Bệnh sởi: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Trước khi có vắc xin phòng bệnh, sởi từng là cơn ác mộng khiến 2,9 triệu người chết mỗi năm. Năm 2014, đại dịch sởi tấn công Việt Nam, bệnh nhi nằm tràn lan ở bệnh viện, thai phụ sinh non, trẻ tử vong vì sởi là nỗi ám ảnh kinh hoàng của hàng triệu người. Đến nay, sởi vẫn là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm gây dịch và là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi.

Vậy nguyên nhân và triệu chứng bệnh sởi là gì? Cách điều trị bệnh như thế nào? Cùng Medplus tìm hiểu qua bài viết bên dưới đây nhé.

Bệnh sởi là gì?

Sởi hay còn gọi là rubeola hoặc morbilli là một bệnh do virus có thể lây lan nhanh chóng.

Sởi gây ra các triệu chứng khó chịu nhưng thường khỏi bệnh mà không cần điều trị trong vòng 7 đến 10 ngày. Sau cơn sốt sởi, người bệnh có được miễn dịch trong suốt quãng đời còn lại. Rất hiếm có khả năng mắc bệnh sởi lần thứ hai.

Bệnh sởi lây truyền qua đường nào?

Bệnh sởi do vi-rút sởi gây ra và lây truyền qua đường hô hấp. Khi tiếp xúc  gần với bệnh nhân sởi ho, hắt hơi hoặc nhiễm dịch tiết mũi họng sẽ bị lây nhiễm bệnh sởi. Giai đoạn lây nhiễm khi tiếp xúc với bệnh nhân sởi từ 4 ngày trước đến 4 ngày sau phát ban.

Sởi lây lan rất nhanh và rất hay bùng phát thành dịch, đặc biệt ở trẻ em. Đây là một bệnh lây nhiễm trực tiếp từ người sang người. Một người nhiễm sởi có thể lây bệnh sang 20 người khác tiếp xúc gần với bệnh nhân.

Dấu hiệu bệnh sởi ở trẻ em

Các triệu chứng sởi thường xuất hiện sau 7–14 ngày sau khi tiếp xúc với virus gây bệnh (giai đoạn ủ bệnh). Sởi không chỉ có những nốt phát ban nhỏ ở trên da. Những dấu hiệu bệnh sởi thường được chia thành 4 giai đoạn:

Giai đoạn ủ bệnh: 7-14 ngày

Giai đoạn này bắt đầu sau khi người bệnh nhiễm virus. Lúc này vẫn chưa có triệu chứng gì xuất hiện.

Giai đoạn khởi phát (giai đoạn viêm long): Từ 3-4 ngày

• Sốt cao (nhiệt độ cơ thể có thể tăng đến hơn 40ºC)
• Ho khan
• Sổ mũi
• Mắt đỏ và chảy nước mắt (viêm kết mạc)

Nội ban, hay còn gọi là đốm Koplik, xuất hiện vào ngày thứ hai. Chúng chính là dấu hiệu chỉ điểm của sởi. Hạt Koplik là những hạt nhỏ có màu trắng ngà, xung quanh viền đỏ, mọc nhiều trong khoang miệng. Hạt thường xuất hiện và biến mất nhanh trong vòng 12 đến 24 giờ.

Giai đoạn toàn phát: kéo dài 2–5 ngày

Sau khi hạt Koplik lặn đi, phát ban sẽ bùng phát. Ban đầu, tình trạng này chỉ là những đốm nhỏ màu đỏ. Ban sởi thường là ban dạng sần, nổi gồ lên trên bề mặt da.

Các nốt ban có thể xuất hiện riêng lẻ hoặc thành từng cụm, khiến da trông loang lổ. Ban đầu, ban sởi nổi ở sau tai, trán rồi bắt đầu lan rộng khắp cơ thể, từ mặt, chân tóc cho đến cổ, tay, chân và bàn chân.

Giai đoạn phục hồi

Các nốt phát ban mờ dần theo thứ tự đã mọc, bong vảy và để lại vết thâm (vằn da hổ). Nếu không xuất hiện biến chứng thì bệnh sẽ tự khỏi. Một số trường hợp phát sinh triệu chứng ho có thể kéo dài từ 1–2 tuần sau đó.

Triệu chứng bệnh sởi là gì?

Sởi thường được nhận biết thông qua sự bùng phát của các nốt ban. Các triệu chứng của sởi luôn bao gồm sốt và ít nhất một trong ba triệu chứng (ho, sổ mũi, viêm kết mạc).

Các triệu chứng sẽ xuất hiện khoảng 9 đến 11 ngày sau khi bị nhiễm bệnh ban đầu. Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Sổ mũi, hắt xì, ho khan.
• Viêm kết mạc, sưng mí mắt ;
• Mắt bị viêm, chảy nước mắt;
• Sợ, hoặc nhạy cảm với ánh sáng;
• Phát ban màu nâu đỏ.
• Các hạt Koplik, hoặc các đốm trắng xám rất nhỏ với các trung tâm màu trắng hơi xanh trong miệng, bên trong má và cổ họng.
• Đau nhức toàn thân.

