật.
Trong cuộc sống hiện đại, việc chọn ăn chay càng trở nên dễ dàng hơn. Có rất nhiều nhà hàng và cửa hàng bán đồ ăn thuần chay, món ăn cũng đa dạng với nhiều cách chế biến và đóng gói khác nhau, tạo sự thuận tiện cho người sử dụng. Những người theo chế độ ăn chay hoàn toàn có thể nhận được tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết cho sức khỏe và sự phát triển của cơ thể.
Xem thêm các bài viết cùng chủ đề:
- Bật mí cách ăn chay vẫn đủ chất
- Tết 2023 – Lợi ích việc ăn chay ngày Tết
- Top 15 bài viết chế biến món ăn chay đơn giản dễ làm
2. Các kiểu ăn chay phổ biến
Khi nghĩ về chế độ ăn chay, mọi người thường nghĩ về chế độ ăn không có thịt, thịt gia cầm hoặc cá. Nhưng trên thực tế có nhiều hình thức ăn chay khác nhau, cụ thể có 5 kiểu ăn chay phổ biến đó là:
2.1. Vegan – Thuần chay hay ăn chay ròng
Ăn chay Vegan hay thuần chay là kiểu ăn chay hoàn toàn không dùng bất kỳ sản phẩm nào liên quan đến động vật như sữa, trứng, mật ong. Bên cạnh đó, các vật dụng như trang phục, giày dép, túi xách được làm từ da, lông, móng hay sừng động vật cũng không sử dụng.
2.2. Lacto-Ovo Vegetarians – Ăn chay có trứng và sữa
Lacto-Ovo Vegetarians – Ăn chay có trứng và sữa là kiểu ăn chay không ăn thịt động vật nhưng vẫn ăn trứng, uống sữa và các sản phẩm khác từ trứng, sữa như bơ, pho mát… Nếu bạn đang tự hỏi “ăn chay có ăn trứng được không” hay “ăn chay có được uống sữa không” thì chế độ Lacto-Ovo Vegetarians là câu trả lời đây nhé.
2.3. Lacto Vegetarians – Ăn chay có sữa
Hình thức ăn chay có sữa không ăn thịt động vật và trứng. Tuy nhiên, người ăn chay Lacto Vegetarians vẫn sử dụng các thực phẩm chế biến từ sữa như bơ, pho mát…
2.4. Ovo Vegetarians – Ăn chay có trứng
Kiểu ăn chay có trứng thì ngược lại với hình thức ăn chay có sữa một chút, theo đó những người ăn chay Ovo Vegetarians không ăn thịt động vật và không uống sữa nhưng lại dùng thêm trứng.
2.5. Partime Vegetarians hay Flexitarians- Ăn chay bán phần
Ăn chay bán phần chủ yếu là ăn thực vật, hạn chế tối đa sử dụng thịt chứ không loại bỏ hoàn toàn khỏi khẩu phần ăn hàng ngày. Bán trường chay có các kiểu ăn chay nhỏ hơn, cụ thể:
- Pollo vegetarian: không sử dụng cá và thịt đỏ nhưng có ăn thịt gà.
- Pesco Pollo Vegetarian: có ăn thịt gà và cá nhưng không ăn thịt đỏ.
- Pescatarian: chỉ ăn cá, không ăn thịt (kể cả thịt gà).
- Flexitarian: những người ăn chay kiểu này hạn chế tối đa ăn thịt trong khẩu phần ăn. Vẫn có sử dụng thịt đỏ, gà và cá nhưng rất ít.
3. Lợi ích của việc ăn chay đúng cách
Ăn chay có lợi gì? Ăn chay có tốt không? Có rất nhiều lợi ích của việc ăn chay mang lại cho sức khỏe, vóc dáng, tinh thần, môi trường… Với mỗi chế độ ăn chay khác nhau, những lợi ích bạn đạt được cũng có thể khác nhau. Nhưng nhìn chung, việc ăn chay đem đến nhiều lợi ích lớn có thể kể đến là:
3.1. Sức khỏe
Việc ăn chay có nhiều lợi ích cho sức khỏe, bao gồm:
- Giảm cholesterol và giảm các chất gây ung thư: Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng việc ăn chay có thể giúp giảm mức cholesterol và giảm sự tích tụ của các chất gây ung thư trong cơ thể.
- Giảm cân: Khi ăn chay, bạn có thể ăn nhiều hơn và giảm cân hơn, bởi vì các món ăn chay thường rất ít calorie và chất béo. Ăn chay giảm cân cũng là một mục đích khiến nhiều người theo đuổi chế độ ăn này.
- Tăng sức đề kháng: Việc ăn chay có thể giúp tăng sức đề kháng, tăng cường hệ miễn dịch, ít các nguy cơ bị bệnh hơn.
