Tình trạng này khiến hệ thống miễn dịch phản ứng hoặc phản ứng quá mức với một chất lạ được gọi là chất gây dị ứng. Tùy thuộc vào loại dị ứng và mức độ nghiêm trọng của phản ứng, các triệu chứng có thể khác nhau từ nhẹ đến nặng và đôi khi đe dọa tính mạng. Bởi vì các phản ứng có thể nguy hiểm, điều quan trọng là phải biết các yếu tố khởi phát để nhận biết và đối phó với các triệu chứng khi cần thiết. Bài viết này, cùng Medplus xem xét các loại chất gây dị ứng phổ biến, các triệu chứng liên quan và các chiến lược để kiểm soát dị ứng.
Ngoài ra, bạn có thể tham khảo các loại bệnh khác:
1. Nguyên nhân nào gây ra dị ứng?
Dị ứng thực chất là một sự cố của hệ thống miễn dịch. Hầu hết các trường hợp dị ứng được cho là do di truyền. Trẻ em thường thừa hưởng xu hướng phát triển dị ứng từ cha mẹ của chúng, không phải dị ứng với một chất gây dị ứng cụ thể.
Một số loại tác nhân gây dị ứng phổ biến bao gồm:
- Thực phẩm: Các tác nhân gây dị ứng phổ biến bao gồm đậu phộng, các loại hạt, cá, đậu nành, lúa mì, động vật có vỏ, sữa và trứng
- Thuốc: Phản ứng với một số loại thuốc, phổ biến nhất là penicillin hoặc kháng sinh dựa trên penicillin
- Cao su: Dị ứng có thể khởi phát khi tiếp xúc với da hoặc hít thở phải các hạt cao su từ bóng bay, dây chun và sơn.
- Côn trùng: Ong bắp cày hoặc ong đốt hoặc các vết cắn của côn trùng khác gây ra phản ứng
- Chất gây dị ứng trong không khí: Các hạt trong nhà và ngoài trời hít vào, chẳng hạn như nấm mốc, mạt bụi, phấn hoa và lông động vật.
- Chất gây dị ứng da: Một số hợp chất trong sản phẩm chăm sóc da, chất tẩy rửa và các hợp chất khác có thể gây phát ban hoặc các phản ứng da khác
2. Các loại chất gây dị ứng
2.1. Dị ứng thực phẩm
Bất kỳ thực phẩm nào cũng có thể là chất gây dị ứng. Tùy thuộc vào thực phẩm và phản ứng của cơ thể, phản ứng có thể được phân loại là nhạy cảm với thực phẩm hoặc không dung nạp hơn là dị ứng. Ví dụ, không dung nạp lactose là không có khả năng tiêu hóa lactose trong sữa chứ không phải là dị ứng.
Các triệu chứng của dị ứng thực phẩm có thể bao gồm ngứa, phát ban, buồn nôn, nôn, tiêu chảy và sưng tấy quanh miệng.
Các trường hợp dị ứng thực phẩm phổ biến nhất là:
- Trứng
- Sữa
- Đậu phộng
- Đậu nành
- Lúa mì
- Động vật có vỏ
- Cá
2.2. Dị ứng thuốc
Dị ứng thuốc thực sự là khá hiếm. Điều mà nhiều người cho là dị ứng thuốc thực chất là phản ứng có hại của thuốc.
Trong dị ứng thuốc, các hợp chất miễn dịch được gọi là immunoglobulin E(IgE) kháng thể phản ứng với thuốc. Do thuốc lưu thông toàn bộ cơ thể nên có thể gây ra các triệu chứng dị ứng trên cơ thể. Các triệu chứng có thể bao gồm phát ban, thở khò khè, khó thở, sưng họng và miệng, nôn mửa, tiêu chảy hoặc ngất xỉu.
Nếu nghi ngờ rằng bạn có thể bị dị ứng thuốc, bác sĩ có thể xét nghiệm để kiểm tra phản ứng IgE với một số loại thuốc nhất định. Penicillin là dị ứng thuốc phổ biến nhất, xảy ra ở khoảng 10% số người.
2.3. Dị ứng nhựa mủ
Latex được tìm thấy trong các sản phẩm cao su tự nhiên được làm từ nhựa của cây cao su. Phản ứng dị ứng có thể xảy ra khi tiếp xúc vật lý với sản phẩm cao su hoặc do hít thở phải sợi cao su.
Một số sản phẩm có chứa latex bao gồm:
- Bóng cao su
- Bóng bay
- Dây thun
- Bao cao su và màng ngăn
- Găng tay cao su gia dụng
Các triệu chứng của dị ứng mủ cao su thường bao gồm sưng, ngứa và mẩn đỏ sau khi tiếp xúc với mủ. Nếu bạn bị dị ứng cao, bạn có thể bị phản ứng nghiêm trọng hơn khi tiếp xúc hoặc thậm chí với một lượng nhỏ mủ cao su trong không khí.
Cao su tổng hợp không gây ra phản ứng tương tự, vì vậy nó thường an toàn cho những người bị dị ứng với cao su sử dụng.
2.4. Dị ứng côn trùng
Thông thường có phản ứng tại chỗ, chẳng hạn như ngứa, sưng, đỏ hoặc đổi màu ở chỗ vết cắn hoặc vết đốt, nhưng một số người có phản ứng dữ dội với vết cắn.
Các loại côn trùng đốt như ong, ong bắp cày, kiến lửa, ong bắp cày và áo khoác màu vàng có nhiều khả năng gây ra phản ứng dị ứng và phản ứng có thể nghiêm trọng. Nếu bạn có phản ứng dị ứng, nó có thể đe dọa tính mạng, vì vậy điều quan trọng là phải đi khám ngay.
Các triệu chứng ban đầu có thể bao gồm những điều sau:
- Sưng môi, lưỡi hoặc cổ họng
- Phát ban da, ngứa hoặc nổi mề đay
- Chóng mặt
- Ngất xỉu
- Đau dạ dày, nôn mửa, chướng bụng hoặc tiêu chảy
- Cảm giác như có điều gì đó khủng khiếp sắp xảy ra
- Khó thở hoặc thở khò khè
2.5. Chất gây dị ứng cho trẻ sơ sinh
Các tác nhân gây dị ứng phổ biến nhất là các hạt nhỏ có trong không khí trong nhà và ngoài trời. Khi hít phải những hạt này, chúng có thể gây viêm và sưng tấy đường mũi và các mô mỏng manh xung quanh mắt. Do đó, điều này gây ra các triệu chứng thường liên quan đến dị ứng, chẳng hạn như ngứa, chảy nước mắt, nghẹt mũi, chảy nước mũi và hắt hơi.
Các chất gây dị ứng phổ biến trong không khí bao gồm:
- Mạt bụi: Đây là những sinh vật nhỏ bé sống trong bụi trong nệm, lò xo hộp, ghế sofa, gối, thảm và các đồ vật khác trong nhà.
- Nấm mốc: Nấm mốc sinh ra các hạt nhỏ gọi là bào tử hít vào. Nấm mốc thường được tìm thấy trong nhà ở những không gian ẩm ướt như nhà bếp và phòng tắm và ngoài trời ở các đống lá, gốc cây và lớp phủ.
- Lông động vật: Vật nuôi tiết ra protein trong mồ hôi của chúng (tiết ra trong lông hoặc tế bào da chết của chúng) và nước bọt có thể gây ra phản ứng dị ứng.
- Phấn hoa: Đây là vật chất do thực vật và cây cối cung cấp vào những thời điểm nhất định trong năm. Nó thường có vấn đề nhất vào mùa xuân và mùa thu.
2.6. Chất gây dị ứng da
Dị ứng da phổ biến hơn ở những người có làn da nhạy cảm và các tình trạng da như bệnh chàm. Phản ứng dị ứng có thể được kích hoạt bởi các hóa chất trong sản phẩm chăm sóc da, chất tẩy rửa và xà phòng, cũng như tiếp xúc với các loại thực vật như cây thường xuân độc, cây sồi độc và cây sơn độc. Các triệu chứng có thể bao gồm phát ban, viêm, phát ban và hình thành các mảng khô, ngứa.
3. Các loại phản ứng dị ứng
Phản ứng dị ứng xảy ra khi hệ thống miễn dịch phản ứng với chất gây dị ứng. Các phản ứng có thể được phân loại là nhẹ, vừa và nặng, với các triệu chứng như sau:
- Nhẹ: Loại này bao gồm các phản ứng cục bộ, chẳng hạn như phát ban khi tiếp xúc với chất gây dị ứng và các triệu chứng ở mũi như ngứa, chảy nước mắt, nghẹt mũi và chảy nước mũi.
- Trung bình: Chúng bao gồm các triệu chứng lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể, bao gồm thở khò khè, khó thở, phát ban và sưng hoặc viêm.
- Nặng: Được gọi là sốc phản vệ, đây là một phản ứng đe dọa tính mạng cần được chăm sóc y tế khẩn cấp. Trong vòng vài phút sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng, các triệu chứng như sưng lưỡi, đóng họng, chuột rút, nôn mửa, tiêu chảy, nổi mề đay và sưng tấy, có thể xuất hiện. Việc giảm huyết áp nghiêm trọng cũng có thể gây ra chóng mặt hoặc choáng váng.
4. Xác định và quản lý các triệu chứng
Nếu bạn từng bị dị ứng, điều quan trọng là phải làm việc với bác sĩ để lập kế hoạch quản lý các phản ứng của bạn.
Nếu nghi ngờ mình bị dị ứng, bạn cũng có thể nói chuyện với bác sĩ về việc đi xét nghiệm để xác nhận các tác nhân gây bệnh và lập phác đồ điều trị.
Ngoài ra, có những cách khác để bạn có thể kiểm soát được tình trạng dị ứng của mình:
- Tránh các chất gây dị ứng: Hãy cố gắng hết sức có thể để tránh các chất gây dị ứng. Điều đó có nghĩa là ở trong nhà khi số lượng phấn hoa cao hoặc tránh xa thú cưng của bạn bè. Nếu bạn biết mình bị kích thích thực phẩm hoặc dị ứng mủ, bạn có thể đọc nhãn và biết sản phẩm nào an toàn cho mình.
- Dùng thuốc của bạn: Thuốc chữa dị ứng (bán sẵn không cần kê đơn hoặc theo toa) có thể giúp kiểm soát các triệu chứng của bạn. Bác sĩ có thể giúp bạn lựa chọn những gì sẽ phù hợp nhất với tình trạng của bạn. Nếu bạn bị phản ứng nghiêm trọng, bạn cũng có thể cần mang theo bút tiêm trong trường hợp khẩn cấp.
- Hiểu các triệu chứng của bạn: Điều quan trọng là phải biết các triệu chứng của bạn khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Bằng cách đó, bạn sẽ biết liệu bạn có đang bị phản ứng hay không và khi nào cần chăm sóc y tế.
- Đeo vòng tay và vòng cổ cảnh báo y tế: Các phản ứng dị ứng nghiêm trọng có thể gây sưng miệng và cổ họng, khiến bạn khó giao tiếp. Đeo vòng tay cảnh báo hoặc có thông tin trên điện thoại mà bạn có thể dễ dàng chia sẻ có thể giúp đảm bảo rằng bạn nhận được sự trợ giúp kịp thời.
- Ghi chú: Ghi lại các tác nhân gây dị ứng, phản ứng và những gì, nếu có, giúp giảm các triệu chứng. Điều này sẽ giúp bạn hiểu cách sống chung với bệnh dị ứng. Nó cũng có thể cung cấp thông tin có giá trị cho bác sĩ có thể hỗ trợ tìm ra kế hoạch quản lý dị ứng thích hợp.
Hãy nhớ rằng nếu bạn cảm thấy bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng xuất hiện, điều quan trọng là phải gọi cấp cứu ngay lập tức và chờ trợ giúp đến. Việc tự mình lái xe hoặc ai đó đang bị phản ứng nghiêm trọng đến bệnh viện có thể gây hại nhiều hơn là có lợi nếu bạn không có thiết bị phù hợp để giúp họ trên đường đi.
5. Kết luận
Nếu bạn bị dị ứng, đừng lo lắng. Có các phương pháp điều trị để giúp kiểm soát các triệu chứng của bạn. Tuy nhiên, điều quan trọng là bạn phải hiểu các tác nhân gây dị ứng và phản ứng của cơ thể để biết liệu bạn có đang gặp phản ứng nguy hiểm hay không và có thể tìm kiếm sự trợ giúp ngay lập tức.
Nguồn: Common Types of Allergies
