Tiểu Đường Thai Kỳ: Triệu chứng và điều trị

Tiểu đường thai kỳ là căn bệnh nguy hiểm mà không bà mẹ mang thai nào mong muốn nhưng lại có thể xảy đến với bất kỳ phụ nữ nào. Trong thời kỳ mang bầu, nhau thai tạo ra các loại nội tiết tố giúp thai nhi phát triển. Những nội tiết tố này lại vô tình gây ra một số tác động xấu đến insulin, dẫn đến tình trạng rối loạn nội tiết tố và hậu quả là gây ra đái tháo đường thai kỳ

Tiểu đường thai kỳ là gì?

Nói một cách đơn giản, tiểu đường thai kỳ là bệnh tiểu đường phát triển trong thai kỳ. Đó là kết quả của lượng đường trong máu cao, do cơ thể bạn không sản xuất đủ insulin để chống lại lượng glucose nhận được từ thức ăn. Đây được xem là bệnh thường gặp ở mẹ bầu. Tuy nhiên, bệnh chỉ phát triển mạnh trong thời gian mang thai và sẽ biến mất sau khi sinh. Nghiên cứu cho thấy, có khoảng 2% đến 10% phụ nữ mang thai bị tiểu đường thai kỳ.

Tại sao mẹ bầu dễ bị tiểu đường thai kỳ?

Trong giai đoạn bầu bí, chính vì nhu cầu năng lượng tăng cao nên cơ thể bạn đòi hỏi lượng đường nhiều hơn. Tuy nhiên, cơ thể thai phụ có thể tự điều tiết sản xuất thêm lượng insulin để giải quyết lượng đường tăng cao trong thời gian mang thai. Song trên thực tế, không phải bà mẹ nào cũng được thuận lợi như vậy.

Mặt khác, trong thời kỳ mang bầu, nhau thai tạo ra các loại nội tiết tố giúp thai nhi phát triển. Những nội tiết tố này lại vô tình gây ra một số tác động xấu đến insulin, tuyến tụy của bạn thực hiện đầy đủ công việc cân bằng lượng glucose bằng cách sản xuất insulin. Khi mang thai, nhau thai của bạn là một nhiệm vụ thúc đẩy mạnh mẽ, tạo ra ngày càng nhiều hormone khiến cơ thể bạn kháng lại insulin. Vì thế, tuyến tụy làm việc quá tải để sản xuất nhiều insulin hơn. Khi đó dẫn đến tình trạng rối loạn nội tiết tố và hậu quả là gây ra đái tháo đường thai kỳ.

Vì tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ khoảng 2%-10% , tất cả phụ nữ mang thai đều được kiểm tra bệnh lý khi khám thai định kỳ.

Nếu bạn có các nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ bạn có thể được kiểm tra vào đầu thai kỳ để có kết quả.

Đối với những người khác, kiểm tra lần đầu được gọi là bài kiểm tra thử thách glucose và diễn ra trong khoảng 24-28 tuần. Bạn sẽ được cho uống một loại thức uống có đường dạng siro (thường được gọi “Glucola”) bạn phải uống hết trong một khoảng thời gian cụ thể. Sau một giờ dài ợ hơi có hương vị cam, bạn sẽ được lấy máu để xem cơ thể bạn xử lý như thế nào với lượng glucose đó.

Trong một hoặc hai ngày, bạn nên tìm hiểu xem mình đã vượt qua hay không. Thất bại chỉ có nghĩa là bạn có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ cao hơn mức trung bình. Bài kiểm tra kéo dài một giờ không phải là chẩn đoán chính xác nhất. Trên thực tế, các phòng khám và bệnh viện khác nhau có mức giới hạn khác nhau cho những gì được coi là “không đạt”.

Các yếu tố rủi ro trong thời kỳ mang thai

Tuổi tác: Phụ nữ ngoài 30 tuổi có nhiều khả năng mắc bệnh tiểu đường thai kỳ.

Tiền sử sức khỏe: Nếu bạn bị tiền tiểu đường, hoặc có người thân mắc bệnh tiểu đường loại 2, bạn có nhiều khả năng mắc bệnh tiểu đường thai kỳ. Nguy cơ của bạn cũng tăng lên nếu đã từng bị tiểu đường thai kỳ trong lần mang thai trước đó, đứa con trước nặng hơn 4,1kg hoặc thai chết lưu không rõ nguyên nhân.

