Saccarose là gì? Tầm quan trọng của saccarose đối với sức khỏe

Saccarose là gì? Vai trò, tác dụng của saccarose đối với sức khỏe. Thực phẩm giàu saccarose và lưu ý khi chế biến sử dụng.

Kiểm soát chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo năng lượng cho các hoạt động hằng ngày, giữ gìn vóc dáng cân đối và đặc biệt là duy trì cơ thể khỏe mạnh. Bạn có thực sự hiểu về các thành phần dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể? Saccarose là gì? Chúng đóng vai trò như thế nào đối với cơ thể. Việc dư thừa hay thiếu hụt Saccarose có tác hại như thế nào? 

Hãy cũng Medplus tìm hiểu nhé!

Saccarose là gì?

Saccarose còn được gọi với nhiều tên như đường kính (đường có độ tinh khiết cao), đường ăn, đường cát, đường trắng, đường nâu (đường có lẫn tạp chất màu), đường mía (đường trong thân cây mía), đường phèn(đường ở dạng kết tinh), đường củ cải (đường trong củ cải đường), đường thốt nốt (đường trong cây thốt nốt) hay một cách đơn giản là đường.

Saccarose là một loại đường phổ biến trong nhiều loại thực vật. Trạng thái vật lý là một chất kết tinh không màu. Có trong đường mía, củ cải đường và đường thốt nốt.

Công thức phân tử: C₁₂H₂₂O₁₁

Phân tử khối: 342

Là một disaccarit được cấu tạo từ một gốc a – glucozơ và một gốc b – fructozơ liên kết với nhau qua nguyên tử oxi.

Phân loại các saccarose

Saccarose là một loại đường đa. Saccarose được phân hủy thành glucose và fructose trước khi được đưa vào máu, khiến cho đường huyết tăng cao. Mức đường huyết cao có thể gây hỏng mạch máu của bạn.

Mặt khác, fructose không đi vào máu như glucose. Fructose đi đến gan và trước hết được sử dụng hoàn toàn nên không làm tăng lượng đường trong máu. Nhưng khi bạn tiêu thụ thừa calo và fructose, nó có thể được chuyển thành chất béo trung tính, thứ mà có khi còn nguy hiểm  hơn glucose.

Một điểm cộng cho fructose là nó không gây sâu răng. Fructose cũng làm công việc phục hồi glycogen cho gan. Qua đó, não bộ sẽ biết bạn đang no bụng và dừng việc nạp calo cho cơ thể.

Tầm quan trọng của saccarose đối với sức khỏe.

Sacarose là loại đường quan trọng nhất trong thực vật. Saccarose có thể tìm thấy trong các loại sau mía đường hay củ cải đường  rồi sau đó được làm tinh khiết và kết tinh. Các nguồn sản xuất saccarose ở quy mô thương mại  khác còn có lúa mì ngọt, thốt nốt.

Saccarose  thường gặp trong chế biến thực phẩm do nó vừa là chất tạo ngọt vừa là chất dinh dưỡng mà còn là thành phần quan trọng trong nhiều loại thực phẩm như bánh bích quy, kẹo ngọt, kem và nước trái cây, hỗ trợ trong bảo quản thực phẩm. Saccarose có vai trò quan trọng trong nguồn thực phẩm của con người và là thành phần chính của các loại đồ ngọt.

Saccarose cung cấp năng lượng cho con người hoạt động mỗi ngày. Khi bạn cảm thấy mệt mỏi, stress hay đói bụng, các thực phẩm chứa sucrose sẽ cung cấp năng lượng rất tốt cho tế bào, giúp cơ và não bộ có thể hồi phục nhanh chóng.

Vai trò của saccarose trong cuộc sống

Vai trò của saccarose đối với con người

Sucrose cung cấp năng lượng 3.94 kilocalo trên 1 gam cho cơ thể con người

Đường glucose được tiêu hóa rất nhanh đồng thời  kiểm soát lượng thức ăn dung nạp, tránh béo phì.

Saccarose  sẽ được lưu giữ lại làm nguồn dự trữ năng lượng sử dụng khi cơ thể cần lượng đường glucose lớn ngay lập tức như khi vận động thể thao với cường độ cao trong thời gian ngắn.

Vai trò của saccarose cho Công nghiệp thực phẩm

Saccarose là đường nguyên liệu cực kỳ quan trọng trong ngành công nghiệp thực phẩm như chất phụ gia tạo ngọt hoặc nguyên liệu đường chính trong bánh, kẹo, siro, mứt, …

Vai trò của saccarose cho lĩnh vực y tế.

Làm thuốc để điều trị, kiểm soát, phòng chống và cải thiện những bệnh, hội chứng như bỏng rát lưỡi, ho, làm đường giảm cân.

Vai trò của Sucrose cho lĩnh vực khoa học – công nghệ.

Công nghệ sản xuất isomaltulose từ saccarose sử dụng vi khuẩn enterobacter sp. Isb-25.

Thiếu hụt saccarose dẫn đến hậu quả gì?

Hạ đường huyết trong máu

Hạ đường huyết là tình trạng xảy ra khi nồng độ đường trong máu quá thấp, dưới 3,9 mmol/l (<70mg/dl) dẫn tới cơ thể bị thiếu hụt glucose cho các hoạt động, gây nên các rối loạn cho cơ thể. Tình trạng hạ đường huyết cần được xử trí nhanh, kịp thời để hạn chế những biến chứng nặng nề do hạ đường huyết gây nên.

Dấu hiệu nhận biết khi cơ thể thiếu hụt saccarose

Khi cơ thể thiếu saccarose sẽ gây ra tình trạng sụt đường huyết gồm những triệu chứng như sau.

• Triệu chứng của rối loạn thần kinh giao cảm: lo lắng, run tay chân, vã mồ hôi, hồi hộp đánh trống ngực, cảm giác đói cồn cào

Dư thừa saccarose dẫn đến hậu quả gì?

Saccarose  không phải là một nguyên liệu chính bổ sung năng lượng cho khẩu phần ăn cũng chúng ta, nó chỉ được bổ sung nhằm kích thích việc ăn ngon miệng vì vậy không được lạm dụng nó quá nhiều để gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe.

Đối với trẻ em

• Đối với trẻ em việc sử dụng quá nhiều saccarose có thể phá hủy men răng, gây sâu răng vì nó tạo ra nồng độ pH lý tưởng cho các vi khuẩn răng miệng phát triển mạnh nên cần cho bé sử dụng hợp lý, khoa học.
• Đối với nhiều trẻ sử dụng những thức uống có ga hoặc các loại bánh kẹo có chứa lượng đường quá mức sẽ gây ra bệnh béo phì, tiểu đường và nghiện đồ ngọt.

Đối với người lớn

• Khi  thường xuyên tiêu thụ các sản phẩm chứa đường fructose như bánh kẹo, nước ngọt là nguyên nhân chính dẫn đến béo phì. Nó không chỉ khiến cơ thể bị dư thừa năng lượng mà còn gây mất kiểm soát khả năng kiềm chế cơn đói khiến bạn ăn nhiều hơn.
• Khi vào cơ thể Saccarose sẽ bị phân hủy tạo thành Glucose. Với việc tiêu hóa nhanh Saccarose gây ra sự gia tăng glucose huyết gây các chứng bệnh giảm glucose huyết hay đái tháo đường.
• Các loại đường phụ gia thường được tìm thấy trong nước ngọt có ga hay các loại đồ uống khác có thể khiến nồng độ acid uric trong máu tăng cao gây dư thừa và sẽ lắng tụ tại khớp dẫn đến phản ứng viêm và gây ra những cơn đau nhức khớp dữ dội trong bệnh gout.

Dấu hiệu nhận biết khi cơ thể dư thừa saccarose

Nếu ăn nhiều đường trong thời gian dài, cơ thể bạn sẽ phải đối mặt với những vấn đề sức khỏe nguy hiểm như sau chứng tỏ bạn đang bị thừa đường saccarose:

