Uốn ván là bệnh gì?
Bệnh uốn ván hay bệnh phong đòn gánh – bệnh do một loại vi khuẩn uốn ván Clostridium tetani gây ra, chúng có khắp mọi nơi trên thế giới, chủ yếu là trong đất. Vi khuẩn uốn ván tạo ra chất độc gây tổn thương thần kinh, và các cơ bắp được điều khiển bởi những dây thần kinh này đều bị tê liệt, cứng.
Nếu không điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể tử vong khi mà cơ hô hấp bị ngưng hoạt động. Bệnh uốn ván không lây nhiễm, hiện nay đã có vắc xin phòng ngừa. Có 3 loại uốn ván:
- Uốn ván toàn thân
- Uốn ván cục bộ
- Uốn ván sơ sinh (trẻ sơ sinh)
5 dấu hiệu cho thấy bạn đã nhiễm vi khuẩn uốn ván
1. Thời kỳ ủ bệnh
Tính từ thời điểm có vết thương đến khi xuất hiện các triệu chứng đầu tiên của bệnh, thường là bị cứng hàm. Thời gian ủ bệnh từ 3 – 2 1 ngày, và sau khi bị thương có khoảng 15% trường hợp khởi phát bệnh trong 3 ngày, 10% phát bệnh sau 14 ngày, trung bình thì 7 ngày.
Thời kỳ ủ bệnh càng ngắn thì bệnh càng nặng.
2. Thời kỳ khởi phát
Tính từ lúc bị cứng hàm cho đến cơn co thắt hầu họng đầu tiên – thanh quản đầu tiên hoặc cơn co giật đầu tiên, thường từ 1- 7 ngày, khoảng thời gian khởi phát càng ngắn <48h thì bệnh càng nặng.
Triệu chứng khởi đầu là bị cứng hàm:
- Lúc đầu mỏi hàm
- Nói khó
- Nuốt vướng
- Khó nhai
- Khó há miệng tăng dần và liên tục
Dấu hiệu chung nhất gặp ở tất cả người bệnh, khi đè lưỡi ấn hàm xuống thì hàm càng cắn chặt hơn. Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể bị co cứng những cơ quan khác:
- Chi dưới tạo tư thế duỗi
- Cơ chi trên: luôn có tư thế gập tay
- Cơ ngực, cơ liên sườn: lồng ngực hạn chế di động
- Cơ bụng: 2 cơ thẳng phía trước gồ lên, sờ vào bụng thấy cứng
- Cơ lưng: ưỡn thẳng lưng, lưng uốn cong
- Cơ gáy: cổ bị cứng và ngửa dần, 2 cơ ức đòn chũm nổi rõ
- Cơ mặt: hai chân mày cau lại, nếp nhăn trán hằn rõ, rãnh mũi má hằn sâu
Khi bị kích thích thì các cơn co cứng tăng lên khiến cho người bệnh rất đau, có thể sẽ gặp những biểu hiện khác: nhịp tim nhanh, vã mồ hôi, sốt cao, bồn chồn.
3. Thời kỳ toàn phát
Từ khi có cơn co giật toàn thân hoặc cơn co thắt hầu họng/ thanh quản đầu tiên cho đến khi thời kỳ lui bệnh, kéo dài từ 1 -3 tuần có các biểu hiện như:
- Co thắt các cơ vòng gây bí đại tiện, bí tiểu
- Co thắt hầu họng khiến dễ bị sặc, nuốt vướng, khó nuốt, ứ đọng đờm rãi
- Co thắt thanh quản gây tím tái, khó thở, ngạt thở từ đó dẫn đến suy hô hấp, ngừng tim
- Co cứng cơ toàn thân liên tục, tăng lên khi kích thích và người bệnh rất đau co cứng điển hình khiến cho người bệnh ưỡn cong
- Cơn co giật toàn thân trên nền co cứng cơ xuất hiện tự nhiên, tăng lên khi kích thích. Trong cơn co giật, người bệnh vẫn tỉnh, uốn cong lưng, nắm chặt tay, chân duỗi thường trong những tư thế này người bệnh có thể ngừng thể.
Những cơn giật có thể kéo dài từ vài giây – vài phút hoặc hơn, trong cơ giật rất dễ bị co cứng cơ hô hấp, co thắt con thanh quản dẫn đến thiếu oxy, giảm thông khí, tím tái, ngừng thở, có thể dẫn tới tử vong.
- Trong những trường hợp nặng có thể gặp tình trạng rối loạn thần kinh thực vật với các biểu hiện: vã mồ hôi, da xanh tái, sốt cao, tăng tiết đờm dãi, huyết áp dao động, tăng hoặc hạ huyết áp, loạn nhịp tim có thể ngừng tim.
4. Thời kỳ lui bệnh
Bắt đầu các cơn co thắt thanh quản/ hầu họng hay co giật toàn thân thưa dần, khi tình trạng co cứng hoàn toàn kéo dài nhưng mức độ giảm dần, miệng há rộng từ từ, phản xạ nuốt dần trở lại. Thời kỳ này có thể kéo dài trong vài tuần cho đến vài tháng dựa vào mức độ nặng của bệnh.
5. Uốn ván rốn hay uốn ván ở trẻ sơ sinh
Trẻ đẻ ra bình thường trong 2 ngày đầu, thường bệnh sẽ khởi phát trong 2 tuần đầu sau sinh từ ngày thứ 3 – ngày thứ 28. Triệu chứng thường gặp:
- Cứng hàm khiến trẻ không thể bú được
- Co cứng toàn thân
- Người ưỡn cong
- Nếu không chữa trị kịp thời có thể dẫn tới tử vong
Biện pháp giúp hạn chế diễn tiến của bệnh uốn ván
- Rửa vết thương bằng xà phòng và nước sạch ngay lập tức
- Nếu bạn bị khó thở, khó nuốt, có cơn co giật thì cần phải tìm đến bác sĩ ngay
- Nếu bạn bị thương và đang băn khoăn có nên tiêm vắc xin hay không thì nên tìm đến sự tư vấn của bác sĩ
- Nên tiêm vắc xin và tiêm đầy đủ: trẻ – bắt đầu từ tháng thứ 2, người lớn – tiêm sau 10 năm, đang mang thai cũng nên tiêm phòng.
Chi phí điều trị bệnh nhân bị uốn ván khá tốn kém cũng như mất thời gian, tùy theo mức độ nhẹ hay nặng mà có thể điều trị từ 2 tuần – 3,4 tuần. Vì thế, để tránh rủi ro về sức khỏe cách tốt nhất là bạn nên tiêm vắc xin và xử lý nhanh sau khi bị thương đúng cách.
Một số thông tin hữu ích liên quan tới bệnh uốn ván mà bạn đừng bỏ qua:
- 3 Dấu Hiệu Nhận Biết Bệnh Uốn Ván
- Phòng ngừa và điều trị các triệu chứng bệnh uốn ván ở trẻ sơ sinh
- Bà bầu bị uốn ván phải làm sao? Có ảnh hưởng đến thai nhi không?