Đại Phù Bình | Vị Thuốc Giúp Thông Kinh, Lợi Tiểu Hiệu Quả

Đại phù bình là loài thực vật thủy sinh sống trên bề mặt nước, có vị cay, tính lạnh, tác dụng thanh nhiệt, tiêu độc và lợi tiểu. Vậy có những bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ dược liệu đại phù bình hiện nay? Cách dùng dược liệu này như thế nào? Hãy cùng Medplus tìm hiểu rõ hơn về loại dược liệu này nhé!

1. Thông tin dược liệu

Tên thường gọi: Đại phù bình; Bèo cái; Bèo tai tượng; Bèo ván,…

Tên khoa học: Pistia stratiotes

Họ: Thuộc họ Ráy (Araceae)

Đặc điểm dược liệu

Đại phù bình là một loài cây thảo mọc nổi trên mặt nước, có bồ nhưng không có thân. Rễ chùm chìm ngập trong nước.

Lá mọc từ rễ, mọc thành hoa thị ở gốc, gốc lá thuôn hẹp thành bẹ, đầu lá tròn loe rộng, phiến lá hình trứng dài độ 2 đến 10 cm. Mặt trên lá nhẵn và sẫm màu; mặt dưới lá có lông mịn, màu trắng xám hoặc đỏ tía, những lá ở giữa nhỏ hơn. Gân lá xếp thành hình quạt.

Cụm hoa là một mo hình lá, nhỏ, mọc từ giữa các lá, màu trắng nhạt gồm phần ống hình trứng không đều và phần phiến hình trái xoan nhọn. Trong phiến hoa, mặt trong thì nhẵn, mặt ngoài có lông, trục hoa ngắn, có 2 đến 8 hoa đực ở trên, một hoa cái ở dưới; hoa trần; hoa đực có hai nhị ngắn dính nhau, bao phấn có hai ô, hoa cái có bầu hình trứng chứa nhiều noãn.

Quả hình trứng, quả mọng có nhiều hạt xù xì. Mùa hoa quả từ tháng 5 đến 10.

Bộ phận dùng

Sử dụng toàn bộ các bộ phận của cây phù bình để làm thuốc.

Thu hái và chế biến

Cây phù bình được thu hái quanh năm để làm thuốc chữa bệnh, nhưng thời điểm tốt nhất để thu hoạch là vào mùa hạ, lúc ấy cây đang trong thời kỳ trổ hoa.

Phân bố

Cây phù bình chưa được chắc chắn về nguồn gốc, nhưng có thể được tìm thấy ở các cùng nhiệt đới. Cây phù bình là loài thực vật sống trôi nổi trên dòng nước ở các đầm lầy, ao hồ, mọc ở nhiều các tỉnh thành thuộc nước ta, nhất là các tỉnh thuộc Đồng bằng Bắc Bộ như: Nam Định, Thái Bình, Hải Phòng, Ninh Bình,…

2. Công dụng và tác dụng chính

Thành phần hóa học

Đại phù bình chứa nước 93,13%, chất khô 6,87%, chất hữu cơ 5,09%, chất protit thô 0,63%, chất béo thô 0,29%, xenluloza 1,24%, chất không chứa nitơ 2,93%, tro 1,78%, phospho 0,185%.

Lá và thân đại phù bình chứa protein 1,4%, chất béo 0,3%, carbohydrat 2,6%, calici (CaO) 0,2%, phosphor 0,06% protein dễ tiêu 1,2%. Ngoài ra còn có nhiều vitamin A, C. Tro chứa nhiều clorua kali và sulfat kali.

Tính vị

Cây phù bình có vị cay, tính lạnh.

Quy kinh

Cây phù bình được quy vào kinh Phế và Bàng quang.

Tác dụng dược lý

Theo y học hiện đại

Chưa được nghiên cứu.

Theo y học cổ truyền

Trong Đông ý, cây phù bình được sử dụng khá nhiều trong các bài thuốc bởi tác dụng của dược liệu này đem lại như:

Tiêu độc
Lợi tiểu
Cầm máu khi chảy máu cam
Chữa trĩ ngoại
Ho, hen suyễn
Chữa các bệnh lý về da: mẩn ngứa, phát ban da, mụn nhọt, chàm, lang beng,…

Cách dùng và liều lượng

Cây phù bình được sử dụng ở dạng tươi hoặc khô, đem sắc lấy nước uống, xông hơi hoặc rửa lên vùng bị tổn thương, kết hợp với việc chà xát nhẹ nhàng.

Sử dụng liên tục mỗi ngày để đạt được kết quả điều trị như mong muốn với liều lượng cho mỗi lần dùng là 10 – 20 gram.

3. Bài thuốc chữa bệnh

Chữa chàm (eczema)

Lượng dược liệu dùng tùy theo vùng da bị chàm to hay nhỏ, rửa sạch bằng nước thường 3 – 4 lần, thêm ít muối giã nát, đắp lên chỗ bị chàm. Thường chỉ đắp một hai lần, chỗ bị chàm không chảy nước nữa và điều trị trong vòng 7 đến 10 ngày là khỏi hẳn. Đồng thời với việc đắp ngoài, có thể uống những thang thuốc giải độc có hoa kim ngân, bồ công anh ,…

Chữa mẩn ngứa

Đại phù bình (50g) rửa sạch, sao vàng, sắc với nước uống hằng ngày. Điều trị liên tục trong 2 đến 3 ngày, cho đến khi cải thiện triệu chứng.

Chữa hen suyễn

Đại phù bình (100g) cắt bỏ rễ, bỏ lá vàng, rửa nước nhiều lần cho thật sạch; cuối cùng rửa bằng nước muối. Để ráo nước, giã nhỏ vắt lấy nước, thêm nước lọc vào và sirô chanh cho vừa ngọt và đủ 100ml, uống làm một lần, ngày uống 2 lần. Điều trị liên tục 10 ngày hoặc đến khi cơn hen suyễn đã bớt, có khi tới 3 tháng. Khi mới uống có thể thấy ngứa họng trong vòng 10 phút, nhưng sau quen dần và hết ngứa (Y học thực hành 5-1952: 32).

Chữa mụn rộp (herpes) loang vòng

Rửa sạch nơi bị mụn rộp bằng nước sắc đại phù bình, rắc lên nơi mụn rộp bằng đại phù bình đã đốt thành tro.

Chữa phong nhiệt, đầu mặt sưng ngứa, đau mắt, khắp mình nổi mẩn ngứa hoặc sưng phù

Đại phù bình (bỏ rễ) 30g, Bạc hà 30g, Kinh giới 30g. Rửa sạch dược liệu, sau đó sắc uống và xông rửa.

Chữa phù thũng mới phát (dượng thủy: phù nhẹ toàn thân ấn không lõm)

Đại phù bình một nắm sắc uống (Nam dược thần hiệu).

Chữa suy nhược thần kinh, mất ngủ, giảm trí nhớ, di tính:

Chuẩn bị đại phù binh, sâm voi, cám gạo, vừng đen (mỗi vị 1.000g) mật ong vừa đủ. Đem rửa sạch dược liệu, đại phù binh cắt bỏ rễ phơi khô; sâm voi cạo bỏ vỏ ngoài, thái mỏng phơi khô tẩm nước gừng sao vàng; vừng đen sao qua, giã và rây kỹ, sau đó tẩm nước hơi ướt sao vàng. Tán nhỏ dược liệu luyện với mật thành hoàn 12g. Mỗi lần uống một hoàn, ngày 3 lần, dùng liên tục trong 15 ngày.

Chữa viêm thận cấp

Đại phù binh, ích mẫu, mao căn mỗi vị 10g, ngải diệp 12g. Đem dược liệu rửa sạch, sắc uống hoặc pha chế sirô từ cao nước.
Nếu kèm theo triệu chứng sốt, tiểu khó: Mộc tặc thảo 12g, bèo ván khô 10g, đông qua bì 16g, xích tiểu đậu 20g, ma hoàng 4g, liên kiều 12g, tây qua bì 12g và cam thảo 4g. Rửa sạch dược liệu, sắc uống. Ngoài cách trên, người ta có thể tán dược liệu thành bột mịn, mỗi lần pha 4g với nước sôi để nguội, ngày dùng 2 lần.
Nếu kèm theo triệu chứng tăng huyết áp kết hợp: Đại phù binh, ích mẫu, mao căn mỗi vị 10g, ngải diệp 12g, gia thêm hoa cúc, hoa hòe, hạ khô thảo. Đem dược liệu rửa sạch, sắc uống hoặc pha chế sirô từ cao nước.

Chữa tâm thần phiền táo, sốt và khát

Dùng đại phù binh tán thành bột mịn, hòa chung với sữa trâu làm thành viên to bằng hạt ngô đồng. Dùng 30 viên/ngày, ngày dùng 3 đến 4 lần.

Chữa viêm mũi dị ứng

Dùng 250g đại phù bình tươi, giã nát và lọc lấy nước pha loãng, dùng uống hàng ngày đến khi cải thiện triệu chứng dị ứng.

