Củ Gấu Tàu và TOP 4 bài thuốc Trừ Thấp, Chỉ Thống hiệu quả

Củ Gấu Tàu luôn được xem là dược liệu quý trong Y học với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ về đặc điểm của dược liệu này. Hôm nay medplus xin giới thiệu đến bạn đọc các công dụng cũng như bài thuốc tiêu biểu từ loại dược liệu này nhé!

Thông Tin Dược Liệu

Tên tiếng việt: Ô Đầu Việt Nam, Củ gấu tàu, Củ ấu tàu

Tên khoa học: Aconitum fortunei Hemsl

Tên đồng nghĩa: Aconitum kusnezoffii Reichb var bodinieri Fin. et Gagnep.

Yêu cầu tư vấn
Gói Bảo hiểm sức khoẻ
Bảo Việt An Gia

Họ: Ranunculaceae (Mao lương)

1. Đặc điểm dược liệu

Đây là một loại cỏ cao 0,6-1m, thân mọc thẳng đứng, có lông ngắn. Lá hình mắt chim. Chia thành 3 thùy, đường kính 5-7cm, thùy hơi hình trứng dài, có răng cưa ở nửa trên. Hoa lớn, màu xanh tím mọc thành chùm dày dài 5-15cm. Lá bắc nhỏ. Đài sau giống hình mũ nông. Quả có 5 đại, mỏng như giấy, dài 23mm, hạt có vẩy ở trên mặt.

2. Bộ phận dùng

Rễ củ của cây được sử dụng để làm thuốc. Củ ấu tàu là phần củ cái (rễ chính) của cây.

3. Phân bố

Cây củ gấu tàu phân bố nhiều ở các tỉnh của Trung Quốc. Ở nước ta, loài thực vật sinh sống chủ yếu tại những vùng núi cao ở các tỉnh Tây Bắc.

4. Thu hái – sơ chế

Để đảm bảo rễ có phẩm chất tốt, nên thu hái vào mùa thu (thời điểm trước khi cây ra hoa). Sau khi thu hoạch về đem rửa sạch rồi chia củ lớn và củ nhỏ, sau đó đem phơi hoặc sấy khô để dùng dần. Dược liệu ấu tẩu có độc tố mạnh nên cần bào chế bằng cách ủ với muối (diêm phụ), tẩm với nước đậu đen (hắc phụ) để làm giảm độc tính của thuốc.

Bạn có thể tham khảo bài viết về dược liệu Ô đầu để được hướng dẫn cụ thể về phương pháp bào chế củ gấu tàu.

5. Bảo quản

Củ gấu tàu được xếp vào nhóm thuốc độc bảng A. Vì vậy khi bảo quản, cần để trong lọ kín và đặt ở nơi thoáng mát, khô ráo,… Vị thuốc này dễ bị mối mọt nên thỉnh thoảng cần đem phơi sấy để tránh hư hại.

Công dụng và Liều dùng

1. Thành phần dược liệu

Ô đầu của ta chứa chừng 5 phần nghìn ancaloid toàn phần, tan trong nước. Củ con chứa nhiều ancaloid hơn. Khi xác định liều tối đa gây độc, người ta thấy những ancaloit đó có độ độc của aconitin. Khi bị phá hủy các ancaloid đó sẽ cho các chất ít độc hơn. Có tác giả sau khi nghiên cứu, đã đề nghị dùng ô đầu Việt Nam thay ô đầu của châu Âu

2. Tính vị

Vị cay, đắng, tê, tính rất nóng và có độc mạnh.

3. Quy kinh

Quy vào 12 kinh mạch, trong đó tác động mạnh nhất vào kinh Tỳ, Thận, Tâm và Can

4. Tác dụng dược lý

Theo y học cổ truyền:

Công năng: Chỉ thống, ôn kinh, khu phong, táo thấp, trợ dương bổ hỏa.
Chủ trị: Tê mỏi chân tay, đau nhức cơ thể, bầm tím, trật khớp, sai khớp, tê bại.
Nhân dân Tây Bắc thường sử dụng củ gấu tàu nấu cháo với nếp cái hoa vàng để trị mệt mỏi, đau nhức cơ. Hoặc có thể thêm ít lá tía tô để giải cảm. Tuy nhiên trước khi dùng củ gấu tàu cần bào chế để làm giảm độc tố.
Theo kinh nghiệm của người Tây Bắc, nên đem củ gấu tàu ngâm với nước vo gạo đậm đặc để trong 1 đêm. Sau đó rửa thật sạch rồi hầm trong vòng 5 giờ để củ mềm. Tiếp tục tán củ thành bột rồi nấu thành cháo ăn.

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:

Tác dụng chống viêm: Nghiên cứu cho thấy, các alkaloid trong dược liệu có tác dụng ức chế tính thấm của mao mạch, từ đó có tác dụng phòng ngừa và điều trị hiện tượng viêm.
Tác dụng đối với hệ thần kinh: Hoạt chất acotinin trong củ ấu tàu có tác động đến dây thần kinh cảm giác trong da và niêm mạc. Ban đầu hoạt chất này gây ngứa và nóng, sau đó gây ra cảm giác tê dại. Ngoài ra, một số nghiên cứu khác cũng cho thấy, hoạt chất acotinin có tác dụng hạ thân nhiệt, ức chế hoạt động hô hấp và tăng tiết nước bọt.
Tác dụng giảm đau: Các alkaloid trong củ gấu tàu có tác dụng ức chế hệ thần kinh trung ương, gây tê liệt khả năng dẫn truyền tín hiệu đau.

5. Cách dùng – liều lượng

Củ gấu tàu chứa độc tính mạnh nên chủ yếu được sử dụng ở dạng ngâm rượu và dùng xoa bóp (không dùng cho vết thương hở). Ngoài ra dược liệu cũng được dùng ở ngâm rượu hoặc sắc uống với liều dùng 3 – 4g/ ngày.

Các bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu

1. Bài thuốc trị trật khớp, bong gân và phong thấp

Chuẩn bị: Nhân hạt gấc 10g, uất kim 10 và củ gấu tàu 10g.
Thực hiện: Giã nhỏ rồi đem ngâm với mật trăn và rượu trong vòng 30 ngày. Khi dùng, lấy một ít dịch rượu xoa bóp vào khớp để giảm đau nhức.

2. Bài thuốc trị hàn thấp chân tay tê đau và chứng phong thấp

Chuẩn bị: Tô mộc 8g, củ gấu tàu và tỳ giải mỗi vị 12g, cẩu tích 16g.
Thực hiện: Đem các vị tán thành bột mịn, sau đó dùng 6 – 8g uống, ngày dùng 2 lần. Hoặc có thể sắc lấy nước uống.

3. Bài thuốc trị viêm khớp mãn tính gây đau nhức, tê bì và giảm khả năng vận động

Chuẩn bị: Cam thảo 9g, quế nhục 3g, phòng kỳ 12g, bạch truật 12g, gừng tươi 12g, bạch linh 12g, củ gấu tàu 6g.
Thực hiện: Sắc uống, ngày dùng 1 thang.

4. Bài thuốc trị khớp sưng đỏ, đau và khó co duỗi

Chuẩn bị: Mộc thông và uy linh tiên mỗi vị 10g, quế chi 4 – 6g, tỳ giải, đương quy và xích thược mỗi vị 12g, ý dĩ 20g, thổ phục 16g, tế tân và củ gấu tàu (đem sắc trước) mỗi vị 5g.
Thực hiện: Sắc uống, mỗi ngày dùng 1 thang.