3 Phương pháp phòng ngừa bệnh bại liệt

Bệnh bại liệt (Poliomyelitis) là một bệnh nhiễm vi rút cấp tính lây truyền theo đường tiêu hóa do vi rút Polio gây lên. Bệnh có thể lan truyền thành dịch.

Phương pháp 1: Phương pháp phòng ngừa bệnh bại liệt dự phòng

Tuyên truyền giáo dục cộng đồng để phòng ngừa bệnh bại liệt:

Giữ vệ sinh chung, vệ sinh cá nhân
Đảm bảo vệ sinh nguồn nước, thực phẩm.
Tuân thủ các nguyên tắc an toàn vệ sinh thực phẩm.
Ăn uống theo các quy định của vệ sinh an toàn thực phẩm.

Tuyên truyền giáo dục cộng đồng an toàn vệ sinh thực phẩm

Phương pháp 2: Chủ động phòng ngừa bệnh bại liệt bằng vaccine

Vaccine sống giảm độc lực (OPV: Oral Polio Vaccine)

Còn được gọi là vaccine Sabin sống giảm độc lực tạo ra từ các chủng vi rút bại liệt hoang dại. Là loại vaccine được sử dụng rất thuận lợi theo đường uống.

Vaccine vào cơ thể đồng thời tạo được đáp ứng miễn dịch đường ruột (IgA). Đáp ứng miễn dịch dịch thể (IgG). Vì vậy, OPV không những ngăn được vi rút bại liệt hoang dại nhân lên ở đường tiêu hóa. Còn chống được vi rút gây bệnh lan lên hệ thống thần kinh trung ương. OPV trong khi tạo ra miễn dịch cá thể. Tạo được miễn dịch cộng đồng khi nó đào thải ra ngoài đường tiêu hóa.

Bên cạnh nhiều ưu điểm, vaccine Sabin vì được tạo ra từ chủng vi rút hoang dại. Sau quá trình sử dụng rộng rãi lâu dài. Virus vaccine Sabin có xu hướng trở lại gây độc. Gây độc với tế bào thần kinh, gây nên bại liệt do vắc xin. Song với tỷ lệ cực thấp là một trường hợp trong hàng triệu liều vắc xin được sử dụng.

Vaccine bất hoạt phòng ngừa bệnh bại liệt (IPV: Inactivated Polio Vaccine)

Còn gọi là vaccine Salk. Chủng vi rút được gây nhiễm trên tế bào thận khỉ tiên phát và bất hoạt bằng formalin.

Vaccine IPV tạo miễn dịch thể (IgG) ngăn vi rút gây bệnh xâm nhập vào hệ thần kinh Trung ương. Miễn dịch tại chỗ (IgA) chỉ tạo ra ở hầu họng. Không ngăn được vi rút hoang dại xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa.

Vì vậy, IPV cũng có mặt hạn chế, mặc dầu được tiêm vắc xin nhưng cơ thể vẫn có thể mang virus. Thành nguồn lây truyền ngẫu nhiên cưỡng bức. IPV chỉ tạo miễn dịch cá thể nên khó có thể sử dụng cho công cuộc thanh toán bại liệt ở những nước đang phát triển.

Mặt khác nữa là vắc xin áp dụng theo đường tiêm và giá thành đắt nên cũng gặp những trở ngại nhất định. Tuy vậy là một vaccine bất hoạt nên có tính an toàn cao. Ở giai đoạn sau khi đã thanh toán được bệnh bại liệt. Để duy trì thành quả này, IPV được khuyến cáo nên sử dụng.

Phương pháp 3: Phòng ngừa dịch bệnh bại liệt

Tổ chức hệ thống giám sát dịch và báo cáo

Giám sát trọng điểm: Tại những vùng, những điểm có nguy cơ cao và xảy ra dịch bệnh: Trạm y tế, bệnh viện khu vực, nhà trẻ, trường học. Bệnh nhân được thăm khám và báo cáo các trường hợp liệt mềm cấp nghi ngờ.
Giám sát bệnh và người lành mang mầm bệnh: Báo cáo theo mẫu (bệnh bại liệt có mẫu riêng). Lấy bệnh phẩm: ở các trường hợp có chẩn đoán xác định về lâm sàng, lấy đủ 2 mẫu phân cách 24 – 48 giờ bảo quản lạnh 4 – 8⁰C gửi đến phòng thí nghiệm chuẩn Quốc gia.
Giám sát tác nhân gây bệnh: Xây dựng và chuẩn hóa các phòng thí nghiệm. Phòng thí nghiệm chuẩn được Tổ chức Y tế Thế giới giám sát, kiểm tra chất lượng và cấp chứng nhận Quốc tế.
Xây dựng hệ thống báo cáo thường xuyên định kỳ theo tuyến từ cơ sở đến Quốc gia; từ Quốc gia đến khu vực và Tổ chức Y tế Thế giới.

Tổ chức thu dung bệnh nhân, điều trị và xử lý môi trường

Khi xảy ra dịch, các bệnh nhân đã được chẩn đoán lâm sàng xác định hoặc nghi ngờ mắc bệnh bại liệt được chuyển đến bệnh viện được chỉ định (khoa lây với phòng cách ly) để điều trị và theo dõi để phòng ngừa bệnh bại liệt.
Xử lý môi trường: Xử lý địa bàn xảy ra dịch, bệnh viện nơi thu dung điều trị bệnh nhân. Áp dụng các thuốc khử trùng, tẩy uế chloramin B, formalin, các chất oxy hóa, vôi bột. Đặc biệt phải tiệt trùng quần áo, chăn màn, đồ dùng và vật dụng sinh hoạt bằng hấp khử trùng nhiệt độ cao có áp lực.