Xạ đen là loại dược liệu quý có nhiều tác dụng: Thanh nhiệt, giải độc,…và đặc biệt các hợp chất được tìm thấy trong xạ đen còn có khả năng ngăn ngừa và triệt tiêu sự phát triển của khối u bướu, ung thư. Hãy cùng Medplus tìm hiểu thêm về loại dược liệu này nhé !
Thông tin về Xạ Đen
Tên tiếng Việt: Xạ đen, cây dây gối Ấn độ, Thanh giang đằng. Cần phân biệt với cây Xạ đen Hòa bình.
Tên khoa học: Celastrus hindsii Benth et Hook
Họ: Celastraceae
1. Đặc điểm của Dược Liệu
Xạ đen thuộc loại cây dây leo thân gỗ, mọc thành búi, thân cây dạng dây dài từ 3-10m, cành tròn. Lúc non có màu xám nhạt, sau chuyển sang màu nâu, về sau có màu xanh. Lá mọc so le, phiến lá bầu dục, hình xoan ngược, dài 7-12cm, rộng 3-5cm, dai, gân bên 7 đôi, mép có răng tháp, cuống lá 5-7mm. Chùm hoa ở ngọn hay nách lá, dài 5-10cm, cuống hoa 2-4mm, hoa mẫu 5 cánh, cánh hoa trắng. Hoa cái có bầu 3 ô. Quả hình trứng, dài 1cm, khi chín có màu vàng và tách ra thành 3 mảnh, hạt có áo hạt màu đỏ hồng. Mùa hoa: tháng 3-5, mùa quả: tháng 8-12
2. Phân bố
Cây thường mọc ở vùng núi nơi có ánh sáng và độ ẩm cao. Cụ thể thường tập trung nhiều ở Hòa Bình, Ninh Bình, Hà Nam, Quảng Ninh, Gia Lai, Thừa Thiên Huế
3. Bộ phận dùng
Thân, cành, lá
4. Thu hái – sơ chế
Có thể thu hoạch loài cây này vào bất cứ thời điểm nào trong năm.
5. Bào chế thuốc
Thông thường các bộ phận của cây xạ đen sẽ được cắt thành từng đoạn và đem phơi khô.
6. Bảo quản
Sau khi nguyên liệu đã khô thì thường được giữ ở nơi khô thoáng, tránh tình trạng ẩm thấp có thể gây mốc, làm giảm hiệu quả của thuốc.
Công dụng và cách dùng dược liệu
1. Thành phần hóa học
Trong thành phần có rất nhiều hoạt chất như tanin, flavonoid, các polyphenol, acid amin, triterpenoid, cyanoglycosid, đường khử.
2. Tính vị
Theo đông y, có vị đắng nhạt, tính hàn
3. Tác dụng dược lý và chủ trị
Có tác dụng chữa ung nhọt, lở loét, rối loạn tiêu hóa, mát huyết, giúp thông kinh, lợi niệu. Chuyên dùng để điều trị mất ngủ, viêm gan, vô sinh… Ngoài ra còn có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh ung thư
4. Công dụng của Xạ Đen
Trong cây chứa nhiều chất quý như Saponin Triterbenoid, Quinon, Fanavolnoid cùng 1 số khoáng chất khác có lợi cho sức khỏe người sử dụng. Nhiều người vẫn chưa nắm rõ thông tin cây chữa được bệnh gì. Dưới đây là những căn bệnh có thể ứng dụng xạ đen vào để điều trị:
Chữa ung thư
Trong xạ đen có chứa chất Flavonoid và Quinnon, bởi vậy, nó được xem là loại thảo dược hỗ trợ trị các bệnh ung thư tương đối hiệu quả. Hai chất trên có thể làm chậm quá trình oxy hóa của các gốc tự do – tác nhân xấu như tế bào ung thư, tế bào lão hóa…, hóa lỏng các tế bào ung thư.
Bệnh về gan như viêm gan B, xơ gan, gan nhiễm mỡ, men gan cao
Các hợp chất trong cây hỗ trợ thanh lọc gan, thúc đẩy các tế bào gan được tái tạo, cung cấp các vi thiết yếu để tạo lập nên mô tế bào mới, cải thiện các chức năng của tuyến giáp và hỗ trợ chức năng đào thải cho gan…
Các bệnh về huyết áp
huyết áp cao, huyết áp không ổn định, thanh lọc máu, ổn định hệ tuần hoàn…
Cách dùng và liều lượng
Mỗi ngày nên dùng từ 15 đến 20g sắc nước để uống hoặc kết hợp với các nguyên liệu khác để tăng hiệu quả điều trị bệnh.
Bài thuốc sử dụng xạ đen
Từ những công dụng của , đông y có rất nhiều bài thuốc trị bệnh hiệu quả mà bạn có thể tham khảo và thử áp dụng, chẳng hạn như:
1/ Dùng xạ đen thông kinh, lợi tiểu, giải nhiệt
- Chuẩn bị: 15g xạ đen, 12g kim ngân hoa
- Dùng các vị thuốc đã phơi khô đem sao vàng rồi hãm như nước chè.
- Uống hết thuốc trong ngày.
2/ Tăng cường hệ miễn dịch, giảm căng thẳng, phòng chống tiểu đường, ung thư
- Chuẩn bị: 15g xạ đen, 15g giảo cổ lam và 15g nấm linh chi
- Dùng tất cả nguyên liệu trong 1 thang thuốc và sắc uống hàng ngày.
3/ Hỗ trợ điều trị ung thư
- Chuẩn bị: 30g xạ đen, 20g cỏ lưỡi rắng và 6g cam thảo dây
- Dùng tất cả nguyên liệu trong 1 thang thuốc rồi hãm trong ấm như hãm nước chè
- Uống hết trong ngày
4/ Xạ đen hỗ trợ điều trị các bệnh về gan
- Chuẩn bị: 50g xạ đen, 30g cà gai leo và 10g mật nhân
- Cho tất cả nguyên liệu trong 1 thang thuốc rồi cho vào nấu cùng với khoảng 2 lít nước trong khoảng 15 phút. Lúc này tinh chất của các nguyên liệu sẽ tan dần trong nước.
- Dùng uống thay nước hàng ngày. Nhớ không được để qua đêm
Lưu Ý khi sử dụng Xạ Đen
Kiêng kỵ
- Không dùng xạ đen trong trường hợp phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú, không dùng cho trẻ nhỏ.
- Bệnh nhân có vấn đề về thận khi sử dụng phải tham khảo ý kiến của bác sĩ.
- Không được dùng nước xạ đen đã để qua đêm
Tác hại của xạ đen
Nếu sử dụng xạ đen không đúng cách có thể gây ra một số tác hại đối với người bệnh, cụ thể như sau:
- Khi dùng nhiều có thể gây hoa mắt chóng mặt, đau đầu
- Không nên dùng thuốc đã để qua đêm vì có thể bị hỏng dẫn đến đầy bụng, đi ngoài.
- Có thể làm bệnh nhân buồn ngủ do có tác dụng an thần. Vì vậy không nên pha quá đậm đặc, nhất là vào buổi sáng có thể làm ảnh hưởng đến tinh thần làm việc của bạn trong cả một ngày.
- Có thể gây tác dụng phụ ở những người bị khối u, khiến bệnh nhân căng thẳng mệt mỏi và các cơn đau trầm trọng hơn. Khi thấy hiện tượng này, cần ngưng dùng thuốc.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Xạ Đen cũng như một số tác dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
- Người bệnh không tự ý áp dụng
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
Nguồn: tracuuduoclieu.vn , tham khảo Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam