Cây bồ công anh là một trong những vị thuốc quý của nhiều bài thuốc cổ phương có tác dụng chữa bệnh tắc tia sữa, tiêu độc, viêm loét dạ dày,… Hãy cùng Medplus tìm hiểu thêm thông tin và các bài thuốc hay từ loại dược liệu này nhé !
Thông Tin về dược liệu Bồ Công Anh
Tên tiếng Việt: Bồ công anh, Mũi mác, Rau diếp dại, Rau bồ cóc, Rau bao, Rau mét, Phắc bao, Lin hán (Tày), Lằy mắy kìm (Dao)
Tên khoa học: Lactuca indica L.
Họ: Asteraceae
1. Đặc điểm của dược liệu
- cây nhỏ, cao 0,6m đến lm, có thể cao tới 3m. Thân mọc thẳng, nhãn, không cành hoặc rất ít cành.
- Lá có nhiều hình dạng; lá phía dưới dài 30cm, rộng 5cm gần như không cuống, chia thành nhiều thùy hay răng cưa thưa, lá phía trên ngắn hơn, nguyên chứ không chia thùy, mép có răng cưa thưa. Bấm lá và thân đều thấy tiết ra nhũ dịch màu trắng đục như sữa, vị hơi đắng.
- Cụm hoa hình đầu, màu vàng, có loại tím. Có người gọi cây hoa vàng là Hoàng hoa địa đinh và loại hoa tím là Tử hoa địa đinh (tử là màu tím). Cả hai loại đều được dùng làm thuốc.
2. Phân bố
Thường mọc hoang ở những vùng núi cao như Sa Pa, Tam Đảo, Đà Lạt và mọc hoang nhiều ở Trung Quốc.
3. Thu hái – sơ chế
Thông thường cây được thu hoạch vào khoảng từ tháng 4 đến tháng năm là thời kỳ cây có vị đắng mạnh. Người thu hoạch sẽ chọn cây nhỏ có lá dài, thân và cành có màu tím. Sau đó đem cây phơi vào bóng râm cho khô.
4. Bào chế thuốc
Thông thường cây sau khi thu hoạch sẽ được cắt thành từng đoạn nhỏ, phơi khô hoặc sấy khô. Sau đó được bảo quản để dùng dần.
5. Bảo quản
Bảo quản ở những nơi khô ráo, thoáng khí, tránh mối mọt
Công dụng và cách dùng dược liệu
1. Thành phần hóa học
Bồ công anh gồm rất nhiều thành phần như: Taraxasrerol, Inulin, Pectin, Choline, Fructose, Glucose, Sucrose
2. Tính vị
Cây thuốc có vị ngọt, tính bình, không độc
3. Tác dụng dược lý và chủ trị
- Có tác dụng tán sưng tiêu ung, thanh nhiệt, giải độc
- Điều trị trong trường hợp viêm nhiễm tuyến vú, nhiễm trùng đường tiểu, u nhọt sưng tấy, viêm amidan cấp tính.
4. Cách dùng và liều lượng
Mỗi ngày dùng từ 12 đến 40g. Bên ngoài thường hay giã và đắp lên vùng sưng đau. Dùng bên trong thì còn tùy vào yêu cầu của bài thuốc.
Bài thuốc sử dụng bồ công anh
1/ Tắc tia sữa
- Lấy một nắm lá bồ công anh rửa sạch rồi giã nát.
- Đắp lên vú mỗi ngày từ 3 đến 4 lần.
2/ Điều trị đinh nhọt
- Lấy một nắm lá bồ công anh rửa sạch rồi giã nát.
- Vắt nước cốt, trộn cùng 1 ít rượu trắng.
- Nấu lên rồi dùng để uống mỗi ngày 1 lần
3/ Điều trị lở loét lâu ngày, rắn hoặc bọ cạp cắn
- Lấy một nắm bồ công anh rửa sạch
- Đem đi giã nát rồi đắp lên vết thương.
4/ Điều trị viêm kết mạc cấp tính
- Chuẩn bị nguyên liệu: 80g bồ công anh tươi và 7 quả chi tử
- Dùng nguyên liệu sắc uống 2 lần mỗi ngày.