Cân nặng: Phụ nữ có chỉ số BMI trên 30 có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Chủng tộc: Phụ nữ da đen, gốc Tây Ban Nha, Mỹ da đỏ hoặc châu Á cũng có nguy cơ cao hơn.

Nếu như mức insulin và chỉ số tiểu đường thai kỳ đều ở giới hạn an toàn thì bạn không nằm trong nhóm mắc đái tháo đường thai kỳ.

Chỉ số tiểu đường thai kỳ như thế nào là bình thường?

Kết quả bình thường glucose máu ở sản phụ:

Lúc đói : ≤ 92 mg/dl (5.1 mmol/l)
Sau ăn 1 giờ: ≤ 180 mg/dl (10 mmol/l)
Sau 2 giờ : ≤ 153 mg/dl (8.5 mmol/l)

Đái tháo đường thai kỳ được chẩn đoán nếu có 2 kết quả bằng hay hơn giới hạn trên

Rối loạn dung nạp đường trong thai kỳ nếu có một kết quả bằng hay hơn giới hạn trên.

Các triệu chứng bệnh tiểu đường thai kỳ

Đối với nhiều phụ nữ, bệnh đái tháo đường thai kỳ diễn ra một cách thầm lặng. Thông thường thai phụ không biết mình mắc bệnh cho đến khi đi khám thai định kỳ và bác sĩ cho làm xét nghiệm tiểu đường thai kỳ.

Khát bất thường: Cảm thấy thường xuyên khát nước, hay thức giấc giữa đêm để uống nước
Đi tiểu thường xuyên: Đi tiểu nhiều lần trong ngày và lượng nước tiểu cũng nhiều hơn so với các thai phụ khác
Mệt mỏi: Dấu hiệu sụt cân, mệt mỏi, thiếu sức sống
Buồn nôn
Thường xuyên bị nhiễm trùng âm đạo, bàng quang và da dùng thuốc trị nấm mà không khỏi
Nhìn mờ
Đường trong nước tiểu

Rủi ro cho em bé

Macrosomia – hay còn gọi là “một em bé to lớn thực sự đáng sợ.” Điều này có thể dẫn đến chứng loạn vận động ở vai , tức là khi vai của em bé gặp khó khăn khi đi cúi người.
Sinh non
Hội chứng suy hô hấp
Lượng đường trong máu thấp, dẫn đến nguy cơ co giật
Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 sau này
Nguy cơ dị tật thai nhi
Bé được sinh ra dễ bị thừa cân, béo phì, mắc các bệnh về hô hấp và dễ bị bệnh về đường huyết hơn các bé bình thường
Bé bị tụt canxi sau khi chào đời

Rủi ro đối với mẹ

Huyết áp cao
Tỷ lệ tiền sản giật cao gấp 4 lần người bình thường
Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường trong tương lai
Khả năng phải sinh non và sinh mổ tăng cao, do phần thân dưới của bé quá to
Sảy thai, thai chết lưu
Băng huyết sau sinh

Điều trị tiểu đường thai kỳ

Theo dõi thường xuyên lượng đường trong máu
Ăn kiêng và tập thể dục. ( Điều này cung cấp ý tưởng về chế độ ăn uống bạn sẽ tuân theo )
Từ 10% đến 20% phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ sẽ cần insulin bổ sung
Bạn có thể sẽ được kiểm tra lượng đường trong máu sau khi sinh và một lần nữa vào lần thăm khám sau sinh sáu tuần
Trong trường hợp bạn nhận thấy chỉ số tiểu đường thai kỳ đã dần ổn định và đạt mục tiêu điều trị thì tần suất thử đường huyết có thể giãn, chẳng hạn như đo cách ngày hoặc cách mỗi hai ngày… Bạn nên ghi nhớ mức chỉ số đường huyết khi mang thai và cả những dấu hiệu của đái tháo đường thai kỳ để có thể kịp thời xử lý.

Cách phòng ngừa bệnh tiểu đường thai kỳ

– Duy trì cân nặng lý tưởng trước khi mang thai

Khi quyết định có em bé, bạn hãy cố gắng duy trì cân nặng ở mức lý tưởng. Thừa cân không phải là nguyên nhân gây ra tiểu đường thai kỳ, nhưng đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu của căn bệnh này. Cụ thể, người có chỉ số BMI (chỉ số khối cơ thể) lớn hơn 30 thì có nguy cơ bị đái tháo đường thai kỳ cao gấp 3 lần so với người có BMI nhỏ hơn 25.

