Được biết là một loại thực vật đặc biệt khi mà ngoài việc lấy chất dinh dưỡng từ đất. Cây Nắp Ấm còn lấy chất dinh dưỡng từ những loài côn trùng mà cây “bắt” được. Tuy là “sát thủ” nhưng cây có tác dụng như một dược liệu. Vậy công dụng cụ thể của nắp ấm là gì? Cùng Medplus tìm hiểu nhé!
Thông tin cơ bản
Tên tiếng Việt: Nắp ấm, Nắp ấm hoa đôi
Tên khoa học: Nepenthes mirabilis (Lour.) Druce
Họ: Nepenthaceae
Đặc điểm cây
- Cây mọc leo, cao 1-2m, thân rất dai, lá có cuống dài, nửa ôm vào thân.
- Phần lá hình bầu dục, dài khoảng 10cm, phía đầu lá tạo thành một cuống hình dây, uốn cong, dài chừng 15cm, với đầu biến thành cái bình, trông như cái hoa, nhưng không phải hoa nên có tên bình nước.
- Bình hình trụ, hơi phồng ở gốc, mặt bình có nắp đậy, mặt trên nắp trơn, mặt dưới có nhiều phiến phân phối đều, trong bình tiết ra một chất nhầy, khi nào có côn trùng vào trong bình, thì lập tức nắp đậy kỹ lại, chất nhầy trong bình tiêu hủy sâu bọ.
- Cụm hoa là một chùm, thưa. Hoa đực hoặc cái. Lá đài hình bầu dục, mặt trong có nhiều phiến nhỏ, cột nhị dài bằng các lá đài, 16- 20 bao phấn cong, xếp thành hai dãy. Bầu hình trứng, phủ lông trắng, vòi ngắn, đầu nhị 4 thùy. Quả nặng, hạt mảnh và dài.
- Ngoài cây nắp ấm Nepenthes mirabilis kể trên, còn thấy có N. annamensis, N. thorelli H. Lee., N. Geoffrayi Lee.
Nơi sống, thu hái và chế biến
- Nắp ấm là một cây chủ yếu mọc hoang dại ở các tỉnh miền Trung và Nam bộ. Còn thấy ở chân núi đá vôi các tỉnh nói trên. Tại miền Bắc chỉ mới gặp ở Vĩnh Linh.
- Mùa hoa thường gặp vào tháng giêng. Người ta thu hái toàn cây, quanh năm, rửa sạch, chặt thành từng đoạn 2-3cm, phơi nắng cho khô dùng dần.
Bộ phận dùng
Toàn thân cây Nắp ấm được sử dụng để làm thuốc.
Thành phần hoá học, tính vị
Thành phần hoá học
Một số nghiên cứu cho biết, dịch của cây Nắp ấm là do thân cây tự sinh ra, có dạng nước hoặc siro, nhớt, có tính đàn hồi. Dịch này được sử dụng để thu hút, giữ chân và tiêu diệt côn trùng. Một số thành phần cơ bản có trong nắp ấm bao gồm:
- Flavonoid Glycoside
- Phenol
- Axit Amin
- Đường
- Bismuth
Tính vị, công năng
Cây tính mát, hơi nhạt, có vị ngọt nhẹ, tính hàn thường được dùng để tiêu viêm, thanh nhiệt, hạ huyết áp, tiêu đờm và tiêu viêm.
Công dụng và những bài thuốc
Công dụng
- Y học cổ truyền phương đông cho rằng cầy nắp ấm có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, tiêu viêm, chỉ khát (theo Trung Quốc cao đẳng thực vật đồ giám, Khoa học xuất bản xã, 1972, 11, 72).
- Ngoài ra còn có tác dụng trị mụn nhọt, lợi tiểu, phù thũng, tiêu chảy.
Những bài thuốc về cây Nắp Ấm
1. Điều trị sỏi đường tiết niệu, sỏi thận
Dùng 30 g Nắp ấm, Thương nhĩ tử, Bạch tật lê, mỗi loại 12 g, Dây bòng bong 20 g, Trần bì, mộc hương, mỗi vị 6 g nấu cùng với 1.500 ml nước. Đến khi cạn còn 600 ml là được.
Để nguội chia thành 3 lần uống trong ngày. Sử dụng liên tục trong 30 ngày sau đó đến bệnh viện để kiểm tra tình trạng sỏi.
2. Điều trị huyết áp cao
Sử dụng nắp ấm 30 – 50g đun sôi dùng xông hơi toàn thân. Ngoài ra, người bệnh có thể dùng kết hợp với 9g câu đằng, 15g Hy thiêm đun sôi dùng xông để tăng hiệu quả điều trị.
3. Chữa vàng da do viêm gan
Sử dụng nắp ấm, mã đề, kim tiền thảo, mỗi vị 30g sắc thành nước uống mỗi ngày.
4. Điều trị tiêu chảy, tiêu ra phân loãng
Sử dụng độc vị cây nắp ấm nấu lấy nước uống, tiêu chảy sẽ ngừng ngay lập tức.
5. Sử dụng thanh nhiệt
Sử dụng 15g nắp ấm đun sôi với một lượng nước vừa đủ để uống thay nước trong ngày, chống mất nước và hỗ trợ lợi tiểu.
6. Điều trị ho khan, đau tức phổi
Sử dụng 30g cây nắp ấm, 2 – 3 quả dưa leo nấu cùng hai bát nước, đến khi còn 1 bát. Dùng uống khi nước còn nóng.
7. Giải độc chống viêm
Sử dụng cây tươi rửa sạch, giã nát đắp lên da có thể điều trị nhiễm trùng da do virus, giúp da hết sưng đỏ. Ngoài ra sử dụng nước giã cây nắp ấm thoa lên da có thể phòng chống muỗi đốt và bảo vệ sức khỏe của da.
8. Gan nhiễm mỡ (dựa vào siêu âm và kết quả xét nghiệm máu)
Toàn cây nắp ấm phơi khô, liều dùng 30-50g/ngày. Nấu với 3 lít nước giữ sôi lửa 20 phút, để nguội uống thay trà hàng ngày. Liên tục 30 ngày, có thể dùng liên tục 3 tháng, kết quả rất tốt. Tuy nhiên, chỉ nên uống một ngày một lần.
Lưu ý:
- Phụ nữ có thai không nên sử dụng.
- Người hay tiểu đêm không uống nắp ấm vào chiều – tối, nên uống sáng – trưa.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về một số tác dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo.
- Người bệnh không tự ý áp dụng.
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Nguồn: Tracuuduoclieu.vn
Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam.