A. Thông tin về Nghể răm
Nghể răm còn được gọi là Răm nước, Thủy liễu, Rau nghể, Mã liễu, Phiắc phíe (Tày)
Tên khoa học: Polygonum hydropiper L. Tên đồng nghĩa: Persica hydropiper (L.) Spach.
Thuộc họ Polygonaceae (Rau răm)
1. Mô tả cây
- Cây là loại cây thảo, cao khoảng 20 – 70cm, sống hàng năm.
- Thân mọc đứng, phân nhánh nhiều, có dóng dài và nhẵn.
- Lá mọc so le, hình mũi mác hẹp, có cuống rất ngắn, gốc tròn, đầu thon nhọn; bẹ chìa mỏng, có lông.
- Cụm hoa mọc ở ngọn thân và kẽ lá gần ngọn thành bông dài và mảnh, thường cong xuống.
- Quả hình bầu dục, bóng, đôi khi có 3 cạnh, có bao hoa tồn tại.
- Mùa hoa quả vào các tháng 9-12.

2. Phân bố, thu hái và chế biến
Cây phân bố rộng khắp vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới châu Á và một phần lãnh thổ ở châu Âu. Ở châu Á, nghể răm được thấy ở Ấn Độ, Srilanca, Bangladesh, Malaysia, Thái Lan, Philippin, Indonesia, Campuchia, Lào, và Trung Quốc….
Ở Việt Nam, nghể răm có ở khắp các tỉnh, từ đồng bằng đến trung du và vùng núi ( dưới 500m). Cây ưa sáng và đặc biệt ưa ẩm, nên thường mọc trên đất lầy thụt ở ruộng nước, bờ ruộng, ao, suối, kênh rạch…. Cây mọc gần như quanh năm, sinh trưởng mạnh nhất là vào mùa mưa ẩm, ra hoa quả nhiều; đẻ nhánh từ gốc và phân cành khoẻ.
Ở Việt Nam, đây được coi là loài cỏ dại, ảnh hưởng tới cây trồng.
3. Tác dụng dược lý
Cao chiết với ether và acid của cây nghể răm có tác dụng kháng khuẩn. Nghể răm có tác dụng kích thích, lợi tiểu, làm săn, điều kinh và làm tan sỏi; hoạt tính của rễ mất đi khi sấy khô.
Nghể răm có tác dụng nhuận tràng và chống lại độc lực của nọc rắn mang bành ở mức độ nhất định, nâng cao tỷ lệ sống hoặc kéo dài thời gian cầm cự cho động vật được tiêm nọc rắn.
4. Bộ phận dùng
Dùng toàn cây, đem phơi hoặc sấy khô.
B. Công dụng và Liều Dùng
1. Công dụng
Lá nghể răm tươi có vị cay thơm, tính nóng, có tác dụng tiêu tích trệ, sát khuẩn.
Công dụng: Nhuận tràng, rắn cắn, giun (cả cây sắc uống hoặc giã lấy nước uống). Còn dùng chữa huyết áp cao, cầm máu, thấp khớp, viêm ruột cấp tính, lỵ amip, lở ghẻ, mụn nhọt.
Trong y học dân gian Ấn Độ, cao lỏng nghể răm được dùng làm thuốc ngừa thai. Nước sắc của cây điều trị các rối loạn của tử cung và cầm máu. Lá được nhai để chữa đau răng. Rễ có tác dụng kích thích, lợi tiểu, gây trung tiện, trừ giun. Bột khô của cây rắc vào quần áo để trừ nhậy. Ở nước Nga, nhân dân dùng cao lỏng nghể răm làm thuốc làm săn, cầm máu, điều trị băng huyết trong sản khoa.
2. Liều dùng
Thân và lá nghể răm được dùng làm thuốc trừ giun, nhuận tràng, thông tiểu, chữa rắn cắn. Liều dùng mỗi ngày 8 – 12g cây khô sắc uống , hoặc 20 -30g cây tươi giã, thêm nước và gạn lấy nước uống.
Chữa lỵ trực khuẩn, viêm ruột và phong thấp sưng đau: Nghể răm tươi 40 – 60g sắc uống
Để chữa chốc ghẻ, lở ngứa ngoài da, dùng nghể răm tươi nấu nước tắm và bã xát chỗ ghẻ ngứa.
C. Các bài thuốc trị bệnh từ Nghể răm
1. Chữa chứng phong khí, mẩn ngứa
Lá nghể răm , lá bổ hòn, lá ké, lá thuốc bỏng, nấu với nước để xông và tắm.
2. Chữa vết thương
Lá giã nát, cho vào một ít nước, rịt vào vết thương.
3. Chữa rắn cắn
Nghể răm 25 ngọn, lá phèn đen 25 lá, thuốc lào 1 điếu (viên tròn bằng hạt ngô), rễ và gai leo 15g. Cả bốn vị giã nhỏ, thêm một bát nước đun sôi để nguội, lọc lấy nước, cho vài hạt muối vào, chia làm 3 lần uống trong ngày. Bã đắp vào vết rắn cắn. Thời gian điều trị chừng 3-4 ngày.
4. Chữa ỉa chảy ra toàn nước
Nghể răm 30g, sắc lấy nước, chia 3 lần uống khi còn ấm.
5. Trục đỉa chui vào bụng
Nghể răm 80g, sắc đặc uống, hoặc uống nhiều mật ong (Nam dược thần hiệu).
6. Chữa chốc ghẻ, lở ngứa ngoài da
Nấu nước tắm rửa, bã xát chỗ ghẻ ngứa.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Nghể răm cũng như một số công dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
- Người bệnh không tự ý áp dụng
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
Nguồn tham khảo
Tracuuduoclieu.vn và các nguồn uy tín khác.