Có thể dùng nước nấu để xông mắt mỗi ngày 1 lần.
5/ Điều trị mụn nhọt
- Chuẩn bị nguyên liệu: 12g bồ công anh, 12g ké đầu ngựa, 12g vòi voi, 12g liên kiều, 10g kinh giới, 10g cỏ mần trầu, 10g kim ngân hoa, 10g hạ khô thảo.
- Dùng tất cả nguyên liệu đem nấu với 400ml nước cho đến khi còn 100ml thì tắt bếp.
- Chia ra uống 2 lần trong ngày
6/ Chữa đau dạ dày
- Chuẩn bị: 20g lá bồ công anh, 10g lá khổ sâm và 15g lá khôi
- Cho nguyên liệu vào 300ml nước cà đun sôi trong 15 phút.
- Chia ra thành 3 lần dùng trong ngày.
- Áp dụng 10 ngày liên tục, rồi nghỉ trong vòng 3 ngày sau đó tiếp tục chu kì 10 ngày tiếp theo.
7/ Chữa táo bón
Dùng khoảng 180g bồ công anh sắc nước uống 2 lần mỗi ngày.
8/ Chữa viêm ruột thừa
- Chuẩn bị nguyên liệu: 40g bồ công anh, 20g kim ngân hoa, 20g đại hoàng, 20g xuyên luyện tử, 16g xích thược, 12g đào nhân, 12g cam thảo.
- Dùng tất cả nguyên liệu sắc trong ấm rồi chia ra dùng 2 lần mỗi ngày.
9/ Chữa viêm gan cấp tính
- Chuẩn bị nguyên liệu: 20g bồ công anh, 20g nhân trần, 20g thổ phục linh, 20g bạch mao căn.
- Dùng tất cả nguyên liệu sắc lấy nước uống và chia ra dùng 2 lần mỗi ngày.
10/ Điều trị vết bỏng đã nhiễm trùng
- Lấy 1 nắm bồ công anh rửa thật sạch đem giã nát.
- Trộn chung với cồn 75 độ rồi đắp lên vết bỏng.
11/ Chữa bệnh quai bị
- Chuẩn bị: 30g bồ công anh, lòng trắng trứng, đường phèn
- Đem rửa thật sạch, đem giã nát rồi trộn với lòng trắng trứng và đường phèn.
- Dùng để đắp lên vùng bị quai bị.
12/ Chữa viêm bàng quang
- Chuẩn bị: 40g bồ công anh, 12g sa nhân và 24g quất bì
- Dùng tất cả nguyên liệu đem phơi khô, tán thành bột.
- Mỗi lần pha 2g hỗn hợp nguyên liệu với nước rồi uống.
- Áp dụng mỗi ngày 3 lần.
13/ Chữa viêm loét dạ dày, ung thư vú
- Chuẩn bị: 20g bồ công anh, 20g kim ngân hoa và 20g hạ khô thảo.
- Cho các nguyên liệu đem sắc cùng 600ml nước cho đến khi còn 300ml nước thì tắt bếp.
- Dùng để uống từ 2 đến 3 lần mỗi ngày.
Kiêng kỵ khi sử dụng bồ công anh
Việc sử dụng cây thuốc nếu không cẩn trọng có thể gây ra một vài tác dụng phụ nư nôn mửa, viêm túi mật, viêm da… Chính vì vậy cần hết sức thận trọng trong quá trình sử dụng. Không sử dụng cho một số đối tượng như:
- Phụ nữ có thai và đang cho con bú, trẻ nhỏ
- Người có dấu hiệu mẫn cảm khi tiếp xúc cây
- Bệnh nhân bị tiểu đường, cao huyết áp, suy tim….
- Người bị hội chứng ruột kích thích, tắc nghẽn ống mật, tắc ruột, dị ứng nhựa cao su
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Bồ Công Anh cũng như một số tác dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
- Người bệnh không tự ý áp dụng
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
Nguồn: tracuuduoclieu.vn , tham khảo Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam