A. Thông tin về Thanh ngâm
Thằm ngăm đất, Sản đắng, Mật đất, Cây mật cá, Co khom địn (Thái), Cứt chuột, Rau đắng hay Măng rô là những cái tên khác được người dân dùng để gọi cây Thanh ngâm. Cây có vị đắng, có thể dùng các bộ phận trên cây để làm thuốc tuỳ vào bệnh và mục đích trị bệnh.
Tên khoa học: Picra fel-terrae Lour.
Tên đồng nghĩa: Curanga amara Juss.
Họ: Scrophulariaceae (Hoa mõm chó).
1. Mô tả cây
- Cây thanh ngâm sống hằng năm, cao 20 cm, phân rất nhiều nhánh với thân màu xanh hay đỏ tím.
- Lá mọc đối, dài 35 – 45mm, rộng 25 – 30mm, khía răng, cuống dài 1-2cm, có dìa cánh.
- Hoa màu trắng, mọc thành chùm 4 – 5 hoa, thưa, thường ngắn hơn lá. Quả nang dẹt, nằm trong đài còn lại, trông giống con hến. Hạt hình trụ, màu vàng, hơi thắt ở giữa. Toàn cây có vị rất đắng do đó có tên fel terrae (fiel terrestre: mật đất), mật cá.
- Mùa hoa quả: Rơi vào tháng 9 – 11.
2. Phân bố, thu hái và chế biến
Phân bố: Cây mọc hoang dại ở miền rừng núi, nơi ẩm mát. Thanh ngâm còn được thấy mọc ở Philippin, Trung Quốc, Ân Độ, Malaixia và Inđônêxya.
Thu hái, chế biến: Để làm thuốc, người ta thu hái cả cây vào mùa hạ; hái về phơi hay sấy khô. Có khi sao thơm mà dùng.
3. Thành phần hoá học
Trong cây có một glucosid gọi là curangin (theo Boorsma) có tác dụng trên tìm như digi- talin.. Ngoài ra, người ta chưa có nhiều thông tin về hoạt chất khác.
B. Công dụng và liều dùng
1. Công dụng
Cỏ thanh ngâm là một vị thuốc dùng trong những trường hợp: Kém ăn, kích thích tiêu hóa, lợi tiểu, cho ra mồ hôi, điều kinh, đau bụng, đau ngang lưng, mệt nhọc.
2. Liều dùng
Dùng dưới dạng thuốc sắc hay ngầm rượu. Ngày uống từ 6 – 12g.
Dùng ngoài đắp nơi rấn cắn và vết thương, vết loét: không kể liều lượng. Người ta cho rằng khi đắp vết thương, vết loét, chất curangin thấm qua máu vào người và thành thuốc giải độc.
C. Đơn thuốc có chứa Thanh ngâm
Nguyên liệu: Cỏ thanh ngâm sao cho thơm 100 g, rượu trắng 1 lít, đường hay mật ong 300g.
Ngâm trong 15 ngày trở lên. Ngày uống 20 – 30ml trước bữa ăn cơm làm thuốc khai vị, ăn uống không tiêu.
Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn cũng như một số công dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý:
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo.
- Người bệnh không tự ý áp dụng.
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
- Thận trọng khi dùng cho phụ nữ có thai
Nguồn tham khảo
Tracuuduoclieu.vn và các nguồn uy tín khác.