• Thừa cân, béo phì: Thừa đường gây ức chế tế bào đốt chất béo và tăng lượng insulin gây rối loạn trao đổi chất trong cơ thể. Bên cạnh đó, đường cũng là tác nhân làm tăng hormone gây cảm giác đói (hormone Ghrelin) khiến cơ thể thèm ăn và tích tụ chất béo, đây là nguy cơ chính gây béo phì, thừa cân, đặc biệt ở trẻ nhỏ
• Bệnh  tiểu đường: Lượng đường tăng dẫn tới hàm lượng insulin trong máu tăng là nguyên nhân chính gây ra bệnh tiểu đường. Lượng đường thừa dẫn đến tích tụ chất béo trong gan, gây ảnh hưởng đến các tế bào beta trong tuyến tụy làm mất khả năng sản xuất đủ insulin.
• Bệnh tim mạch: Thừa đường tác động rất xấu đến sức khỏe tim mạch, thậm chí có hại hơn cả chất béo. Đường có thể gây thương tổn cho tim và động mạch, tăng mức insulin, tăng nhịp tim, huyết áp và kích hoạt hệ thống thần kinh giao cảm. Người thường xuyên ăn nhiều đường có nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ, động mạch vành cao hơn so với những người có chế độ ăn uống cân bằng.
• Sâu răng: Đồ ngọt là nguyên nhân chính gây sâu răng. Các vi khuẩn trong miệng lấy fructose từ đường và tạo ra axit lactic làm hỏng men răng và gây ra các vấn đề về miệng như sâu răng, hôi miệng…
• Suy giảm miễn dịch cho cơ thể:Tthừa đường khiến cơ thể dễ bị mắc các bệnh nhiễm trùng, cảm cúm, cảm lạnh…do suy giảm hệ thống miễn dịch.
• Bệnh gan nhiễm mỡ: Đường được chuyển hóa trong gan thành lipid, khi cơ thể dư thừa đường đồng nghĩa gan sẽ sản xuất lipid thừa, ảnh hưởng chức năng gan. Hàm lượng insulin tăng cao do ăn nhiều đường dẫn đến tích tụ chất béo trong gan. Thừa đường là một trong các nguyên nhân gây ra các bệnh lý về gan, đặc biệt là gan nhiễm mỡ.
• Trầm cảm: Não cần một lượng nhất định glucose và insulin để hoạt động bình thường, tuy nhiên nếu bạn hấp thụ nhiều đường sẽ khiến não bị quá tải glucose và insulin, dẫn đến tình trạng lo lắng, bồn chồn, là nguyên nhân gây bệnh trầm cảm.
• Mất ngủ: Lượng đường trong máu có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ. Việc ăn quá nhiều đường và chất béo trong khi ít chất xơ sẽ làm lượng đường trong máu tăng cao, làm cơ thể kiệt sức và mất ngủ.
• Suy giảm trí nhớ: Lượng đường tăng cao và protein giảm có thể làm suy giảm chức năng của nhận thức. Theo nghiên cứu đăng trên Tạp chí Sinh lý học, ăn nhiều đường có thể làm chậm lại bộ não gây nên tình trạng suy giảm trí nhớ.

Thực phẩm chứa nhiều saccarose

Thực phẩm tự nhiên: mía, mật ong, củ cải đường, thốt nốt, một số trái cây…

Thực phẩm chế biến: bánh kẹo, kem, nước uống đóng chai…

Lưu ý khi chế biến và sử dụng các thực phẩm có chứa saccarose.

Khi sử dụng thì mức giới hạn của đường tự do (bao gồm các loại đường phụ gia, đường tự nhiên, siro và nước ép trái cây….) trong chế độ ăn theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) như sau:

Nên giới hạn lượng đường tự do dưới 10 % tổng calo tiêu thụ mỗi ngày với mỗi người. Để mang lại lợi ích sức khỏe cao nhất, bạn nên tiêu thụ dưới mức 5%.

Ví dụ, với một trường trưởng thành, nếu bạn tiêu thụ khoảng 2.000 calo mỗi ngày, lượng đường tiêu thụ theo khuyến cáo sẽ là dưới 200 calo, tương đương khoảng 50g hoặc 12 thìa cà phê.

Để bảo vệ cơ thể khỏi các nguy cơ tim mạch, tiểu đường, béo phì, suy giảm miễn dịch…. bằng cách giảm lượng đường dung nạp vào cơ thể mỗi ngày, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

Hạn chế các loại thực phẩm chứa đường tự do như: Bánh kẹo ngọt, socola, nước giải khát, nước trái cây đóng hộp….

Thay thế những thực phẩm đang dùng bằng các lựa chọn thay thế lành mạnh như: Uống nước lọc thay vì nước giải khát; Bổ sung hoa quả tươi thay vì nước ép trái cây đóng hộp…

Luôn kiểm tra nhãn dinh dưỡng của các thực phẩm đóng gói, không chọn những thực phẩm có thành phần chính là đường.

Bên cạnh đó, việc thay đổi lối sống lành mạnh như tập thể dục thường xuyên; uống nhiều nước; ăn nhiều chất xơ; ngủ đủ giấc; kiểm soát khẩu phần ăn…. là những cách giúp bạn cải thiện sức khỏe và giảm lượng đường trong máu hiệu quả.

Nguồn tham khảo

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3649104/

https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-4615-2676-6_7

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3630450/