Bụp giấm (Atiso đỏ) - Từ nguyên liệu giải khát đến vị thuốc quý trong Y học

Bụp giấm (Atiso đỏ) – Từ nguyên liệu giải khát đến vị thuốc quý trong Y học

Bụp Giấm luôn được xem là dược liệu quý trong Y học với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ về đặc điểm của dược liệu này. Hôm nay medplus xin giới thiệu đến bạn đọc các công dụng cũng như bài thuốc tiêu biểu từ loại dược liệu này nhé!

Thông Tin Dược Liệu

Tên tiếng Việt: Bụp giấm, Cây giấm, Đay nhật, Atiso đỏ

Tên khoa học: Hibiscus sabdariffa L

Họ: Malvaceae (Bông)

1. Đặc điểm dược liệu

Cây sống một năm, cao 1,5-2m, phân nhánh gần gốc, bóng, màu tím nhạt… Lá hình trứng, nguyên, mép lá có răng. Hoa đơn độc, mọc ở nách, gần như không cuống, chiều dài 8-12, hình sợi, phần dưới hợp, có lông nhỏ. Đài hợp, có lông nhỏ, phiến nhọn đều, nửa dưới màu tím nhạt. Tràng màu vàng, hồng hay tía, có khi trắng. Quả nang, hình trứng, có lông thô, mang đài màu đỏ sáng tồn tại, bao quanh quả.

Ra hoa từ tháng 7 đến tháng 10.

2. Bộ phận dùng

Lá, hạt và đài hoa của cây bụp giấm được dùng làm thuốc.

3. Phân bố

Cây có nguồn gốc ở Tây Phi. Sau này cây được di thực nhiều nơi để trồng làm thực phẩm và làm thuốc.

4. Thu hái – sơ chế

Thu hái vào tháng 9 – 11 hằng năm. Có thể dùng tươi hoặc phơi/ sấy khô và dùng dần.

5. Bảo quản

Dễ ẩm mốc, cần bảo quản ở nơi khô thoáng, tránh mối mọt và môi trường ẩm thấp.

Công dụng và Liều dùng

1. Tính vị

Vị hơi chua, tính mát.

2. Qui kinh

Qui vào kinh Can và Đại trường.

3. Thành phần hóa học

Cây atiso đỏ chứa nhiều thành phần hóa học, bao gồm: protein, acid citric, acid tartric, acid malic, acid hibiscus, chloride hibiscus, gossypetin, flavonol glycoside hibiscitrin, anthocyanin, vitamin C, vitamin B2, B1,…

3. Tác dụng dược lý

Theo y học hiện đại

Tác dụng cải thiện tình trạng rối loạn lipid máu, đái tháo đường, ung thư và cao huyết áp.
Cây bụp giấm có khả năng giảm cholesterol toàn phần, giúp cải thiện tình trạng mỡ trong máu.
Tác dụng hạ áp, hạ đường huyết và bảo vệ gan.
Có khả năng hạ sốt, an thần, tăng khả năng bài tiết ure của thận, giảm đau,…
Dịch chiết Methanol trong dược liệu có khả năng ức chế một số tế bào ung thư ở trực tràng, niêm mạc miệng, bạch cầu, tế bào gan,…
Đài hoa của cây bụp giấm có khả năng chống co thắt cơ trơn, làm thư giãn tử cung và có đặc tính kháng khuẩn.
Dịch ép từ hạt của cây có khả năng kháng sinh đối với Salmonella typhi, Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Bacillus subtilis,… và một số loại nấm như Trychophyton, Aspergillus và Cryptococcus,…

Theo Đông y

Tác dụng lợi tiểu, lọc máu, kích thích nhu động ruột, kháng khuẩn, lợi mật, giảm huyết áp và nhuận tràng.
Cải thiện khả năng tiêu hóa, hỗ trợ điều trị các bệnh về mật, xơ cứng động mạch, một số vấn đề về thần kinh và tim.

4. Cách dùng – liều lượng

Bụp giấm được dùng trong chế biến món ăn, làm gia vị thay giấm, làm mứt, siro,…

Các bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu

1. Hoa bụp giấm ngâm đường giúp phòng ngừa ho, hỗ trợ quá trình tiêu hóa

Nguyên liệu: Hoa bụp giấm tươi cùng với đường.
Cách thực hiện: Rửa sạch toàn bộ hoa bụp giấm vừa được chuẩn bị để lại loại bỏ bụi bẩn và tạp chất rồi vớt ra để ráo. Cho toàn bộ hoa bụp giấm vừa được rửa sạch cùng với một lượng đường vừa đủ vào trong bình thủy tinh sao cho cứ một lớp hoa là một lớp đường. Cuối cùng, đậy kín nắp bình và bảo quản nơi thoáng mát. Sau 15 ngày ngâm là có thể sử dụng. Mỗi lần sử dụng 30ml tương ứng một ly rượu nhỏ để uống.

2. Bài thuốc rượu ngâm từ hoa bụp giấm giúp lợi mật, nhuận tràng, hỗ trợ hệ tiêu hóa

Nguyên liệu: 1kg hoa bụp giấm tươi hoặc 600gr ở dạng khô, 150 ml mật ong cùng với 3 lít rượu trắng 40 độ.
Cách thực hiện: Làm sạch tất cả hoa bụp giấm đã được chuẩn bị rồi vớt ra để ráo. Sau đó, cho toàn bộ hoa bụp giấm đã được làm sạch vào trong bình thủy tinh. Tiếp tục cho phần mật ong cùng với rượu trắng sao cho ngập hoa bụp giấm. Sau 10 ngày ngâm là có thể sử dụng với mỗi lần sử dụng 1 ly rượu nhỏ tương ứng với 30ml.

3. Bài thuốc từ bụp giấm giảm ngừa ho

Chuẩn bị: Hoa bụp giấm tươi và đường
Thực hiện: Đem rửa nguyên liệu, sau đó để ráo. Sau đó bỏ vào bình, 1 lớp bụp giấm xen kẽ với 1 lớp đường. Ngâm trong 15 ngày là dùng được. Mỗi ngày dùng khoảng 30ml.

Lưu Ý khi sử dụng Dược Liệu để trị bệnh

Trước và trong quá trình sử dụng hoa, bạn cần lưu ý đến một số vấn đề sau:

Các đối tượng dị ứng hoặc mẫn cảm với một số thành phần có trong hoa bụp giấm tuyệt đối không nên sử dụng khi chưa có sự cho phép;
Không sử dụng hoa bụp giấm cho phụ nữ mang thai và cho con bú. Bởi trong loại dược liệu này có chứa một số thành phần hoạt chất có thể làm ảnh hưởng đến sức khỏe của thai nhi và con nhỏ;
Không nên lạm dụng hoa bụp giấm. Liều lượng sử dụng theo các chuyên gia đề nghị không vượt quá 2gr/ ngày;
Khi chế biến hoa bụp giấm, không nên chế biến ở nhiệt độ quá cao. Điều này có thể làm giảm giá trị và công dụng của dược liệu;
Không sử dụng đồng thời hoa bụp giấm cùng lúc với một số thuốc tân dược. Nếu sử dụng song song cùng lúc có thể gây ra hiện tượng tương tác thuốc và làm gia tăng tác dụng phụ.