ĐẠI TIỆN KHÔNG TỰ CHỦ – Điều trị tại nhà như thế nào?

Tổng quát

Đại tiện không tự chủ (đại tiện không kiểm soát) là không thể kiểm soát nhu động ruột, khiến phân rò rỉ bất ngờ từ trực tràng. Còn được gọi là són phân, chứng són phân bao gồm phần phân lỏng ở ruột non luồn lách qua khối phân cứng ở trực tràng và thoát ra ngoài. Sự cố thường xảy ra khi chạy nhảy, hoạt động mạnh.

Các nguyên nhân phổ biến của chứng đại tiện không tự chủ bao gồm tiêu chảy, táo bón và tổn thương cơ hoặc thần kinh. Tổn thương cơ hoặc thần kinh có thể liên quan đến lão hóa hoặc sinh nở.

Dù nguyên nhân là gì, tình trạng đại tiện không tự chủ có thể khiến bạn xấu hổ. Nhưng đừng ngại nói chuyện với bác sĩ về vấn đề phổ biến này. Các phương pháp điều trị có thể giúp cải thiện tình trạng đại tiện không tự chủ, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn.

Các triệu chứng

Hiện tượng són phân có thể xảy ra tạm thời trong đợt tiêu chảy không thường xuyên, nhưng đối với một số người, chứng són phân là mãn tính hoặc tái phát. Những người bị tình trạng này có thể không thể ngừng cảm giác muốn đi đại tiện, nó đến quá đột ngột khiến họ không kịp đi vệ sinh. Đây được gọi là chứng đại tiện không tự chủ.

Són phân có thể đi kèm với các vấn đề về ruột khác, chẳng hạn như:

• Bệnh tiêu chảy
• Táo bón
• Đầy hơi.

Khi nào đến gặp bác sĩ

Đi khám bác sĩ nếu bạn hoặc con bạn phát triển tình trạng đại tiện không tự chủ, đặc biệt nếu nó thường xuyên hoặc nghiêm trọng hoặc nếu nó gây ra sự phiền phức và đau khổ.

Thông thường, mọi người đều miễn cưỡng khi nói với bác sĩ của họ về tình trạng đại tiện không kiểm soát. Tuy nhiên, bằng các phương pháp điều trị sẵn có, bạn được chẩn đoán bệnh càng sớm, thì các triệu chứng của bạn thuyên giảm càng nhanh.

Nguyên nhân

Có thể có nhiều hơn một nguyên nhân gây ra tình trạng đại tiện không tự chủ:

• Tổn thương cơ. Tổn thương các vòng cơ ở cuối trực tràng (cơ vòng hậu môn) có thể gây khó khăn cho việc giữ phân. Loại tổn thương này có thể xảy ra trong quá trình sinh nở, đặc biệt nếu bạn bị rạch tầng sinh môn hoặc dùng kẹp trong khi sinh.
• Tổn thương thần kinh. Tổn thương các dây thần kinh cảm nhận phân trong trực tràng hoặc các dây thần kinh kiểm soát cơ vòng hậu môn có thể dẫn đến tình trạng đi phân không tự chủ. Tổn thương dây thần kinh có thể do sinh con, căng thẳng liên tục khi đi tiêu, chấn thương tủy sống hoặc đột quỵ. Một số bệnh như bệnh tiểu đường và bệnh đa xơ cứng, cũng có thể ảnh hưởng đến các dây thần kinh này và gây ra tổn thương dẫn đến không thể kiểm soát phân.
• Táo bón. Táo bón mãn tính là tình trạng phân khô, cứng, kích thước phân lớn hình thành trong trực tràng và khó để thải ra ngoài. Táo bón mãn tính cũng có thể gây tổn thương dây thần kinh dẫn đến đại tiện không tự chủ.
• Bệnh tiêu chảy. Phân rắn dễ bị giữ lại trong trực tràng hơn là phân lỏng, vì vậy phân lỏng khi tiêu chảy có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng đại tiện không tự chủ.
• Bệnh trĩ. Khi các tĩnh mạch trong trực tràng của bạn sưng lên gây ra bệnh trĩ, điều này khiến hậu môn của bạn không thể đóng lại hoàn toàn, có thể tạo điều kiện cho phân thoát ra ngoài.
• Mất khả năng lưu trữ trong trực tràng. Bình thường, trực tràng căng ra để chứa phân. Nếu trực tràng của bạn bị sẹo hoặc cứng do phẫu thuật, điều trị bức xạ hoặc bệnh viêm ruột, trực tràng không thể căng ra hết mức cần thiết và phân thừa có thể bị rò rỉ ra ngoài.
• Phẫu thuật. Phẫu thuật để điều trị các tĩnh mạch mở rộng ở trực tràng hoặc bệnh trĩ, cũng như các phẫu thuật phức tạp hơn liên quan đến trực tràng và hậu môn, có thể gây tổn thương cơ và dây thần kinh dẫn đến đại tiện không tự chủ.
• Chứng sa trực tràng. Són phân có thể là kết quả của tình trạng này, trong đó trực tràng tụt xuống hậu môn. Sự kéo căng của cơ vòng trực tràng do sa làm tổn thương các dây thần kinh điều khiển cơ vòng trực tràng. Tình trạng này càng kéo dài, khả năng hồi phục của các dây thần kinh càng giảm.
• Rectocele. Ở phụ nữ, són phân có thể xảy ra nếu trực tràng nhô ra ngoài qua âm đạo.

