XƠ GAN MẬT TIÊN PHÁT: NGUYÊN NHÂN VÀ TRIỆU CHỨNG

Hiện nguyên nhân gây bệnh xơ gan mật nguyên phát vẫn chưa được xác định rõ ràng. Một số yếu tố được đánh giá là có khả năng làm tăng nguy cơ mắc bệnh xơ gan mật tự miễn gồm:

• Giới tính: Phần lớn các trường hợp mắc bệnh xơ gan mật tiên phát là phụ nữ;
• Tuổi tác: Bệnh phổ biến ở người trong độ tuổi 30 – 60 tuổi;
• Yếu tố gia đình: Những người ở trong gia đình có người mắc bệnh sẽ có tỷ lệ mắc xơ gan mật nguyên phát cao hơn;
• Nhiễm trùng: Các chuyên gia nghi ngờ bệnh có thể được kích hoạt bởi một loại vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng (để giải thích vì sao trong các ống dẫn mật trong gan có sự hiện diện của một lượng lớn các tế bào bạch cầu).

Đến nay, xơ gan mật tiên phát vẫn chưa được xác định rõ nguyên nhân gây bệnh. Bệnh có tiến triển chậm và nếu bắt đầu điều trị từ sớm sẽ làm chậm diễn tiến bệnh. Vì vậy, người bệnh cần chú ý kiểm tra sức khỏe định kỳ để can thiệp điều trị sớm nếu mắc phải căn bệnh này.

Điều trị làm chậm tiến triển của bệnh và kéo dài sự sống

• Dùng axit ursodeoxycholic (UDCA): Đây là một axit mật giúp mật di chuyển qua gan. UDCA tuy không điều trị khỏi xơ gan mật tiên phát nhưng có thể cải thiện triệu chứng bệnh, chức năng gan và kéo dài tuổi thọ của bệnh nhân nếu bắt đầu điều trị từ giai đoạn sớm của bệnh. Tuy nhiên, UDCA ít có hiệu quả hơn đối với những trường hợp có tổn thương gan tiến triển. Tác dụng phụ của bệnh có thể là tăng cân, tiêu chảy và rụng tóc;
• Ghép gan: Trường hợp xơ gan mật nguyên phát không còn đáp ứng với điều trị nội khoa, bắt đầu bị suy gan, ghép gan được sử dụng để kéo dài sự sống cho bệnh nhân. Dấu hiệu của suy gan bao gồm tích tụ dịch ở bụng, chảy máu đường tiêu hóa, suy dinh dưỡng, ngứa không kiểm soát được, vàng da, gãy xương,…
  • Ghép gan là thủ thuật loại bỏ gan bệnh, thay thế bằng lá gan khỏe mạnh từ người cho gan. Tỷ lệ sống trên 2 năm của bệnh nhân sau khi ghép gan là 80%. Tuy nhiên, xơ gan mật nguyên phát thường tái phát trên gan đã ghép (dù sau vài năm mới tái phát).

Điều trị kiểm soát, giảm nhẹ triệu chứng của bệnh

• Kiểm soát ngứa: Có thể sử dụng cholestyramin hoặc rifampin. Triệu chứng ngứa cũng có thể được kiểm soát bằng cách cấy ghép gan khi các phương pháp khác không hiệu quả;
• Giảm mệt mỏi: Xác định nguyên nhân gây mệt mỏi để điều trị tận gốc. Bác sĩ sẽ kê cho bệnh nhân sử dụng loại thuốc phù hợp để giảm mệt mỏi.

Điều trị ngăn ngừa biến chứng của bệnh

• Tăng áp lực tĩnh mạch cửa: Bác sĩ thực hiện tầm soát tăng áp lực tĩnh mạch cửa, giãn tĩnh mạch cửa, xuất huyết đường tiêu hóa trên, sau đó chỉ định điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật;
• Thiếu hụt vitamin: Bệnh nhân cần bổ sung thêm vitamin A, D, E và K theo chỉ định của bác sĩ;
• Loãng xương: Điều trị bằng cách bổ sung canxi và vitamin D, kết hợp với tập thể dục hằng ngày để làm tăng mật độ xương.

Điều trị giảm nhẹ bằng các thay đổi lối sống

Chăm sóc toàn trạng tốt sẽ giúp bệnh nhân xơ gan mật tiên phát khỏe mạnh hơn, cải thiện một số triệu chứng của bệnh. Những lưu ý cần thiết cho bệnh nhân là:

• Chọn thực phẩm giảm natri vì natri góp phần gây phù nề các mô và tích tụ dịch trong khoang bụng;
• Hạn chế sử dụng rượu bia vì gan phải phân giải rượu nên dễ làm tổn thương các nhu mô gan nếu uống rượu;