Cách dạy trẻ kỹ năng giải quyết vấn đề, cho dù con bạn không thể tìm thấy bài tập về nhà toán học hoặc quên bữa trưa, kỹ năng giải quyết vấn đề tốt là chìa khóa để giúp chúng quản lý cuộc sống của mình.
Một nghiên cứu năm 2010 được công bố trên Tạp chí Behavior Research and Therapy cho thấy những đứa trẻ thiếu kỹ năng giải quyết vấn đề có thể có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm và tự tử cao hơn. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng dạy trẻ kỹ năng giải quyết vấn đề có thể cải thiện sức khỏe tâm thần .
Bạn có thể bắt đầu dạy các kỹ năng giải quyết vấn đề cơ bản trong thời gian học mẫu giáo và giúp con bạn rèn giũa các kỹ năng của mình khi vào trung học và cao hơn nữa.
Tại sao kỹ năng giải quyết vấn đề lại quan trọng
Trẻ em phải đối mặt với nhiều vấn đề hàng ngày, từ khó khăn trong học tập đến các vấn đề trong lĩnh vực thể thao. Tuy nhiên, rất ít người trong số họ có cách giải quyết những vấn đề đó.
5 bước giải quyết vấn đề
Những đứa trẻ cảm thấy choáng ngợp hoặc tuyệt vọng thường không cố gắng giải quyết vấn đề. Nhưng khi bạn cung cấp cho họ một công thức rõ ràng để giải quyết vấn đề, họ sẽ cảm thấy tự tin hơn vào khả năng cố gắng của mình. Dưới đây là các bước để giải quyết vấn đề:
-
- Xác định vấn đề: Chỉ cần nói to vấn đề có thể tạo ra sự khác biệt lớn đối với những đứa trẻ đang cảm thấy bế tắc. Giúp con bạn nêu vấn đề, chẳng hạn như “Con không có ai chơi cùng trong giờ ra chơi” hoặc “Con không chắc mình có nên tham gia lớp học toán nâng cao hay không.”
- Phát triển ít nhất năm giải pháp khả thi: Suy nghĩ về các cách có thể để giải quyết vấn đề. Nhấn mạnh rằng tất cả các giải pháp không nhất thiết phải là những ý tưởng hay (ít nhất là không phải ở thời điểm này). Giúp con bạn phát triển các giải pháp nếu chúng đang gặp khó khăn trong việc đưa ra ý tưởng. Ngay cả một câu trả lời ngớ ngẩn hoặc một ý tưởng xa vời cũng là một giải pháp khả thi. Điều cốt yếu là giúp họ thấy rằng với một chút sáng tạo, họ có thể tìm ra nhiều giải pháp tiềm năng khác nhau.
- Xác định ưu và nhược điểm của từng giải pháp: Giúp con bạn xác định những hậu quả tích cực và tiêu cực tiềm ẩn đối với mỗi giải pháp tiềm năng mà chúng đã xác định.
- Chọn một giải pháp: Khi con bạn đã đánh giá được những kết quả tích cực và tiêu cực có thể xảy ra, hãy khuyến khích chúng chọn một giải pháp.
- Kiểm tra nó ra: Yêu cầu họ thử một giải pháp và xem điều gì sẽ xảy ra. Nếu không hiệu quả, họ luôn có thể thử một giải pháp khác từ danh sách mà họ đã phát triển ở bước hai.
Thực hành giải quyết vấn đề
Khi vấn đề nảy sinh, đừng vội vàng giải quyết vấn đề của con bạn cho chúng. Thay vào đó, hãy giúp họ đi qua các bước giải quyết vấn đề. Đưa ra hướng dẫn khi họ cần hỗ trợ, nhưng khuyến khích họ tự giải quyết vấn đề. Nếu họ không thể đưa ra giải pháp, hãy can thiệp và giúp họ nghĩ ra một số giải pháp. Nhưng đừng tự động bảo họ phải làm gì.
Khen ngợi nhiều khi con bạn thực hành các kỹ năng giải quyết vấn đề của chúng.