Các yếu tố rủi ro

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng đại tiện không tự chủ bao gồm:

• Tuổi tác. Mặc dù chứng són phân có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng nó phổ biến hơn ở người trên 65 tuổi.
• Là nữ. Són phân có thể là một biến chứng của quá trình sinh nở. Nghiên cứu gần đây cũng cho thấy rằng những phụ nữ sử dụng liệu pháp thay thế hormone thời kỳ mãn kinh có nguy cơ đại tiện không tự chủ.
• Tổn thương thần kinh. Những người mắc bệnh tiểu đường lâu năm, bệnh đa xơ cứng hoặc chấn thương lưng do chấn thương hoặc phẫu thuật có thể có nguy cơ mắc chứng đại tiện không kiểm soát, vì những tình trạng này có thể làm hỏng các dây thần kinh giúp kiểm soát việc đại tiện.
• Chứng mất trí nhớ. Són phân thường xuất hiện trong bệnh Alzheimer giai đoạn cuối và bệnh sa sút trí tuệ.
• Khuyết tật về thể chất. Tình trạng khuyết tật về thể chất có thể khiến bạn khó đi vệ sinh đúng lúc. Chấn thương gây ra khuyết tật về thể chất cũng có thể gây tổn thương dây thần kinh trực tràng, dẫn đến đại tiện không tự chủ.

Các biến chứng

Các biến chứng của chứng són phân có thể bao gồm:

• Đau khổ về mặt cảm xúc. Đại tiện không tự chủ có thể dẫn đến xấu hổ, thất vọng và trầm cảm. Những người mắc chứng bệnh này thường cố gắng che giấu vấn đề hoặc tránh giao tiếp xã hội.

• Kích ứng da. Da xung quanh hậu môn mỏng manh và nhạy cảm. Tiếp xúc nhiều lần với phân có thể dẫn đến đau, ngứa và có khả năng gây ra vết loét cần điều trị y tế.

Phòng ngừa

Tùy thuộc vào nguyên nhân, có thể cải thiện hoặc ngăn chặn tình trạng đại tiện không tự chủ. Bằng những cách sau đây:

• Giảm táo bón. Tăng cường vận động, ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ và uống nhiều nước.
• Kiểm soát tiêu chảy. Điều trị hoặc loại bỏ nguyên nhân gây tiêu chảy, chẳng hạn như nhiễm trùng đường ruột, có thể giúp bạn tránh được tình trạng đại tiện không tự chủ.
• Tránh căng thẳng. Căng thẳng khi đi tiêu cuối cùng có thể làm suy yếu cơ vòng hậu môn hoặc làm tổn thương dây thần kinh, có thể dẫn đến tình trạng không kiểm soát được phân.

