Lipoprotein mật độ thấp hay còn được gọi là cholesterol LDL được nhiều người gọi là “chất béo xấu” vì nồng độ LDL cao trong máu khiến một người có nguy cơ mắc bệnh tim cao hơn. Trong đó, các hạt LDL vận chuyển cholesterol đi khắp cơ thể.
Ở nồng độ cao trong máu, các hạt LDL dư thừa – và cholesterol mà nó vận chuyển – có thể dính vào thành động mạch khiến chúng trở nên cứng và hẹp, một tình trạng được gọi là xơ vữa động mạch. Hai cách chính để giảm cholesterol LDL của bạn là thay đổi lối sống và dùng thuốc.
1. Ảnh hưởng của cholesterol LDL đối với sức khoẻ
Khi cholesterol LDL hình thành những mảng bám trong động mạch, nó sẽ hạn chế lưu lượng máu đến và đi từ tim. Nếu tim không nhận đủ oxy từ máu, nó có thể gây ra đau ngực hoặc đau thắt ngực. Nếu tắc nghẽn hoàn toàn mạch máu và oxy không thể di chuyển được thì một người có thể bị đau tim.
Mức cholesterol LDL cao có thể dẫn đến:
- Tức ngực
- Đau tim
- Đột quỵ
Mặt khác, lipoprotein mật độ cao (HDL) được gọi là chất béo tốt vì nó mang cholesterol dư thừa trở lại gan. Mức cholesterol được cho là tốt khi mức cholesterol HDL cao và mức cholesterol LDL thấp.
2. Các yếu tố ảnh hưởng đến mức cholesterol LDL
Chế độ ăn uống nghèo nàn, lười vận động, béo phì và tiểu đường có thể làm tăng mức cholesterol LDL. Trên thực tế, cholesterol LDL là mục tiêu chính để đánh giá nguy cơ bệnh tim. Cứ tăng 10% cholesterol LDL thì nguy cơ bị đau tim hoặc đột quỵ cao hơn 10%.
Các lựa chọn về lối sống như thực phẩm bạn ăn, hút thuốc và hoạt động thể chất thường có tác động lớn nhất đến mức cholesterol LDL. Nhưng có một số tình trạng di truyền như tăng cholesterol máu có tính gia đình (FH) hoặc các tình trạng y tế như bệnh thận mãn tính, tiểu đường và HIV / AIDS có thể gây ra mức cholesterol LDL cao hơn.
Tuổi và giới tính cũng đóng một vai trò nhất định. Theo thời gian, mức cholesterol tăng lên ở cả nam và nữ, nhưng nam giới có xu hướng tăng LDL sớm hơn trong khi mức LDL của phụ nữ có xu hướng tăng sau khi mãn kinh.
3. Kiểm tra và sàng lọc
Xét nghiệm máu có thể đo mức cholesterol của bạn. Chúng bao gồm LDL, chất béo trung tính và HDL – tất cả đều đóng một vai trò quan trọng trong sức khỏe tim mạch. Tuổi tác, tình trạng sức khỏe trước đó, các yếu tố nguy cơ và tiền sử gia đình quyết định thời gian và tần suất một người nên đi xét nghiệm.
Các hướng dẫn hiện tại đề xuất rằng trẻ em và thanh thiếu niên nên đi xét nghiệm 5 năm một lần, bắt đầu từ độ tuổi 9 đến 11. Nam giới từ 45 đến 65 tuổi và phụ nữ từ 55 đến 65 tuổi nên làm xét nghiệm cứ một đến hai năm. Những người trên 65 tuổi nên được kiểm tra hàng năm.
Nếu bạn hoặc người thân có tiền sử gia đình bị cholesterol trong máu cao, đau tim hoặc đột quỵ, bạn nên nói chuyện với bác sĩ về việc đi xét nghiệm thường xuyên hơn.
