Cây Cau - Từ "Cổ tích" đến những ứng dụng trong Y học

Cây Cau – Từ “Cổ tích” đến những ứng dụng trong Y học

Chiếm một ví trí quan trọng trong nền văn hoá Việt Nam, cây Cau còn chiếm luôn vị trí dược liệu trong Y học với nhiều công dụng chữa trị hữu ích. Hãy cùng Mesplus tìm hiểu sâu hơn về cây cau nhé!

Thông tin cơ bản của cây cau

Tên tiếng Việt: Cau, Binh lang, Tân lang, Mạy làng (Tày), Pơ lạng (Kho)

Tên khoa học: Areca catechu L.

Họ: Arecaceae (Cau)

Đặc điểm cây

Cây cau là một cây có thân mọc thẳng đứng cao chừng 15-20m, đường kính 10-15cm. Toàn thân không có lá mà có nhiều vết lá cũ mọc, chỉ ở ngọn có một chùm lá to rộng xẻ lông chim.
Lá có bẹ to. Mo ở bông, mo sớm rụng.
Trong cụm hoa, hoa đực ở trên, hoa cái ở dưới. Hoa đực nhỏ màu trắng, 6 nhị. Hoa cái to, bao hoa không phân hóa. Noãn sào thượng 3 ô.
Quả cau hình trứng to bằng quả trứng gà. Quả bì có sợi, hạt có nội nhũ xếp cuốn. Hạt hơi hình nón cụt, đầu tròn giữa đáy hơi lõm, màu nâu nhạt, vị chát.

Nơi sinh sống

Cây cau được trồng ở các khu vực ấm áp của châu Á và được trồng ở khắp nơi trong nước ta để lấy quả trầu và xuất cảng. Trồng bằng quả thường sau 5-6 năm mới thu hoạch.
Người ta phân biệt cau rừng (sơn binh lang) và cau nhà (gia binh lang). Cau rừng hạt nhỏ, nhọn và chắc hơn. Loại sơn binh lang có nhiều ở Nghệ Tĩnh và Thanh hóa.

Thành phần hoá học và tác dụng dược lý của cây cau

Thành phần hoá học

Trong hạt cau có tanin. Tỷ lệ tanin trong hạt non chừng 70% nhưng khi chín chỉ còn 15 -20%.
Ngoài ra còn chất mỡ (14%) với thành phần chủ yếu gồm: myristin 1/5, olein 1/4, laurin ½, các chất đường: sacaroza, manan, galactan 2% và muối vô cơ.
Hoạt chất chính là 4 ancaloit: arecolin, arecaidin C₇H₁₁NO₂, guvaxin C₆H₉NO₂ và guvacolin C₇H₁₁NO₂, Arecolin (hay CH, arecaidin) C₈H₁₃NO₂ chiếm chừng 0,1-5%.

Tác dụng dược lý

1. Tác dụng của arecolin gần giống các chất petitierin, pilocacpin và muscarin.

Arecolin gây chảy nước bọt rất nhiều. Nó còn làm tăng bài tiết dịch vị, dịch tràng và làm co nhỏ đồng tử
Dung dịch 1% Arecolin bromhydrat làm co nhỏ đồng tử sau khi nhỏ từ 3-5 phút. Sự co nhỏ đồng tử kéo dài tử ½ giờ đến 2 giờ. Có thể dùng làm giảm áp nhãn trong bệnh glocom.
Arecolin còn làm tim đập chậm trừ khi có mặt của canxi, tăng nhu động ruột, liều nhỏ kích thích thần kinh, liều lớn gây liệt thần kinh.

2. Dung dịch hạt cau có tác dụng độc đối với thần kinh của sán, làm cho tê bại các cơ trơn của sán, 20 phút sau khi thuốc vào tới ruột, con sán bị tê liệt và không bám vào thành ruột được nữa.

Thành phần hoá học và tác dụng dược lý của cây cau

Công dụng, liều dùng của cây cau

Hạt cau thường được dùng làm thuốc chữa giun sán cho súc vật như chó với liều 4g. Nếu dùng arecolin bromhydrat người ta dùng liều 0,5 – 1mg.
Dùng chữa sán cho người: phối hợp với hạt bí ngô.
Làm thuốc giúp sự tiêu hóa, chữa viêm ruột, lỵ. Dùng hạt cau khô, mỗi ngày 0,5- 4g.
Chữa trẻ con chốc đầu: Mài hạt cau thành bột phơi khô hòa với dầu mà bôi. Cần theo dõi vì có độc.

Nhân dân còn dùng hạt cau phối hợp với thường sơn, thảo quả chữa sốt rét trong đơn thuốc: Thường sơn triệt ngược.

Chú thích

Người ta còn dùng vỏ quả cau làm thuốc lợi tiểu với tên đại phúc bì.
Cây cau rừng (sơn bình lang) có tên khoa học Areca laoensis L cùng họ, với cùng một công dụng. Một cây cau rừng khác có tên khoa học Pinanga baviensis O. Becc cùng họ nhưng ít dùng.