Cho phép những hậu quả tự nhiên
Hệ quả tự nhiên cũng có thể dạy kỹ năng giải quyết vấn đề. Vì vậy, khi thích hợp, hãy cho phép con bạn đối mặt với những hậu quả tự nhiên do hành động của chúng gây ra. Chỉ cần đảm bảo rằng nó an toàn để làm như vậy.
Ví dụ, để con bạn tiêu hết tiền trong 10 phút đầu tiên bạn ở công viên giải trí nếu đó là điều chúng muốn. Sau đó, để họ đi trong phần còn lại của ngày mà không cần tiêu tiền.
Điều này có thể dẫn đến một cuộc thảo luận về cách giải quyết vấn đề để giúp họ đưa ra lựa chọn tốt hơn vào lần sau. Hãy coi những hậu quả tự nhiên này như một khoảnh khắc có thể dạy được để cùng nhau giải quyết vấn đề.
Một số hoạt động giúp trẻ hình thành kỹ năng tự giải quyết vấn đề
Xử lý các tình huống trên bảng thông minh
Bảng thông minh sẽ đưa ra một tình huống bất kỳ và sẽ đưa ra những bức tranh để trẻ lựa chọn cách giải quyết theo trẻ là phù hợp nhất. Hoặc khó hơn một chút, Bảng sẽ đưa ra những câu hỏi tình huống và trẻ sẽ phải tự suy nghĩ xem sẽ phải làm thế nào theo cách nghĩ riêng của mình mà không có sự lựa chọn sẵn.
Đóng kịch
Bố mẹ sẽ đưa ra một tình huống và trẻ sẽ được hóa thân vào các nhân vật, được tự do tư duy và suy nghĩ cách giải quyết vấn đề sao cho hợp lý nhất. Ví dụ: bác nông dân có một vườn ngô và các chú chuột đang ăn rau trong vườn; trẻ sẽ được nhập vai vào bác nông dân để nghĩ xem làm thế nào để thỏ không vào được vườn rau nữa; và ngược lại, trẻ được hóa thân vào những chú chuột để nghĩ cách vào lại vườn sau khi bác nông dân đã có biện pháp ngăn cản.
Hoạt động nhóm
Trong mỗi buổi hoạt động, quản trò sẽ đưa ra các yêu cầu liên quan đến những chủ đề khác nhau và sẽ phân chia thành các nhóm nhỏ. Kỹ năng giải quyết vấn đề được rèn luyện khi các bạn nhỏ cùng bàn nhau cách làm thế nào để giải quyết bài tập người quản trò giao; đồng thời làm thế nào để thống nhất được ý kiến với nhau khi các cá nhân nảy sinh xung đột. Hoạt động này thích hợp khi thực hiện ở trên lớp hay khi trẻ có nhiều bạn đến nhà chơi.
Làm các sản phẩm handmade
Các cha mẹ có thể cùng trẻ làm những sản phẩm handmade từ những đồ phế thải trong gia đình, điều này sẽ giúp trẻ rèn luyện tính cẩn thận, kiên trì, tỉ mỷ, tăng cường khả năng sáng tạo và trí tưởng tượng. Ngoài ra cũng giúp trẻ biết cách giải quyết vấn đề khi phải tìm cách sử dụng hợp lý các nguyên vật liệu để cho ra được một sản phẩm hoàn chỉnh theo yêu cầu của bố mẹ.
Hãy nhớ rằng để trẻ có thể tự lập giải quyết vấn đề sau này, cha mẹ chỉ là người hướng dẫn và định hướng chứ không phải là người giúp trẻ xử lý tất cả các tình huống. Kỹ năng giải quyết vấn để đòi hỏi sự kiên nhẫn và quyết tâm từ phía cha mẹ. Cha mẹ nào cũng thương trẻ nhưng đừng vì những khó khăn của trẻ mà mềm lòng. Hãy kiên quyết và cho trẻ tự mình giải quyết các vấn đề của mình.
Những lợi ích và bài học tuyệt vời từ kỹ năng giải quyết vấn đề mang lại cho trẻ là một phong thái tự tin, một lối sống độc lập, một tinh thần trách nhiệm và một ý chí vững vàng trước những khó khăn của cuộc sống.