4. Thay đổi lối sống để giảm cholesterol LDL
Nếu bạn có cholesterol LDL cao, bạn có thể giảm nó bằng cách thay đổi lối sống hoặc dùng thuốc.
Thay đổi lối sống bao gồm:
- Chế độ ăn lành mạnh cho tim: Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh cho tim như kế hoạch ăn uống DASH hoặc chế độ ăn ít chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa.
- Quản lý cân nặng: Giảm cân có thể làm giảm mức cholesterol LDL.
- Hoạt động thể chất: Thực hiện ít nhất 30 phút bài tập cardio cường độ trung bình hoặc cử tạ mỗi ngày.
- Thực phẩm làm tăng mức HDL và giảm mức LDL bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt, đậu, dầu ô liu và cá béo.
4.1 Thực phẩm làm tăng LDL
Những người có mức cholesterol LDL cao, người lớn tuổi và những người có tiền sử béo phì, tiểu đường hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh tim có nguy cơ cao nhất bị bệnh tim, đột quỵ và bệnh động mạch ngoại vi. Do đó, họ nên đặc biệt lưu ý đến việc duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh cho tim.
Tuy nhiên, mức LDL cao có thể tác động tiêu cực đến bất kỳ ai, vì vậy mọi người nên cân nhắc việc duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh cho tim. Một số loại thực phẩm mà bạn có thể muốn tránh bao gồm:
- Đồ chiên rán
- Thịt mỡ
- Bơ
- Thực phẩm đã qua chế biến như bánh ngọt, bánh quy và bánh nướng xốp
- Các sản phẩm từ sữa nguyên chất như sữa uống, kem và sữa chua có đường
- Đồ ăn nhanh như bánh mì kẹp thịt và bánh pizza
4.2 Thực phẩm làm giảm LDL
Bổ sung các loại thực phẩm làm giảm LDL là cách tốt nhất để đạt được chế độ ăn ít cholesterol. Những thực phẩm giàu chất xơ sau đây có thể giúp ích:
- Yến mạch
- Lúa mạch và các loại ngũ cốc khác
- Cà tím và đậu bắp
- Quả hạch
- Táo, nho, dâu tây và trái cây họ cam quýt
- Đậu
- Đậu nành
4.3 Thuốc và phương pháp điều trị
Đối với nhiều người, chỉ thay đổi lối sống có thể không đủ để giảm mức cholesterol xuống mức tối ưu. Đây là lúc cần dùng thuốc. Có một số loại thuốc giảm cholesterol, phổ biến nhất là statin. Statin hoạt động bằng cách giảm lượng cholesterol mà gan tạo ra.
Thuốc giảm cholesterol hoạt động theo những cách khác nhau và có thể có các tác dụng phụ khác nhau. Nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn về loại nào phù hợp với bạn. Trong khi đang dùng thuốc để giảm cholesterol, bạn vẫn nên tiếp tục thay đổi lối sống.
Đối với những người có tình trạng di truyền như tăng cholesterol máu có tính gia đình thì việc tuân thủ nghiêm ngặt chế độ ăn uống lành mạnh cho tim, tập thể dục và thuốc có thể không làm giảm mức LDL một cách đầy đủ. Một nhóm nhỏ những người này có thể nhận được một phương pháp điều trị gọi là lọc máu bằng công nghệ Apheresis.
5. Phòng ngừa
Để ngăn ngừa mức cholesterol cao thì chúng ta cần:
- Ăn một chế độ ăn ít muối và nên ăn các thực phẩm như trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt
- Hạn chế ăn nhiều mỡ động vật
- Giảm cân và duy trì cân nặng hợp lý
- Bỏ hút thuốc
- Tập thể dục vào hầu hết các ngày trong tuần ít nhất 30 phút
- Uống rượu có chừng mực, nếu có
- Quản lý căng thẳng
Xem thêm: Cholesterol HDL và 5 cách tăng loại cholesterol tốt này
Nguồn: What Is LDL Cholesterol?