Xơ gan là quá trình tế bào gan bị chết đi hoặc tổn thương quá nặng không thể phục hồi được, hình thành nên các “vết sẹo” trên khắp bề mặt gan (tùy mức độ), khiến cho những tế bào gan này không thể thực hiện được các vai trò của mình như: lọc máu, khử độc, dự trữ chất dinh dưỡng,…Hãy cùng tìm Medplus tìm hiểu rõ thêm về bệnh này nhé:
Mỗi khi gan của bạn bị tổn thương, cho dù nguyên nhân do bệnh tật, uống quá nhiều rượu bia hoặc do nguyên nhân khác thì gan của bạn sẽ cố gắng tự phục hồi. Trong quá trình này, các mô sẹo hình thành. Khi bệnh xơ gan tiến triển, ngày càng nhiều mô sẹo hình thành, khiến gan khó hoạt động và cuối cũng sẽ hình thành bệnh xơ gan.
Những tổn thương gan do xơ gan gây ra thường không thể phục hồi được. Nhưng nếu bệnh xơ gan được chẩn đoán sớm và điều trị nguyên nhân thì có thể hạn chế được tổn thương thêm và rất hiếm khi hồi phục lại được.
1. Triệu chứng của bệnh xơ gan
Xơ gan thường không có dấu hiệu hoặc triệu chứng cho đến khi tổn thương gan được lan rộng. Chúng có thể bao gồm:
- Mệt mỏi
- Dễ chảy máu hoặc bầm tím
- Ăn mất ngon
- Buồn nôn
- Sưng chân, bàn chân hoặc mắt cá chân (phù nề)
- Giảm cân
- Da ngứa
- Sự đổi màu vàng ở da và mắt (vàng da)
- Tích tụ chất lỏng trong bụng của bạn (cổ trướng)
- Các mạch máu như mạng nhện trên da của bạn
- Đỏ lòng bàn tay
- Đối với phụ nữ, mất kinh, kinh nguyệt không đồng đều mặc dù không liên quan đến thời kỳ mãn kinh
- Đối với nam giới, mất ham muốn tình dục, phì đại tuyến vú (nữ hóa tuyến vú) hoặc teo tinh hoàn
- Lú lẫn, hay quên, buồn ngủ và nói lắp (bệnh não gan)
2. Nguyên nhân bệnh xơ gan
Một loạt các bệnh và tình trạng có thể làm tổn thương gan và dẫn đến xơ gan bao gồm:
- Uống, lạm dùng nhiều bia rượu.
- Viêm gan siêu vi mãn tính (viêm gan B, C và D)
- Chất béo tích tụ trong gan (bệnh gan nhiễm mỡ)
- Tích tụ sắt trong cơ thể (bệnh huyết sắc tố)
- Bệnh xơ nang
- Đồng tích tụ trong gan (bệnh Wilson)
- Các ống dẫn mật được hình thành kém (mất mật)
- Thiếu hụt alpha-1 antitrypsin
- Rối loạn chuyển hóa đường di truyền (bệnh galactosemia hoặc bệnh dự trữ glycogen)
- Rối loạn tiêu hóa di truyền (hội chứng Alagille)
- Bệnh gan do hệ thống miễn dịch của cơ thể bạn gây ra (viêm gan tự miễn)
- Nhiễm trùng, chẳng hạn như bệnh giang mai hoặc bệnh brucella
- Do tác dụng của thuốc, bao gồm methotrexate hoặc isoniazid
3. Các biến chứng về bệnh xơ gan
Các biến chứng của bệnh có thể bao gồm:
- Cao huyết áp: Huyết áp cao trong các tĩnh mạch cung cấp máu cho gan (tăng áp lực tĩnh mạch cửa). Xơ gan làm chậm dòng chảy bình thường của máu qua gan, do đó làm tăng áp lực trong tĩnh mạch đưa máu đến gan từ ruột và lá lách.
- Sưng ở chân và bụng: Áp lực tăng lên trong tĩnh mạch cửa có thể gây tích tụ chất lỏng ở chân (phù nề) và ở bụng (cổ trướng). Phù và cổ trướng cũng có thể do gan không có khả năng tạo đủ một số protein trong máu, chẳng hạn như albumin.
- Phình lá lách (lá lách to): Tăng áp lực tĩnh mạch cửa cũng có thể gây ra những thay đổi và sưng lá lách, đồng thời các tế bào bạch cầu và tiểu cầu bị mắc kẹt. Các tế bào bạch cầu và tiểu cầu trong máu giảm có thể là dấu hiệu đầu tiên của bệnh xơ gan.
- Nhiễm trùng: Nếu bạn bị xơ gan, cơ thể bạn có thể gặp khó khăn trong việc chống lại nhiễm trùng. Xơ gan cổ trướng có thể dẫn đến viêm phúc mạc do vi khuẩn, một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng.
- Suy dinh dưỡng: Xơ gan có thể khiến cơ thể bạn khó xử lý các chất dinh dưỡng hơn, dẫn đến suy nhược và giảm cân.
- Tích tụ chất độc trong não (bệnh não gan): Gan bị tổn thương do xơ gan không thể đào thải các chất độc ra khỏi máu như một lá gan khỏe mạnh. Những chất độc này sau đó có thể tích tụ trong não và gây ra tình trạng rối loạn tinh thần và khó tập trung.
- Vàng da: Vàng da xảy ra khi gan bị bệnh không loại bỏ đủ bilirubin, một chất thải trong máu, khỏi máu của bạn. Vàng da khiến da và lòng trắng của mắt bị vàng và nước tiểu sẫm màu.
- Bệnh về xương: Một số người bị xơ gan bị mất sự rắn chắc của xương và có nguy cơ gãy xương cao.
- Tăng nguy cơ ung thư gan: Đối với những người ung thư gan đang trong giai đoạn phát triển hoặc đã bị xơ gan từ trước.
- Xơ gan cấp tính-mãn tính: Một số người bị suy đa cơ quan. Các nhà nghiên cứu hiện tin rằng đây là một biến chứng riêng biệt ở một số người bị xơ gan, nhưng họ không hiểu đầy đủ về nguyên nhân của nó.
4. Cách phòng ngừa bệnh xơ gan
Giảm nguy cơ xơ gan bằng cách thực hiện các bước sau để chăm sóc gan của bạn:
- Không uống rượu, bia nếu bạn bị xơ gan. Nếu bạn bị bệnh gan, bạn nên tránh rượu.bia.
- Thực hiện một chế độ ăn uống lành mạnh. Chọn một chế độ ăn uống dựa trên thực vật với nhiều trái cây và rau quả. Chọn ngũ cốc nguyên hạt và các nguồn protein. Giảm lượng thức ăn béo và chiên bạn ăn.
- Duy trì cân nặng hợp lý. Một lượng chất béo dư thừa trong cơ thể có thể làm hỏng gan của bạn. Nói chuyện với bác sĩ về kế hoạch giảm cân nếu bạn bị béo phì hoặc thừa cân.
- Dùng chung kim tiêm và quan hệ tình dục không an toàn có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm gan B và C. Hỏi bác sĩ về việc tiêm phòng viêm gan.
Nguồn tham khảo: Cirrhosis