Người mắc bệnh thường bị sốt, một số trường hợp có thân nhiệt lên đến 40,6 độ C. Tình trạng này có thể kéo dài vài ngày, hạ sốt sau đó và tăng trở lại khi phát ban xuất hiện.

Sởi có nguy hiểm không? Một số biến chứng của bệnh sởi

Các biến chứng thường gặp ở sởi nếu không điều trị kịp thời bao gồm:

• Biến chứng về tiêu hóa: viêm niêm mạc miệng, bội nhiễm vi khuẩn xuất hiện muộn do một loại vi khuẩn gây nên hoại tử niêm mạc miệng, xuất hiện tình trạng hơi thở có mùi hôi… viêm ruột với biểu hiện tiêu chảy thường nặng nề hơn so với các tiêu chảy do virus khác.
• Sảy thai, sinh non.
• Suy dinh dưỡng hậu sởi.
• Biến chứng mắt – loét giác mạc: có thể ở trẻ do thiếu vitamin A, biến chứng gây cho di chứng mù vĩnh viễn.
• Viêm não – màng não: biến chứng của hệ thần kinh trung ương, có thể làm cho tử vong, gây ra nhiều di chứng nặng nề sau này. Xuất hiện khi ở tuần đầu của phát ban, biểu hiện gồm: sốt cao, bí đái, đái dầm, rối loạn ý thức dẫn đến hôn mê. Điều đáng ngại là sau khi khỏi viêm não, bệnh cũng để lại những di chứng nặng nề về thể chất và tinh thần.
• Viêm phổi nặng: Do bội nhiễm các loại vi khuẩn khác, xuất hiện biến chứng sau khi phát ban hoặc ngay trong lúc phát ban. Biểu hiện : nhiễm trùng nặng, sốt cao, tỷ lệ bạch cầu trong máu tăng cao, chụp hình X- quang có hình ảnh nốt mờ ở hai trường phổi.
• Viêm tai giữa cấp, phế quản phế viêm.

Cách phòng ngừa bệnh sởi

– Tiêm vắc-xin phòng ngừa sởi: Đây là biện pháp phòng ngừa sởi chủ động và hiệu quả nhất. Tổ chức Y tế thế giới cho biết, sau khi được tiêm vắc-xin và bệnh nhân sau mắc bệnh sẽ được miễn dịch sởi bền vững suốt đời.

– Phòng chống sởi lây qua đường hô hấp bằng cách đeo khẩu trang đến những nơi xuất hiện mầm bệnh, chỗ đông người khi có dịch và bệnh viện.

– Vệ sinh bàn tay bằng xà phòng hoặc thuốc sát trùng khi tiếp xúc với mầm bệnh.

– Vệ sinh môi trường sống. Giữ nhà cửa, nơi sinh hoạt sạch sẽ, thông thoáng.

– Uống nước đầy đủ. Tối thiểu 1,5 – 2 lít nước/ngày.

– Bổ sung vào khẩu phần ăn các thực phẩm chứa nhiều vitamin A.

– Nên vệ sinh mũi, họng hàng ngày bằng các loại dung dịch sát khuẩn và nước muối chuyên dụng.

Lưu ý cho người bị sởi các bạn nên biết

Giữ gìn vệ sinh sạch sẽ

• Người bị sởi cần được vệ sinh răng miệng, thân thể sạch sẽ và giữ ấm khi trời đang lạnh. Nên nhỏ mũi, mắt bằng dung dịch nước muối sinh lý (NaCl 0.9%) từ 3 – 4 lần/ngày.
• Nên lau dọn nhà cửa, phòng ốc và tiệt trùng đồ dùng cá nhân của người bệnh một cách thường xuyên.
• Khi bị sởi, người bệnh sẽ sốt rất cao và đổ nhiều mồ hôi, nếu không cho tắm rửa sẽ dẫn đến ngứa ngày, gây nhiễm trùng nặng.
• Nên cho bệnh nhân sởi nằm ở căn phòng thoáng mát, thông gió đầy đủ và thường xuyên vệ sinh cho người bệnh.

Cần cách ly bao nhiêu ngày để tránh lây nhiễm sởi?

Hạn chế tiếp xúc với người bệnh trong 7 ngày từ lúc phát ban, với trẻ em từ 4 – 5 ngày. Bệnh nhân sởi được điều trị trong bệnh viện cần cách ly hô hấp đến ngày thứ 4 sau khi phát ban. Chỉ nên tiếp xúc với bệnh nhân khi đã được tiêm phòng sởi. Nếu người nhà bị sởi, lập tức dẫn mọi người trong nhà đến bệnh viện để tiêm phòng ngay. Thêm vào đó, người chăm bệnh nhân sởi cần rửa tay sạch, làm vệ sinh cá nhân cẩn thận trước và sau khi tiếp xúc với bệnh nhân.

Nguồn tham khảo:

• Songkhoe