Vọng Cách | Công Dụng Và Cách Dùng Dược Liệu

Cây Vọng cách là một cây thuốc quý. Chúng thường mọc thành bụi có chiều cao khoảng 7m. Dược liệu mọc thẳng đứng, phân thành nhiều nhánh, ít khi leo, có thể có gai. Dược liệu có lá đơn nguyên, mọc đối chữ thập. Lá dược liệu có có hình dạng và màu sắc rất thay đổi. Vậy có những bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ dược liệu vọng cách hiện nay?  Cách dùng dược liệu này như thế nào? Hãy cùng Medplus tìm hiểu rõ hơn về loại dược liệu này nhé!

1. Thông tin dược liệu

Tên thường gọi: Vọng cách; Cách; Bọng cách.

Tên khoa học: Premma integrifolia L. (Gumira littorea Rumph)

Họ: Cỏ roi ngựa (danh pháp khoa học: Rerbeaceae)

Đặc điểm dược liệu

Cây Vọng cách là một cây thuốc quý. Chúng thường mọc thành bụi có chiều cao khoảng 7m. Dược liệu mọc thẳng đứng, phân thành nhiều nhánh, ít khi leo, có thể có gai. Dược liệu có lá đơn nguyên, mọc đối chữ thập. Lá dược liệu có có hình dạng và màu sắc rất thay đổi. Lá thường có hình trái xoan bầu dục hoặc hình trái xoan. Gốc lá hình tim hoặc hình tròn, hơi bất xứng, có mũi ngắn hoặc có chóp tù. Lá dược liệu xuất hiện với chiều dài khoảng 16cm, chiều rộng khoảng 12cm hoặc hơn. Rìa lá có mép nguyên hoặc hơi khía răng cưa ở phần trên.

Mặt dưới của lá vọng cách có ít lông, nhất là trên các gân. Khi non lá có màu xanh nhạt, khi già lá có màu xanh đậm. Dược liệu có hoa mọc ở đầu cành, hoa tự ngù. Hoa có màu trắng xám, kích thước hoa nhỏ. Quả dược liệu xuất hiện với hình trứng. Khi chín quả có màu đen. Quả có chiều rộng cỡ 3 – 4mm, có 4 ô, ở mỗi ô chứa một hạt. Từ tháng 5 đến tháng 11 hàng năm là mùa hoa quả. Khi dược liệu có hoa, chúng thường thu hút nhiều côn trùng ong bướm.

Bộ phận dùng

Người ta thường thu hái lá Vọng cách quanh năm để sử dụng. Có nơi còn dùng cả thân, rễ và vỏ.

Thu hái và chế biến

Thu hái: Quanh năm.

Chế biến: Sau khi thu hái, mang dược liệu rửa sạch, sấy khô hoặc phơi khô để dùng dần. Ngoài ra có thể mang dược liệu sao vàng để dùng.

Phân bố

2. Công dụng và tác dụng chính

Thành phần hóa học

Tính vị

Lá cây Vọng cách có vị chát và tính bình.

Quy kinh

Chưa có dữ liệu.

Tác dụng dược lý

Theo y học hiện đại

Theo kết quả nghiên cứu của Basu N.K và Dandiya P.C

Trong thí nghiệm với ếch, Premnin có tác dụng giống giao cảm (sympathomimtique). Chất này có khả năng làm giảm sức cơ của tim và làm giãn nở. Đồng thời làm giãn đồng tử.

Kết quả nghiên cứu dược lý cho thấy, các chất premnin và ganiarin được tìm thấy trong cây Vọng cách có khả năng tác động và làm tăng cường thần kinh giao cảm. Điều này có nghĩa là dược liệu có tác dụng làm co mạch, tăng tiết nước bọt, tăng huyết áp, tăng nhu động ruột, nở đồng tử, nở khí quản… Tác dụng tiết nước bọt và làm tăng nhu động ruột giúp ăn ngon miệng hơn. Khí quản nở to giúp thở tốt. Đối với những bệnh nhân có huyết áp thấp, huyết áp tăng sẽ giúp người bệnh  cảm thấy cơ thể khỏe mạnh hơn.

Theo y học cổ truyền

Tác dụng:

• Thông tiểu tiện và giúp tăng cường hệ tiêu hóa
• Tăng cường chức năng gan và bảo vệ gan
• Tăng cường chức năng của hệ tiêu hóa
• Điều trị phong tê thấp
• Lợi sữa cho phụ nữ sau khi sinh
• Điều trị huyết áp thấp do có khả năng làm tăng huyết áp
• Điều trị bướu giáp Basedo.

Đối tượng sử dụng:

• Những người mắc bệnh về gan, viêm gan B, những người nghiện rượu hoặc có thói quen sử dụng bia rượu
• Bệnh nhân có tiêu hóa kém, bị viêm đại tràng
• Những người bị kiết lỵ, tiêu chảy
• Những bệnh nhân bị sỏi thận
• Phụ nữ sau sinh
• Những bệnh nhân bị phong tê thấp
• Những người bị huyết áp thấp
• Bệnh nhân bị bướu giáp Basedo.

Cách dùng và liều dùng

Dùng vọng cách từ 10 – 30 gram/ngày. Dùng vọng cách tươi hoặc phơi khô, sấy khô sắc thành thuốc uống, nấu thành cao, tán thành bột đắp ngoài hoặc làm hoàn.

3. Bài thuốc chữa bệnh

Bài thuốc từ cây Vọng cách điều trị kiết lỵ

Dùng 30 – 40 gram lá vọng cách rửa sạch với nước muối. Cho dược liệu vào cối và thực hiện giã nát. Thêm một ít nước đun sôi vào cùng. Khuấy đều sau đó chắt lấy phần nước. Hòa tan vào thuốc một ít đường cho ngọt mà uống. Uống 1 lần/ngày. Mỗi ngày uống một chén khoảng 30 – 40ml nước thuốc. Liều dùng thuốc đối với trẻ em bằng ½ liều dùng thuốc so với người lớn. Hoặc mang lá dược liệu sấy hay phơi khô. Cho dược liệu vào chảo và thực hiện sao vàng. Cho lá dược liệu vào ấm cùng với 600ml nước lọc. Thực hiện sắc thuốc cho đến khi lượng nước thuốc trong nồi chỉ còn lại 200ml. Chắt lấy phần nước và chia thuốc thành 2 lần uống trong ngày. Sử dụng 1 thang/ngày cho đến khi bệnh tình có dấu hiệu thuyên giảm.

Bài thuốc từ cây Vọng cách điều trị da vàng, gan nhiễm mỡ, đầy bụng, kém ăn

Dùng 30 gram vọng cách, 20 gram lá chi tử hoặc lá dành dành (thêm 15 gram vỏ quýt lâu năm nếu đầy bụng), 10 gram cỏ mần trầu, 5 gram đậu đen, 10 gram râu ngô, 20 gram nhân trần. Mang tất cả vị thuốc rửa sạch. Mang tất cả vị thuốc vào chảo và thực hiện sao vàng hạ thổ. Cho tất cả vị thuốc vào nồi cùng với 800ml nước lọc. Thực hiện sắc thuốc trong 30 phút hoặc cho đến khi lượng nước thuốc trong nồi chỉ còn lại 300ml. Chắt lấy phần nước và uống ngay khi còn ấm. Có thể chia thuốc thành nhiều lần uống trong ngày. Uống trước hoặc sau bữa ăn 30 phút. Uống liên tục 20 ngày đối với bệnh cấp tính. Uống liên tục từ 1 – 3 tháng đối với bệnh mãn tính để phòng ngừa bệnh tái phát lại.

Bài thuốc từ cây Vọng cách điều trị vàng da

Dùng 20 gram vọng cách, 30 gram nhân trần, 10 gram chi tử, 10 gram vỏ đại đã sao vàng, 10 gram thần khúc, 30 gram ý dĩ, 20 gram actisô, 10 gram cuống thơm nếp, 12 gram mã đề, 12 gram nghệ vàng, 16 gram mạch nha, 8 gram cao thảo nam. Sau khi rửa sạch tất cả vị thuốc, cho thuốc vào ấm đất cùng với 500ml nước lọc. Thực hiện sắc thuốc cho đến khi lượng nước thuốc trong nồi chỉ còn lại 150ml. Chắt lấy lượng nước thuốc. Tiếp tục cho nước lọc vào ấm đất và thực hiện sắc thuốc cho đến khi lượng nước thuốc trong nồi chỉ còn lại 100ml. Trộn chung 2 lần nước thuốc. Chia đều thuốc thành 2 – 3 lần uống trong ngày. Uống thuốc trước mỗi bữa ăn. Sử dụng liên tục từ 7 – 10 ngày.

Bài thuốc từ cây Vọng cách điều trị tiêu chảy, kiết lỵ

Dùng 10 – 15 lá vọng cách tươi rửa sạch cùng với nước muối. Để ráo nước và dùng để ăn sống. Chia dược liệu thành 2 – 3 lần sử dụng trong ngày. Mỗi lần dùng 5 lá tươi.

Bài thuốc từ cây Vọng cách điều trị bệnh gan, giúp tăng cường chức năng gan

Dùng 10 gram lá vọng cách và 20 gram cây cà gai leo. Mang cả hai vị thuốc rửa sạch cùng với nước muối. Cho tất cả vị thuốc vào nồi cùng với 1 lít nước lọc. Thực hiện sắc thuốc trong 30 phút hoặc khi nhận thấy lượng nước thuốc trong nồi cạn dần chỉ còn lại 500ml. Chắt lấy phần nước. Uống nước thuốc ngay khi còn ấm. Có thể chia thuốc thành nhiều lần uống trong ngày. Uống trước hoặc sau bữa ăn 30 phút. Sử dụng 1 thang/ngày cho đến khi bệnh tình có dấu hiệu thuyên giảm.

Bài thuốc từ cây Vọng cách điều trị bệnh đại tràng

Mang 20 gram lá vọng cách và 10 gram bạch truật rửa sạch với nước, sau đó phơi khô dưới bóng râm. Dùng thêm 10 gram khổ sâm đã rửa sạch. Cho các vị thuốc vào ấm đất cùng với 500ml nước lọc. Thực hiện sắc thuốc cho đến khi lượng nước thuốc trong nồi chỉ còn lại 150ml. Chắt lấy lượng nước thuốc. Uống thuốc ngay khi còn ấm. Sử dụng 1 thang/ngày trong 7 – 10 ngày.

Bài thuốc từ cây Vọng cách điều trị huyết áp thấp

Mang lá vọng cách rửa sạch với nước, sau đó phơi khô dưới bóng râm. Dùng 15 gram lá dược liệu khô cho vào tách cùng với 300ml nước đun sôi. Thực hiện hãm dược liệu trong 20 phút. Uống ngay khi còn ấm. Uống 1 lần/ngày.

Bài thuốc từ cây Vọng cách điều trị bướu giáp Basedo

Mang lá vọng cách và 10 gram bạch truật rửa sạch với nước, sau đó phơi khô dưới bóng râm. Dùng 15 gram lá dược liệu khô, 20 gram bạch hoa xà thiệt thảo, 15 gram ké đầu ngựa, 20 gram cây xạ đen. Mang tất cả vị thuốc rửa sạch. Cho tất cả vị thuốc vào nồi cùng với 1,5 lít nước lọc. Thực hiện sắc thuốc trong 30 phút hoặc sắc thuốc cho đến khi lượng nhận thấy lượng nước thuốc trong nồi cạn dần chỉ còn lại 500ml. Để nguội bớt và chắt lấy phần nước. Chia thuốc thành 2 – 3 lần uống trong ngày. Sử dụng 1 thang/ngày.

Bài thuốc từ cây Vọng cách giúp lợi sữa ở phụ nữ sau sinh

Mang lá vọng cách rửa sạch cùng với nước, sau đó phơi khô dưới bóng râm. Dùng 10 gram lá dược liệu khô cho vào tách cùng với 20 gram chè vằng (đã rửa sạch) và 500ml nước đun sôi. Thực hiện hãm dược liệu trong 20 phút. Uống ngay khi còn ấm. Uống 1 lần/ngày.

4. Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu

Trong quá trình điều trị bệnh bằng vọng cách cần lưu ý:

• Theo Y học hiện đại, việc thường xuyên sử dụng nước sắc Vọng cách để thay nước có thể khiến huyết áp tăng cao, gây cường thần kinh giao cảm, không tốt. Theo Y học cổ truyền, việc thường xuyên uống nước sắc dược liệu có khả năng tác động và làm mất cân bằng âm dương. Đồng thời làm rối loạn chức năng của tạng phủ. Điều này có thể khiến người bệnh mắc phải những chứng bệnh khó lường trước được.
• Nước sắc cây Vọng cách có khả năng kháng sinh mạnh mẽ. Chính vì thế người bệnh có thể sử dụng dược liệu trong những trường hợp nhiễm khuẩn đường ruột, lỵ trực trùng, ngộ độc thực phẩm…Ngoài ra, người bệnh còn có thể dùng nước cốt và bã dược liệu bôi lên những vị trí bị lở ngứa ngoài da, mụn nhọt… Tuy nhiên hai loại alcaloid nói trên gồm premnin và ganiarin bên trong dược liệu là những chất hơi độc. Vì thế, tốt nhất người bệnh nên sử dụng dược liệu theo từng liệu trình. Mỗi liệu trình từ 5 – 7 ngày. Sau một liệu trình thì tạm dừng. Người bệnh không nên sử dụng dược liệu liên tục và không nên sử dụng chúng với liều cao.

5. Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé!

Lưu ý:

1. Thông tin về dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Quý độc giả không nên tự ý sử dụng phối bài thuốc mà sử dụng
3. Quý độc giả nên tham vấn ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng, để hạn chế tác dụng phụ và tác dụng không mong muốn

Nguồn: tracuuduoclieu.vn

Xem thêm bài viết:

• Viễn Chí | Công Dụng Và Cách Dùng Dược Liệu
• Trữ Ma | Công Dụng Và Cách Dùng Dược Liệu
• Úc Lý Nhân | Công Dụng Và Cách Dùng Dược Liệu