Phong cách sống và các biện pháp khắc phục tại nhà

Thay đổi chế độ ăn uống

Bạn có thể kiểm soát tốt hơn việc đi tiêu của mình bằng cách:

• Theo dõi những gì bạn ăn. Những gì bạn ăn và uống ảnh hưởng đến độ đặc của phân. Lập danh sách những gì bạn ăn trong vài ngày. Bạn có thể phát hiện ra mối liên hệ giữa một số loại thực phẩm và chứng đại tiện không tự chủ của mình. Khi bạn đã xác định được thực phẩm có vấn đề, hãy ngừng ăn chúng và xem liệu chứng đại tiện không kiểm soát của bạn có được cải thiện hay không.

  Thực phẩm có thể gây tiêu chảy hoặc đầy hơi và làm tình trạng đại tiện không kiểm soát trở nên tồi tệ hơn bao gồm thức ăn cay, thức ăn béo và nhiều dầu mỡ và các sản phẩm từ sữa (nếu bạn không dung nạp lactose). Đồ uống có chứa caffein và rượu, thuốc nhuận tràng, cũng như các sản phẩm như kẹo cao su không đường và soda ăn kiêng có chứa chất làm ngọt nhân tạo.

• Bổ sung đầy đủ chất xơ. Nếu táo bón gây ra tình trạng đi phân không tự chủ, bác sĩ có thể khuyên bạn nên ăn thực phẩm giàu chất xơ. Chất xơ giúp phân mềm và dễ kiểm soát hơn. Nếu tiêu chảy là nguyên nhân gây ra vấn đề, thì thực phẩm giàu chất xơ cũng có thể khiến phân của bạn đặc hơn và khiến phân ít nước hơn.

  Chất xơ chủ yếu có trong trái cây, rau, bánh mì và ngũ cốc nguyên hạt. Hãy dùng khoảng 25 gam chất xơ mỗi ngày hoặc nhiều hơn, nhưng đừng thêm nó vào chế độ ăn uống của bạn cùng một lúc. Bổ sung quá nhiều chất xơ cùng một lúc có thể gây đầy hơi và khó chịu.

• Uống nhiều nước hơn. Để giữ cho phân mềm, hãy uống ít nhất tám ly nước mỗi ngày.

Chăm sóc da

Để giảm sự khó chịu do chứng đại tiện không tự chủ, bạn hãy giữ cho vùng da xung quanh hậu môn sạch và khô nhất có thể. Để giảm bớt sự khó chịu ở hậu môn và loại bỏ mùi hôi, bạn nên:

• Rửa sạch bằng nước. Nhẹ nhàng rửa khu vực này bằng nước sau mỗi lần đi tiêu. Tắm vòi sen hoặc ngâm mình trong bồn tắm cũng có thể hữu ích. Dùng Khăn giấy hoặc khăn lau không chứa nước hoa, không chứa cồn để làm sạch khu vực này.
• Làm khô hoàn toàn. Để khu vực này khô trong không khí, nếu có thể. Nếu không có thời gian, bạn có thể nhẹ nhàng lau khô khu vực này bằng giấy vệ sinh hoặc khăn sạch.
• Bôi kem hoặc bột. Kem dưỡng độ ẩm giúp da không bị kích ứng tiếp xúc trực tiếp với phân. Đảm bảo khu vực này sạch sẽ và khô trước khi bạn thoa bất kỳ loại kem nào. Bột talc không chuyên dụng hoặc bột ngô cũng có thể giúp giảm khó chịu ở hậu môn.
• Mặc đồ lót bằng vải cotton và quần áo rộng rãi. Quần áo chật sẽ không thông thoáng khiến các vấn đề về da trở nên trầm trọng hơn. Đông thời, thường xuyên thay quần lót.

Khi các phương pháp điều trị y tế không thể loại bỏ hoàn toàn chứng đại tiện không tự chủ, các sản phẩm như miếng lót, tã giấy và đồ lót dùng một lần có thể giúp bạn kiểm soát vấn đề. 

Như vậy, qua những thông tin Medplus đã tổng hợp, hy vọng rằng sẽ giúp bạn có thêm những thông tin bổ ích về chứng đại tiện không tự chủ. Cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc bài viết này của chúng tôi.