3.2. Bảo vệ môi trường
Ăn chay là một cách bảo vệ môi trường hiệu quả. Động vật thải ra khí nhà kính, dẫn đến lượng khí thải carbon lớn hơn so với rau quả hay ngũ cốc. Trên thực tế, chế độ ăn nhiều thịt làm tăng lượng khí thải carbon gấp 2,5 lần so với chế độ ăn nhiều thực vật. Những khí nhà kính này góp phần vào sự nóng lên toàn cầu và biến đổi khí hậu trên toàn thế giới.
Ngoài ra, việc chăn nuôi động vật cho mục đích sản xuất thực phẩm còn gây ra nhiều khí thải, như khí CO2, methane, … gây tác động xấu đến môi trường và tăng nhiệt độ Trái Đất. Trong khi đó, việc sản xuất những món ăn chay thì gây ra ít khí thải hơn. Vì vậy, việc chuyển sang ăn chay có thể góp phần giải quyết một số vấn đề liên quan đến môi trường, giữ gìn và bảo vệ môi trường cho tương lai.
3.3. Bảo vệ động vật
Nhiều người theo chế độ ăn chay vì “lo lắng” cho những động vật được nuôi để làm thực phẩm. Theo Hiệp hội Nhân đạo Hoa Kỳ , hơn 10 tỷ động vật được nuôi và giết hàng năm ở Hoa Kỳ để lấy thịt, trứng và sữa. Và không giống như các trang trại của những năm trước – nơi động vật được thả rông tự do, ngày nay hầu hết động vật đều được nuôi trong nhà máy – bị nhồi nhét vào những chiếc lồng chật chội đến nỗi không thể di chuyển, được cho ăn bằng chế độ ăn uống chứa thuốc trừ sâu và thuốc kháng sinh.
Chính vì những điều đó, ăn chay chủ yếu từ thực vật được xem như là một cách để giảm việc nuôi động vật lấy thịt, cũng như hãy đối xử nhân đạo và đạo đức hơn đối với động vật.
4. Thực đơn ăn chay lành mạnh như thế nào?
Để tận dụng tối đa lợi ích của chế độ ăn chay, hãy chọn nhiều loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật tốt cho sức khỏe, chẳng hạn như trái cây và rau củ, các loại đậu và quả hạch, ngũ cốc nguyên hạt… Đồng thời, điều quan trọng là phải cắt giảm đồ uống có đường, nước ép trái cây và ngũ cốc tinh chế để đạt được hiệu quả cao nhất từ chế độ ăn kiêng này.
Một người ăn chay nên lựa chọn cẩn thận về chế độ ăn uống của mình và tiêu thụ nhiều loại thực phẩm khác nhau để đảm bảo rằng chúng đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể. Các loại ăn chay phổ biến nhất là chế độ ăn chay Lacto-ovo, chế độ ăn chay Lacto, chế độ ăn chay Ovo, chế độ ăn Pescetarian, chế độ ăn Vegan và chế độ ăn Flexitarian.
5. Ưu và nhược điểm của chế độ ăn chay
Ăn chay có nhiều lợi ích tốt đáng kể và đây cũng là chế độ ăn uống lành mạnh được khuyến khích nên tuân theo vì chúng ưu tiên thực phẩm có nguồn gốc thực vật có nguồn gốc tự nhiên (trái cây và rau, các loại đậu và ngũ cốc nguyên hạt). Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng việc ăn chay cũng có một số hạn chế.
Dưới đây là bảng so sánh giữ ƯU- NHƯỢC điểm của chế độ ăn chay:
Ưu điểm |
Nhược điểm |
|
|
Rõ ràng là có rất nhiều lợi ích tuyệt vời về sức khỏe, lối sống và môi trường khi trở thành người ăn chay. Với chế độ ăn uống và bữa ăn phù hợp, bạn hoàn toàn có thể đảm bảo sức khỏe của mình và thậm chí tránh được nhiều bệnh lý nguy hiểm như tim mạch, tiểu đường, béo phì…
Tuy nhiên, như với bất kỳ chế độ ăn kiêng nào, các cá nhân cũng cần xem xét những ưu nhược điểm của kế hoạch ăn chay. Đối với một số người, rất khó để thay thế một số chất dinh dưỡng nhất định, trong khi đối với những người khác, đó chỉ là vấn đề về khẩu vị và sở thích đơn giản. Do đó, hãy lựa chọn một chế độ ăn chay phù hợp với lối sống, sở thích và nhu cầu sức khỏe của bạn nhất nhé.
Đừng quên ghé thăm Songkhoe.Medplus mỗi ngày để cập nhật các thông tin về y tế, sức khỏe mới nhất bạn nhé.
Nguồn tài liệu tham khảo: