Kali là gì? Tầm quan trọng của kali đối với sức khỏe

Kiểm soát chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo năng lượng cho các hoạt động hằng ngày, giữ gìn vóc dáng cân đối và đặc biệt là duy trì cơ thể khỏe mạnh. Bạn có thực sự hiểu về các thành phần dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể? Kali là gì? Chúng đóng vai trò như thế nào đối với cơ thể. Việc dư thừa hay thiếu hụt kali có tác hại như thế nào? Thực phẩm nào chứa nhiều kali?

Hãy cùng MedPlus tìm hiểu nhé!

Kali là gì?

Kali là một khoáng chất phong phú thứ ba trong cơ thể, nó được tìm thấy trong các loại thực phẩm chúng ta ăn vào hàng ngày. Nó là một trong những loại khoáng chất thiết yếu cho cơ thể con người. Đồng thời, kali cũng là một chất điện phân, chất dẫn xung điện thần kinh khắp cơ thể.

Cơ thể bạn không sản xuất kali một cách tự nhiên. Vì vậy, điều quan trọng là tiêu thụ cân bằng thực phẩm và đồ uống giàu kali. Tiêu thụ quá ít kali có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Tuy nhiên, dùng quá nhiều cũng có thể gây ra các vấn đề sức khỏe tạm thời hoặc lâu dài. Thận khỏe mạnh duy trì mức kali bình thường trong cơ thể vì chúng loại bỏ lượng dư thừa qua nước tiểu.

Bạn có biết rằng, một chế độ ăn giàu kali có liên quan đến nhiều lợi ích sức khỏe? Nó có thể giúp giảm huyết áp và giữ nước, bảo vệ cơ thể chống đột quỵ và giúp ngăn ngừa loãng xương và sỏi thận.

Tầm quan trọng của kali đối với sức khỏe

Nó giúp điều chỉnh cân bằng chất lỏng

Cơ thể con người được làm từ khoảng 60% nước. 40% lượng nước này được tìm thấy bên trong các tế bào của bạn trong một chất gọi là dịch nội bào (ICF). Phần còn lại được tìm thấy bên ngoài các tế bào của bạn trong các khu vực như máu, dịch tủy sống và giữa các tế bào. Chất lỏng này được gọi là dịch ngoại bào (ECF). Điều thú vị là, lượng nước trong ICF và ECF bị ảnh hưởng bởi nồng độ chất điện giải của chúng, đặc biệt là kali và natri. Nói một cách đơn giản, có sự cân bằng các chất điện giải bên ngoài và bên trong các tế bào của bạn.

Duy trì cân bằng chất lỏng tốt là rất quan trọng cho sức khỏe tối ưu. Cân bằng chất lỏng kém có thể dẫn đến mất nước, do đó ảnh hưởng đến tim và thận. Ăn một chế độ ăn giàu kali và giữ nước có thể giúp duy trì cân bằng chất lỏng tốt.

Kali rất quan trọng đối với hệ thần kinh

Hệ thống thần kinh chuyển tiếp các thông điệp giữa não và cơ thể của bạn. Những thông điệp này được gửi dưới dạng xung thần kinh và giúp điều chỉnh các cơn co thắt cơ bắp, nhịp tim, phản xạ và nhiều chức năng cơ thể khác. Điều thú vị là các xung thần kinh được tạo ra bởi các ion natri di chuyển vào tế bào và các ion kali di chuyển ra khỏi tế bào. Sự chuyển động của các ion làm thay đổi điện áp của tế bào, kích hoạt xung thần kinh . Thật không may, sự sụt giảm nồng độ kali trong máu có thể ảnh hưởng đến khả năng tạo ra xung thần kinh của cơ thể. Nhận đủ kali từ chế độ ăn uống của bạn có thể giúp bạn duy trì chức năng thần kinh khỏe mạnh.

Kali giúp điều hòa co thắt cơ bắp và tim

Hệ thống thần kinh giúp điều chỉnh các cơn co thắt cơ bắp. Tuy nhiên, nồng độ kali trong máu thay đổi có thể ảnh hưởng đến các tín hiệu thần kinh trong hệ thống thần kinh, làm suy yếu các cơn co thắt cơ bắp. Khoáng chất cũng rất quan trọng đối với một trái tim khỏe mạnh, vì sự di chuyển của nó trong và ngoài tế bào giúp duy trì nhịp tim đều đặn.

Khi nồng độ khoáng chất trong máu quá cao, tim có thể bị giãn và mềm. Điều này có thể làm suy yếu các cơn co thắt của nó và tạo ra nhịp tim bất thường . Tương tự như vậy, nồng độ thấp trong máu cũng có thể làm thay đổi nhịp tim. Trong một số trường hợp, rối loạn nhịp tim, hoặc nhịp tim không đều, có thể gây tử vong hay dẫn đến tử vong đột ngột.

Giúp giảm huyết áp

Huyết áp cao là một yếu tố nguy cơ của bệnh tim, nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn thế giới. Một chế độ ăn giàu kali có thể làm giảm huyết áp bằng cách giúp cơ thể loại bỏ lượng natri dư thừa. Nồng độ natri cao có thể làm tăng huyết áp, đặc biệt đối với những người có huyết áp cao. Một phân tích của 33 nghiên cứu cho thấy khi những người bị huyết áp cao tăng lượng kali, huyết áp tâm thu của họ giảm 3,49 mmHg, trong khi huyết áp tâm trương của họ giảm 1,96 mmHg. Trong một nghiên cứu khác bao gồm 1.285 người tham gia ở độ tuổi 25 – 64, các nhà khoa học phát hiện ra rằng những người ăn nhiều kali nhất đã giảm huyết áp, so với những người ăn ít nhất.

Có thể giúp bảo vệ chống lại đột quỵ

Đột quỵ xảy ra khi thiếu lưu lượng máu đến não. Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng ăn một chế độ ăn giàu kali có thể giúp ngăn ngừa đột quỵ. Trong một phân tích của 33 nghiên cứu bao gồm 128.644 người tham gia, các nhà khoa học phát hiện ra rằng những người ăn nhiều kali nhất có nguy cơ đột quỵ thấp hơn 24% so với những người ăn ít nhất. Ngoài ra, một phân tích của 11 nghiên cứu với 247.510 người tham gia cho thấy những người ăn nhiều kali nhất có nguy cơ đột quỵ thấp hơn 21%. Họ cũng phát hiện ra rằng ăn một chế độ ăn giàu khoáng chất này có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc bệnh tim.

Có thể giúp ngăn ngừa loãng xương

Loãng xương là một tình trạng đặc trưng bởi xương rỗng và xốp. Nó thường liên quan đến mức canxi thấp, một khoáng chất quan trọng đối với sức khỏe của xương. Điều thú vị là các nghiên cứu cho thấy chế độ ăn giàu kali có thể giúp ngăn ngừa bệnh loãng xương bằng cách giảm lượng canxi cơ thể mất qua nước tiểu. 

Có thể giúp ngăn ngừa sỏi thận

Sỏi thận là những khối vật chất có thể hình thành trong nước tiểu cô đặc. Canxi là một khoáng chất phổ biến trong sỏi thận, và một số nghiên cứu cho thấy kali citrat làm giảm nồng độ canxi trong nước tiểu. Bằng cách này, kali có thể giúp chống lại sỏi thận. Nhiều loại trái cây và rau quả có chứa kali citrat, vì vậy thật dễ dàng để thêm vào chế độ ăn uống của bạn.

Giảm tình trạng giữ nước

Giữ nước xảy ra khi chất lỏng dư thừa tích tụ bên trong cơ thể. Trong lịch sử, kali đã được sử dụng để điều trị giữ nước. Các nghiên cứu cho thấy rằng một lượng kali cao có thể giúp giảm giữ nước bằng cách tăng sản xuất nước tiểu và giảm nồng độ natri.

Thiếu hụt kali dẫn đến hậu quả gì?

Dấu hiệu thiếu kali bao gồm: thanh co thắt cơ, yếu hoặc chuột rút nhịp tim không đều táo bón, buồn nôn hoặc nôn Hạ kali máu thường được chẩn đoán bằng xét nghiệm máu . Bác sĩ cũng có thể yêu cầu đo điện tâm đồ của tim và xét nghiệm khí máu động mạch để đo độ pH trong cơ thể bạn.

Dấu hiệu nhận biết khi cơ thể thiếu hụt kali

Triệu chứng rõ ràng nhất của quá nhiều kali là nhịp tim bất thường (rối loạn nhịp tim) . Trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong. Ngoài ra, còn có các triệu chứng khác như:

• Cơ thể yếu và mệt mỏi
• Cơ bắp chuột rút, co thắt
• Vấn đề tiêu hoá: đầy hơi, táo bón
• Đánh trống ngực
• Đau cơ, cứng cơ
• Ngứa, tê ở tay, bàn tay, chân và bàn chân
• Khó thở
• Thay đổi tâm trạng

Dư thừa kali dẫn đến hậu quả gì?

Trong trường hợp cực đoan, kali cao có thể gây tê liệt hoặc suy tim . Nếu không được điều trị, nồng độ kali cao có thể khiến tim bạn ngừng đập.

Dấu hiệu nhận biết khi cơ thể dư thừa kali

Nếu nồng độ kali của bạn đủ cao để gây ra các triệu chứng, bạn có thể có các triệu chứng như:

• Mệt mỏi hoặc yếu đuối
• Cảm giác tê hoặc ngứa ran
• Buồn nôn hoặc nôn
• Khó thở
• Đau ngực đánh trống ngực hoặc nhịp tim không đều

Thực phẩm giàu kali

Nguồn kali phổ biến nhất từ thực phẩm chúng ta ăn hàng ngày. Các loại thực phẩm giàu kali bao gồm: bơ, khoai lang, rau bina, dưa hấu, nước dừa, đậu trắng, đậu đen, bí đao, khoai tây, củ cải đường, lựu, chuối, cam và nước cam, cá hồi.

Dư thiếu kali được chẩn đoán như thế nào?

Xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm nước tiểu có thể giúp bác sĩ chẩn đoán tăng hay giảm kali trong máu. Bác sĩ sẽ thường xuyên làm các xét nghiệm máu trong quá trình kiểm tra hàng năm hoặc nếu gần đây bạn bắt đầu sử dụng một loại thuốc mới. Bất kỳ vấn đề với mức kali của bạn sẽ hiển thị trên các xét nghiệm này. Nếu bạn có nguy cơ kali cao, điều quan trọng là phải đến bệnh viện kiểm tra thường xuyên.

Nên tiêu thụ lượng kali bao nhiêu mỗi ngày?

Các tổ chức trên toàn thế giới đã khuyến nghị tiêu thụ ít nhất 3.500 mg mỗi ngày thông qua thực phẩm. Các tổ chức này bao gồm Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các quốc gia bao gồm Vương quốc Anh, Tây Ban Nha, Mexico và Bỉ.

Các quốc gia khác, bao gồm Mỹ, Canada, Hàn Quốc và Bulgaria, khuyên nên tiêu thụ ít nhất 4.700 mg mỗi ngày thông qua thực phẩm. 

Nguồn tham khảo:

• https://www.globalhealingcenter.com/natural-health/what-is-potassium/
• https://www.healthline.com/health/potassium#outlook
• https://www.healthline.com/nutrition/foods-loaded-with-potassium#section16
• https://www.healthline.com/nutrition/potassium-deficiency-symptoms#section7
• https://www.healthline.com/health/high-potassium-hyperkalemia#symptoms