Ngoài ra, việc giảm cân nên được thực hiện trước khi quyết định mang thai, đặc biệt là khi bạn bị thừa cân, béo phì. Giảm cân trong khi đang có thai là không được khuyến khích, bởi vì điều này không an toàn cho sức khỏe của mẹ và quá trình mang thai.

– Chế độ dinh dưỡng lành mạnh

Một chế độ ăn uống lành mạnh không chỉ làm giảm nguy cơ bị tiểu đường thai kỳ mà còn cải thiện sức khỏe của thai phụ trong những ngày bầu bí mệt mỏi. Hãy cố gắng cân bằng lượng đường bột và các nhóm chất còn lại để chỉ số đường huyết không tăng quá cao sau khi ăn.

Ăn uống lành mạnh để hạn chế bệnh tiểu đường thai kỳ

Không có thực đơn chung cho tất cả phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, có những nguyên tắc chung mà bạn có thể thực hiện, chẳng hạn như chia nhỏ bữa ăn, bổ sung các loại thực phẩm giàu chất xơ, sử dụng chất béo tốt cho sức khỏe, đảm bảo cân bằng hàm lượng dinh dưỡng trong khẩu phần ăn hàng ngày.

Cách đơn giản nhất để có thể kiểm soát lượng thức ăn mỗi ngày, đó là nhờ sự tư vấn từ các chuyên gia dinh dưỡng. Từ đó, bạn lập ra kế hoạch ăn uống cho bản thân và tuân thủ nghiêm túc theo kế hoạch đã đề ra. Như vậy, bạn sẽ không phải lo chỉ số tiểu đường thai kỳ tăng quá cao và hạn chế nguy cơ xảy ra đái tháo đường khi mang thai.

– Tăng cường vận động hợp lý

Vận động là yếu tố quan trọng giúp phòng ngừa tiểu đường thai kỳ. Hãy trao đổi với bác sĩ sản khoa để thiết lập một chế độ vận động phù hợp nhất đối với sức khỏe của từng người. Nếu có thể, bạn nên dành 30 phút mỗi ngày cho các bài tập thể dục phù hợp như đi bộ hoặc bơi lội.

Vận động giúp mẹ bầu cải thiện chỉ số tiểu đường thai kỳ

Nếu không thể tập thể dục hàng ngày liên tục 30 phút thì bạn có thể chia nhỏ thời gian tập mỗi lần khoảng 10 phút. Bên cạnh đó, các loại hình vận động khác như làm việc nhà, đi thang bộ cũng được xem là hiệu quả tương đương tập thể dục.

Hơn nữa, vận động sau bữa ăn giúp chỉ số tiểu đường thai kỳ không tăng quá cao, cải thiện sự đề kháng insulin, tăng cường sự dẻo dai, sức chịu đựng của cơ thể và hoạt động của hệ tim mạch. Ngoài ra, trong lúc tập thể dục, cơ thể sẽ tiết ra các nội tiết tố giúp bạn cảm thấy thoải mái, lạc quan và phòng tránh stress hiệu quả.

Bên cạnh đó, đừng quên đến khám thai định kỳ trong suốt quá trình mang thai. Bởi vì đây là cách tốt nhất để mẹ bầu kiểm soát đái tháo đường thai kỳ và các biến chứng nguy hiểm do bệnh gây ra.

3 tháng cuối thai kỳ, sức khỏe của cả mẹ và bé cần được theo dõi, kiểm tra chặt chẽ, ngoài việc tầm soát tiểu đường thai kỳ thì thai phụ cần:

Nắm rõ dấu hiệu chuyển dạ thực sự để đến bệnh viện kịp thời, ảnh hưởng đến sức khỏe của thai nhi.
Phân biệt rỉ ối và chảy dịch âm đạo để xử lý kịp thời, tránh gây sinh non, suy thai, thai chết lưu.
Đặc biệt cẩn trọng khi xuất hiện chảy máu trong 3 tháng cuối thai kỳ cần được cấp cứu khẩn cấp để đảm bảo tính mạng cho cả mẹ và bé.
Theo dõi lượng nước ối thường xuyên, liên tục.
Theo dõi cân nặng của thai nhi 3 tháng cuối để đánh giá sự phát triển của bé và tiên lượng các nguy cơ có thể xảy ra khi sinh.
Nhóm theo dõi đặc biệt như nhau tiền đạo, thai nhi chậm phát triển cần được bác sĩ theo dõi sát sao và có chỉ định phù hợp.
Phân biệt cơn gò sinh lý, gò chuyển dạ và thai máy để đến bệnh viện kịp thời.