Bệnh Pick – Chứng sa sút trí tuệ hiếm gặp nhưng hậu quả nghiêm trọng

Bệnh Pick là bệnh gì?

Bệnh Pick là một bệnh lý hiếm gặp, thuộc nhóm hội chứng sa sút trí tuệ thùy trán – thái dương (FTD).

Bệnh Pick là thuật ngữ được sử dụng để mô tả những thay đổi bệnh lý trong FTD. Bao gồm teo não nặng, mất nơ-ron. Tăng tế bào thần kinh đệm và các tế bào thần kinh bất thường (tế bào Pick) chứa các thể vùi.

Bệnh Pick gây ra chứng mất trí nhớ tiến triển và không có khả năng phục hồi.

Ảnh hưởng của bệnh Pick

Nếu mắc phải chứng sa sút trí tuệ này não sẽ không còn hoạt động bình thường. Dẫn đến các tình trạng khó khăn trong việc kiểm soát ngôn ngữ, thay đổi hành vi, suy nghĩ và trí nhớ.

Việc thay đổi hành vi, ngôn ngữ, cảm xúc khiến sinh hoạt hằng ngày bị đảo lộn, trở nên khó khăn cho người bệnh.

Phân biệt bệnh Pick và bệnh Alzheimer

Bệnh Pick và Alzheimer

Bệnh Pick cũng là một dạng bệnh mất trí nhớ hiếm gặp tương tự như Alzheimer. Alzheimer có thể ảnh hưởng đến nhiều vùng khác nhau trong não bộ. Bệnh Pick chỉ tác động ở một số khu vực nhất định. 

Bệnh Pick ảnh hưởng đến nhân cách, hành vi và thường là chức năng ngôn ngữ nhiều hơn, trí nhớ ít hơn bệnh Alzheimer.

Sảng và sa sút trí tuệ

Đôi khi mọi người còn nhầm lẫn giữa bệnh sảng và bệnh sa sút trí tuệ. Sảng (trạng thái lú lẫn cấp tính) và sa sút trí tuệ là những nguyên nhân phổ biến nhất của suy giảm nhận thức.

Sảng và sa sút trí tuệ là những rối loạn riêng biệt nhưng đôi khi rất khó phân biệt. Rối loạn nhận thức xảy ra ở cả hai trường hợp, những đặc điểm sau giúp phân biệt chúng:

• Sảng ảnh hưởng chủ yếu đến sự chú ý. Thường do bệnh cấp tính hoặc ngộ độc thuốc (đôi khi đe doạ đến tính mạng) và có thể hồi phục được.
• Sa sút trí tuệ ảnh hưởng chủ yếu đến trí nhớ. Thường do các thay đổi giải phẫu trong não, khởi phát chậm hơn và không thể hồi phục được.

Ngoài ra các rối loạn cảm xúc (ví dụ, trầm cảm) cũng có thể gây rối loạn nhận thức.

Nguyên nhân nào dẫn đến bệnh Pick?

Những người bị bệnh Pick có chất bất thường ( tế bào Pick ) bên trong tế bào thần kinh trong khu vực bị hư hỏng của não. Các loại protein tau tích tụ trong tế bào thần kinh cũng gây ra bệnh Pick. Việc tích tụ này sẽ khiến các tế bào chết đi. Từ đó, mô não co lại và dẫn đến các triệu chứng sa sút trí tuệ hay mất trí nhớ.

Nguyên nhân hình thành các protein tau bất thường vẫn chưa thể xác định rõ. Nhiều gen bất thường khác được tìm thấy có thể liên quan đến bệnh. Một số trường hợp mắc bệnh Pick do di truyền trong gia đình.  

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh Pick

Bệnh Pick là bệnh rất hiếm gặp. Đặc điểm của bệnh Pick trong nhóm các bệnh sa sút tuổi già là sa sút tâm trí nhanh chóng, xuất hiện vào thời kỳ trước tuổi già. Ảnh hưởng ở nam giới và nữ giới như nhau. Thường xuất hiện nhiều hơn ở nữ. Nó có thể xảy ra ở những người ở độ tuổi 20. Độ tuổi trung bình là 50 – 60. 

Triệu chứng/dấu hiệu của bệnh Pick?

Ở thời kỳ đầu phát bệnh sẽ có các biểu hiện lâm sàng như:

• Giảm trí nhớ: giảm khả năng học, lưu trữ thông tin, giảm trí nhớ các sự kiện cá nhân.
• Giảm ngôn ngữ: Khó khăn trong việc giao tiếp, phát biểu, giảm khả năng hiểu khi nghe người khác nói.
• Giảm thị giác không gian: Giảm nhận biết hình ảnh, giảm khả năng định hướng không gian mặc dù quen thuộc.  
• Giảm chức năng điều hành: Giảm khả năng lên kế hoạch, dự đoán. Khó khăn trong việc tiếp nhận, xử lý thông tin, đưa ra quyết định. Biểu hiện này thường dể nhận thấy ở người thông minh, có học vấn cao.
• Giảm hoạt động chức năng: Thường bắt đầu bằng các hoạt động hàng ngày có sử dụng công cụ tư duy. Giai đoạn muộn có giảm các hoạt động cơ bản hàng ngày. Tần suất và biểu hiện giảm chức năng thay đổi tùy từng cá nhân và thể bệnh.
• Các rối loạn về hành vi: Hầu như bao giờ cũng gặp và thường là mục tiêu chính của điều trị. 
• Thay đổi nhân cách xuất hiện sớm: Thụ động, thờ ơ, cách ly xã hội, mất kiềm chế, kích động lời nói và hành vi, tự cho mình là trung tâm.
• Biểu hiện tâm thần: hoang tưởng, ảo giác thị giác.
• Rối loạn giấc ngủ (>50%): mất ngủ, rối loạn chu kỳ thức – ngủ.

Ở thời kỳ toàn phát:

Các triệu chứng nêu trên nặng dần, các hoạt động giảm hẳn. Thường dẫn đến tử vong trong vòng 4-5 năm.

Tình trạng sa sút trầm trọng, đại tiểu tiện không tự chủ, loét vùng các điểm tỳ, gầy yếu suy kiệt. Khi mổ tử thi thường thấy teo vùng vỏ não cả hai bên. Chủ yếu vùng trán và thái dương. Về vi thể, các tế bào thần kinh bị teo, giảm khối lượng, nhiều tế bào trái lại như phồng lên, nhân bị đẩy ra sát ngoại biên.

Bệnh Pick rất nguy hiểm. Hãy đến gặp bác sĩ ngay khi bạn có những biểu hiện trên trên để được tư vấn các biện pháp xử lý phù hợp.

Chẩn đoán bệnh Pick bằng cách nào?

Không có một xét nghiệm chẩn đoán riêng lẻ nào giúp bác sĩ chẩn đoán bạn có mắc bệnh Pick hay không.

Bác sĩ sẽ cần xem xét bệnh sử, làm xét nghiệm hình ảnh đặc biệt và một số công cụ khác để giúp xác định bệnh. Kết quả từ xét nghiệm hình ảnh sẽ giúp bác sĩ nhìn được những thay đổi của não bộ. Bạn cũng có khi được yêu cầu làm xét nghiệm máu để loại trừ các nguyên nhân khác gây mất trí nhớ. 

Bệnh Pick được dự kiến chẩn đoán dựa vào triệu chứng và kết quả xét nghiệm, bao gồm:

• Đánh giá của tâm trí và hành vi (đánh giá tâm thần kinh).
• Chụp MRI và CT.
• Điện não đồ (EEG).
• Kiểm tra của não bộ và hệ thần kinh.
• Kiểm tra chất lỏng xung quanh hệ thống thần kinh trung ương (dịch não tủy) sau một chọc dò tủy sống.
• Kiểm tra cảm giác, suy nghĩ và lý luận (chức năng nhận thức), và chức năng vận động.

Những nguyên nhân cũng gây ra triệu chứng sa sút trí tuệ, chẳng hạn như khối u trong não hoặc đột quỵ. Thiếu hụt hormone tuyến giáp (suy giáp), thiếu vitamin B12 và giang mai là nguyên nhân phổ biến gây mất trí nhớ.

Làm thế nào để điều trị bệnh Pick?

Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị nào có thể làm chậm tiến triển của bệnh Pick. Không có thuốc đặc trị cho bệnh Pick, điều trị thường mang tính hỗ trợ. 

Bác sĩ có thể kê đơn thuốc giúp giảm bớt các triệu chứng của bệnh. Chẳng hạn như thuốc chống trầm cảm và thuốc chống loạn thần đề điều trị những thay đổi về cảm xúc, hành vi. Giảm thiểu các triệu chứng có thể làm bệnh trở nên trầm trọng hơn như: 

• Thiếu máu, có thể gây mệt mỏi, đau đầu, khó tập trung.
• Rối loạn dinh dưỡng.
• Rối loạn dinh dưỡng.
• Giảm nồng độ oxy. 
• Suy thận, suy gan hoặc suy tim.  

Ngoài ra, nên có những biện pháp giải quyết các vấn đề ảnh hưởng khác của bệnh, ví dụ:

• Môi trường nên đủ ánh sáng, vui vẻ, quen thuộc và cần được thiết kế để củng cố khả năng định hướng (ví dụ, đặt đồng hồ lớn, lịch trong phòng). 
• Thực hiện các biện pháp bảo đảm an toàn bệnh nhân (ví dụ hệ thống giám sát tín hiệu cho bệnh nhân lang thang).

Cách phòng ngừa bệnh Pick

Khi không thể chống lại quá trình lão hóa tự nhiên của não bộ, giải pháp tối ưu nhất giúp tế bào thần kinh chậm bị thoái hóa là hạn chế sự sản sinh quá mức của các gốc tự do bên trong cơ thể.

Để phòng ngừa bệnh Pick, một số phương pháp có thể giúp não được bảo vệ tốt, duy trì trí nhớ minh mẫn:

• Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya, hạn chế hút thuốc lá, chất kích thích.
• Tránh căng thẳng, stress.
• Lao động trí não thường xuyên, giúp kích thích trí não, giúp não được hoạt động thường xuyên.
• Tránh những thực phẩm quá nhiều dầu mỡ; tăng cường bổ sung vitamin, khoáng chất, thực phẩm giàu canxi. 
• Tập thể dục thường xuyên, giúp lưu thông máu, giúp các mô não khỏe mạnh. 

Khi nào cần gặp bác sĩ? 

Bệnh Pick là một loại của chứng rối loạn thần kinh thoái hóa. Bệnh gây ra chứng mất trí nhớ và các triệu chứng lâm sàng khác cho người bệnh. Đặc biệt là căn bệnh Pick này không có khả năng phục hồi. 

Các biện pháp chỉ có tác dụng hỗ trợ làm chậm quá trình phát triển của bệnh. Nếu bạn và người thân có dấu hiệu của bệnh, đừng ngần ngại đến bác sĩ để được tư vấn điều trị.

Đừng quá tuyệt vọng, hãy dũng cảm đối mặt, “sống chung với lũ”. Các liệu pháp điều trị sẽ tốt hơn nếu bạn luôn giữ cho mình tinh thần lạc quan nhất.

Những thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, không thể bằng lời khuyên của bác sĩ chuyên môn. Hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn bạn nhé.

Các bài viết liên quan:

• 3 nơi khám chuyên khoa thần kinh uy tín quận Bình Thạnh?
• Chẩn đoán và điều trị sa sút trí tuệ
• Các dấu hiệu sa sút trí tuệ ở người cao tuổi và cách chăm sóc

Nguồn tham khảo: Vinmec, Hello Bacsi, Otiv.com