Chữa viêm xoang mũi mãn tính

Dùng hoàng cầm và bạch chỉ mỗi vị 5g, đại phù bình khô 10g, cam thảo 4g, kim ngân hoa 8g. Sắc uống thay trà hằng ngày, dùng liên tục đến khi cải thiện triệu chứng.

Chữa bệnh trĩ ngoại, đơn độc mới phát, lang ngứa do mồ hôi ứ đọng hay trẻ em lòi dom

Dùng đại phù bình nấu nước xông rửa, và giã lá đắp vào chỗ bị tổn thương.

Chữa sốt phát ban

Dùng củ sắn dây và đại phù bình (bỏ rễ) đem sắc với nước, cô đặc lại đến khi còn 1 bát nước, dùng uống nóng và đắp chăn cho ra mồ hôi.

Chữa mày đay mẩn ngứa thể nhiệt

Triệu chứng: Da đỏ, các nốt ban đỏ, nóng rát, miệng khát, phiền táo; khi gặp gió, nóng, bệnh phát ra hoặc tăng thêm; mạch phù sắc, lưỡi đỏ, có rêu vàng hoặc trắng.

Bài thuốc 1: Mã đề, thuyền thoái (ve sầu khô) và cam thảo đất mỗi vị 8g, hà thủ ô, đại phù bình, vỏ quả lựu tươi, thổ phục linh, ké đầu ngựa và bồ công anh mỗi vị 12g.
Bài thuốc 2: Đại phù binh 8g, kim ngân hoa, ké đầu ngựa, kinh giới, lá dâu, thổ phục linh, xa tiền mỗi vị 16g, bồ công anh và sinh địa mỗi vị 12g, thuyền thoái 6g.
Bài thuốc 3: Đại phù binh 8g, kim ngân hoa và ké đầu ngựa mỗi vị 16g, liên kiều, ngưu bàng tử, lô can, trúc diệp, kinh giới, bạc hà, xa tiền tử mỗi vị 12g, cam thảo 4g.

Đem sắc uống, ngày dùng 1 thang, dùng liên tục đến khi cải thiện triệu chứng.

Chữa nhiệt tích khiến sởi không mọc được hoặc sởi mới phát

Dùng sanh liễu và đại phù bình mỗi vị 8g, sắc uống 1 thang/ngày và dùng đại phù bình 150 – 250g sắc lấy nước lau rửa toàn thân. Dùng liên tục cho đến khi cải thiện triệu chứng sởi.

Chữa viêm cầu thận cấp, có mụn nhọt kết hợp với chốc lở

Sinh địa, sài đất, ngải diệp và huyền sâm mỗi vị 12g, kim ngân hoa, đại phù bình, bồ công anh, ích mẫu và bạch mao căn mỗi vị 10g. Đem các vị sắc uống hoặc pha chế sirô từ cao nước, ngày dùng 1 thang.

Chữa mề đay

Thuyền thoái và cam thảo mỗi vị 2 – 4g, đại phù bình, nhân trần, phòng phong, kinh giới mỗi vị 8 – 12g. Rửa sạch dược liệu và sắc uống.

Chữa phù do cước khí và viêm cầu thận cấp

Dùng hồng táo 5 quả, đậu đỏ 100g, mộc tặc thảo 15g và đại phù binh 10g. Đem sắc với 600ml nước còn lại 200ml, chia thành nhiều lần uống.

Chữa phù thận cấp tính

Tán nhỏ ngưu bàng tử và đại phù bình, mỗi lần dùng 5g, ngày sử dụng 3 lần.

Chữa bệnh tổ đỉa

Dùng khổ sâm, đại phù bình, hoàng cầm, thương nhĩ và thương truật mỗi vị 12g, hương phụ 10g. Rửa sạch dược liệu, sắc lấy nước ngâm rửa vùng bị tổn thương trước khi đi ngủ. Dùng liên tục đến khi cải thiện triệu chứng.

Chữa hội chứng thận hư

Đại phù binh và ích mẫu mỗi loại 10g, ngải diệp 16g, mao căn 12g. Rửa sạch dược liệu và sắc uống.

4. Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu

Trong quá trình điều trị bệnh bằng đại phù bình cần lưu ý: Thân thể hư nhược và hay bị ra mồ hôi không nên dùng.

5. Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé!

Lưu ý:

Thông tin về dược liệu mang tính chất tham khảo
Quý độc giả không nên tự ý sử dụng phối bài thuốc mà sử dụng
Quý độc giả nên tham vấn ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng, để hạn chế tác dụng phụ và tác dụng không mong muốn

Nguồn: tracuuduoclieu.vn

Xem thêm bài viết: