Gối Hạc - Thần dược trong điều trị Phong Tê Thấp

Gối Hạc – Thần dược trong điều trị Phong Tê Thấp

Gối hạc là cây thuốc nam có nhiều công dụng rất quý, một trong những tác dụng quý nhất của cây là điều trị bệnh phong tê thấp và đau xương khớp,… Hôm nay medplus xin giới thiệu đến bạn đọc các công dụng cũng như bài thuốc tiêu biểu từ loại dược liệu này nhé!

Thông Tin Dược Liệu

Tên tiếng Việt: Gối hạc, Bí dại, Mũn, Phỉ tử, Kim lê, Mạy chia (Tày), Củ rối, Co còn ma (Thái), Trúc vòng, Mìa xẻng (Dao)

Tên khoa học: Leea rubra Blume ex Spreng.

Họ: Leeaceae (Gối hạc)

1. Đặc điểm dược liệu

Cây Gối hạc là một loại cây gỗ nhỏ. Chúng thường mọc thành bụi dày, thẳng đứng có chiều cao từ 1 – 1,5m. Dược liệu phân thành nhiều cành. Thân dược liệu có hình zic zắc, tiết diện tròn, tồn tại với 6 – 7 cạnh lồi. Thân non chứa dịch nhầy, có màu xanh lục, xuất hiện nhiều chấm với màu tía. Gốc lóng phù to, có màu tía và có lông mịn màu trắng nhưng không nhiều. Khi già thân có màu xám đen, sần sùi. Lá dược liệu thường mọc cách nhau, có chất nhầy, kép lông chim 2 – 3 lần. Lá chét 3 -7.

Phiến lá hình bầu dục thuôn, có gốc nhọn hoặc tròn, đầu có đuôi nhọn. Lá có chiều rộng từ 4 – 6cm, chiều dài từ 9 – 12cm. Mặt trên của lá có màu xanh lục sậm, mặt dưới của lá xuất hiện với màu nhạt hơn. Gân lá có lông ngắn, mép lá có răng cưa nhọn. Lá kèm là hai phiến mỏng, có chiều dài từ 10 – 30mm, chiều rộng 3 – 5mm. Chúng dính vào hai bên dáy của cuống lá. Cụm hoa ngù, mọc đối diện với lá ở phía ngọn cành, có cuống màu đỏ hoặc không có cuống. Cuống dài 1,5 – 2,5cm, có rãnh dọc trên bề mặt và có nhiều lông mịn. Quả dược liệu có đường kính từ 6 – 7mm, hạt 4 – 6 và có chiều dài 4mm. Quả khi chín sẽ có màu đen. Mùa hoa quả vào tháng 5 – 10.

2. Phân bố

Cây Gối hạc thường mọc hoang ở vùng đồi núi. Dược liệu phân bố nhiều tại Campuchia, Malaysia, Indonexia, Ấn Độ và một số tỉnh thành ở Việt Nam: Hà Tiên, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu, Vĩnh Phúc, Hòa Bình, Thái Nguyên.

3. Bộ phận dùng

Rễ cây Gối hạc

5. Thu hái

Chủ yếu vào mùa đông

6. Chế biến

Sau khi đào lấy rễ, rửa sạch dược liệu, phơi khô hoặc sấy khô để làm thuốc

7. Bảo quản

Để dược liệu tại những nơi khô ráo, thoáng mát, tránh những nơi ẩm móc.

Công dụng và Liều dùng

1. Tính vị

Tính mát, vị ngọt đắng.

2. Thành phần hóa học

Chưa tìm thấy tài liệu nghiên cứu.

3. Tác dụng dược lý

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại

Cây Gối hạc có tác dụng ngăn ngừa và điều trị một số bệnh lý sau:

Đau nhức xương khớp
Tê thấp
Thấp khớp cấp tính, thấp khớp mãn tính
Đau bụng
Rong kinh.

Theo y học cổ truyền

Dược liệu mang trong mình tính mát, vị đắng ngọt có tác dạng kháng viêm, sát khuẩn, thông huyết và giúp tiêu sưng.

4. Liều dùng

Dùng 10 – 16 gram/ngày.

5. Cách dùng

Dùng trong: Sấy khô, phơi khô hoặc dùng tươi sắc lấy thuốc uống, nấu thành cao, ngâm rượu hoặc tán thành bột.
Dùng ngoài: Ngâm dược liệu với rượu để đắp ngoài.

Các bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu

1. điều trị thấp khớp mạn tính

Dùng 40 – 50 gram rễ dược liệu rửa sạch với nước muối. Cho dược liệu vào nồi và thực hiện sắc thuốc cùng với 800ml nước lọc. Đến khi lượng nước trong nồi chỉ còn lại một nửa thì tắt bếp. Chắt lấy phần nước thuốc và uống ngay khi còn ấm. Dùng 1 lần/ngày. Hoặc dùng 30 gram rễ dược liệu, 15 gram tỳ giải, 15 gram rễ gấc, 15 gram cỏ xước hoặc 15 gram ngưu tất. Rửa sạch dược liệu và sắc với 1 lít nước. Chắt lấy nước thuốc và chia thành 3 lần uống trong ngày. Uống 1 thang/ngày.

2. điều trị đau bụng, rong kinh ở phụ nữ, kích thích ăn uống và giảm đau cho phụ nữ vừa sinh đẻ

Dùng 12 – 15 gram rễ dược liệu rửa sạch với nước muối, phơi khô. Tán dược liệu thành bột để sử dụng hoặc cho dược liệu vào nồi sắc cùng với 400ml nước lọc. Uống ngay khi còn ấm. Hoặc cho dược liệu sạch vào bình thủy tinh có nắp đậy. Rót rượu 45 – 50 độ đến khi ngập phần dược liệu. Đậy kín nắp và ngâm dược liệu trong 7 ngày. Khi dùng lấy 15ml rượu thuốc để uống. Uống 2 lần/ngày cho đến khi bệnh tình thuyên giảm

3. điều trị thấp khớp cấp tính

Dùng 16 gram rễ dược liệu, 16 gram ké đầu ngựa, 10 gram dây kim ngân, 8 gram lá thông, 12 gram lá cây đơn đỏ, 12 gram lá cây đơn tướng quân, 12 gram lá bạc thau đã sao vàng. Nếu hàn nhiều thì thêm 16 gram thổ phục linh, 16 gram tỳ giải. Nếu tính phong nhiều thì thêm 12 gram kinh giới, 16 gram vòi voi. Rửa sạch tất cả dược liệu với nước muối và cho vào nồi cùng với 600ml. Thực hiện sắc thuốc trong 30 phút với lửa nhỏ hoặc cho đến khi lượng nước trong nồi chỉ còn lại 200ml. Để nguội bớt và sử dụng trong ngày. Chia đều thuốc thành 3 lần uống và uống trước mỗi bữa ăn.

4. điều trị phong thấp sưng đầu gối, đau bắp chuối, sưng tấy

Dùng 40 – 50 gram rễ dược liệu rửa sạch với nước muối. Cho dược liệu vào nồi cùng với 800ml nước lọc. Thực hiện sắc thuốc cho đến khi lượng nước trong nồi chỉ còn lại một nửa. Để nguội bớt và uống trong ngày.