Cua Đồng là nguyên liệu nấu những món ăn dân dã, không chỉ vị mà còn là một vị thuốc quý. Có công dụng bồi dưỡng cho trẻ nhỏ cứng cáp, chóng biết đi, chữa gãy xương, bong gân,… Cùng Mudplus tìm hiểu rõ hơn về dược liệu này nhé!
Thông tin cơ bản
Tên tiếng Việt: Cua đồng, Cua, Con rốc, Điền giải
Tên khoa học: Somanniathelphusa sinensis sinensis H. Milne – Edwards
Họ: Cua đồng (Parathelphusidae)
Đặc điểm dược liệu
Cua đồng có kích thước nhỏ hơn cua biển.
- Thân có mai hình vuông, cấu tạo bởi một chất sừng vôi hoá, hơi gồ lên, có vân khía lõm ở mặt trên và đường viền ở xung quanh.
- Hốc mắt sâu, mắt lòi ra thụt vào dễ dàng.
- Bụng có yếm hình tam giác (ở cua đực), hình vuông khum (ở cua cái).
- Đôi càng chắc, khoẻ, một to, một nhỏ. Ở cua cái, có 4 đôi chân bụng, ở cua đực chỉ có 2 đôi chân bụng biến thành chân giao cấu.
Phân bố, đặc điểm sinh thái
Cua nước ngọt rất phổ biến ở Việt Nam và nhiều nước châu Á khác. Tính nhút nhát, thường sống ở hang hốc các ruộng ngập nước vùng đồng bằng, trung du và miền núi. Ăn giun, tôm con, tép. Tập tính di chuyển của cua đồng rất đặc biệt là bò ngang nên dân gian có câu “ngang như cua”.
Hiện nay, nguồn cua đồng đã giảm sút đáng kể vì việc sử dụng rộng rãi thuốc trừ sâu trong nông nghiệp.
Bộ phận dùng
Cả con cua có tên thuốc trong y học cό truyền và kinh nghiệm dân gian là điền giải. Cua bắt về, rửa sạch, dùng sống. Không phải chế biến.
Thành phần hoá học, tính vị
Thành phần hoá học
Thịt cua đồng chứa 12.3% protid, 3,3% lipid, 50-40mg% Ca, 430mg% P, 4,7mg% Fe, 0,01mg% vitamin B, 0,51mg% vitamin B, 2,1 mg% vitamin PP, 0,12 mg% vitamin B6, 125mg% cholesterol (Viện Dinh dưỡng). Ngoài ra, còn có 0,25% melatonin. Mai cua đồng có chất chitin.
Tính vị, công năng
Cua đồng có vị mặn, mùi tanh, tính hàn, hơi độc có tác dụng tán kết, hoạt huyết, hàn gân xương.
Công dụng và những bài thuốc về Cua Đồng
Công dụng
Theo kinh nghiệm dân gian, để bồi dưỡng cho trẻ nhỏ cứng cáp, chóng biết đi, người ta dùng cua đồng làm sạch, bỏ chân, càng, mai, yếm, chỉ lấy mình cua rang nhỏ lửa cho vàng và khô. Giã nhỏ, rây lấy bột mịn. Hàng ngày, dùng bột cua quấy với bột gạo cho trẻ ăn, mỗi lần 1- 2 thìa nhỏ.
Theo sách Hải Thượng Lãn Ông: “Điền giải là cua đồng có vị ngọt lạnh, ít độc, hay sinh phong tác dụng nối gân tiếp xương, chữa phong nhiệt, trừ mụn độc lở, huyết kết thống”.
Ở Trung Quốc, người ta dùng cua đồng tươi nấu cháo ăn nóng để chữa trướng bụng, chứng phù tim. Cua đồng (250g) nấu canh với vỏ cây dâu (50g) lại trị bệnh viêm thận cấp. Mai cua sao vàng, tán bột, phối hợp với vảy tê tê (10g), gai bồ kết (7 cái) tán bột, uống với rượu, chữa sưng tấy.
Những bài thuốc về Cua Đồng
1. Chữa vết thương đụng giập, lở loét, đau nhức
Cua (2 con) giã nát, hoà với một chén rượu trắng, đun sôi, rồi gạn uống, bã đắp vào chỗ đau (Nam dược thần hiệu).
2. Chữa gãy xương
Cua ướp muối đem giã nhỏ, đắp vào chỗ xương gãy, băng nẹp bằng cành dâu trong 3 ngày. Tiếp đó, lấy một nõn lá cau non giã nhuyễn với một nắm xôi hoặc cơm nếp, đắp, cứ 2 ngày thay thuốc một lần trong 4 ngày. Rồi lấy một nắm lá si, một nắm lá sở, rửa sạch, giã nát, trộn với lòng trắng trứng, đắp băng trong vòng 2 ngày. Làm như vậy 3 lần.
3. Chữa bong gân
Chân cua đồng (100g), vỏ thân cây gạo (100g), lá đinh lăng (200g), giã nhỏ, trộn với bột tô mộc (50g) và bột đinh hương (20g) rồi đắp, băng lại. Mỗi ngày làm một lần.(Kinh nghiệm của Tổ Y học dân tộc Yên Thế – Bắc Giang).
4. Chữa tâm trạng bồn chồn, kém ăn, ít ngủ
Cua bỏ mai, yếm, rửa sạch, giã nhuyễn, thêm nước, gạn hay lọc, rồi nấu với rau rút, khoai sọ mà ăn trong ngày. Dùng 2-3 ngày.
5. Chữa hở thóp ở trẻ nhỏ
Cua đồng giã nát với bạch cập, đắp cho đến khi thóp kín. Khoảng vài ngày thay thuốc một lần.
6. Chữa viêm thận cấp
200 – 250g cua đã bỏ mai yếm và 50 – 100g vỏ rễ dâu tươi tất cả đem đi rửa sạch, giã nát lọc lấy nước, đun sôi uống trong ngày.
Ghi Chú:
- Không dùng loại cua đồng mắt đỏ, có lông ở bụng, có chấm ở lưng và có khoang ở chân (Nam dược thần hiệu).
- Không nên uống nước cua sống để tăng sức dẻo dai trong các cuộc thi đấu vật như tập quán của nhân dân ở vùng Thanh Hoá, Nghệ An, Bắc Giang hoặc chữa ngộ độc sắn, bị ngã ứ huyết như có sách đã nêu, vì cua đồng là vật trung gian nguy hiểm mang ấu trùng gây bệnh sán lá phổi.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về một số tác dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo.
- Người bệnh không tự ý áp dụng.
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Nguồn: Tracuuduoclieu Các nguồn tổng hợp uy tín.
