Con bạn có đang mắc chứng rối loạn thách thức chống đối?

Khoảng 5-15% trẻ em ở độ tuổi đi học được chẩn đoán là có rối loạn thách thức chống đối. Nếu không chữa trị, bệnh có thể dẫn đến rối loạn hành vi nghiêm trọng như hung hăng, bạo lực và có thể là vi phạm pháp luật. Songkhoe.medplus.vn thân gửi các bạn độc giả thông tin chi tiết về căn bệnh này nhé.

Rối loạn thách thức chống đối là gì?

Rối loạn thách thức chống đối hay còn gọi là rối loạn bướng bỉnh chống đối (ODD).

Rối loạn thách thức chống đối (ODD) là một rối loạn tâm thần thường khởi phát từ thời thơ ấu và có thể kéo dài suốt quá trình trưởng thành. Rối loạn thách thức chống đối (ODD) là một tình trạng phổ biến, phức tạp, tương đối dai dẳng và có khả năng khuyết tật. Đặc trưng bởi hành vi tiêu cực, thù địch và bướng bỉnh dai dẳng. Nhưng không xâm phạm nghiêm trọng tới những tiêu chuẩn xã hội hoặc quyền của người khác.

Rối loạn thách thức chống đối bao gồm rối loạn hành vi và rối loạn tăng động giảm chú ý. Nếu không chữa trị, bệnh có thể dẫn đến rối loạn hành vi nghiêm trọng như hung hăng, bạo lực và có thể là vi phạm pháp luật.

Nguyên nhân gây ra rối loạn thách thức chống đối

Hiện nay, các nhà khoa học vẫn chưa xác định rõ nguyên nhân gây ra bệnh rối loạn thách thức chống đối. Họ cho rằng việc di truyền và yếu tố môi trường đóng vai trò chủ yếu trong việc gây ra bệnh ODD.

Nguyên nhân của rối loạn thách thức chống đối là không rõ. Nhưng có lẽ là phổ biến nhất là trẻ em từ các gia đình, trong đó người lớn tham gia vào xung đột lớn, mâu thuẫn giữa các cá nhân.

ODD thường gặp trong gia đình có tiền sử ADHD, rối loạn hành vi, rối loạn cảm xúc, rối loạn nhân cách chống đối xã hội hay rối loạn liên quan đến sử dụng chất. Thiếu sự giám sát của cha mẹ, thiếu hiện diện của cha mẹ. Cha mẹ có sự thiếu nhất quán trong dạy dỗ, kỷ luật. Giới hạn và lạm dụng đứa trẻ công khai, đã có tiền sử hành vi gây rối.

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh rối loạn thách thức chống đối

Ước tính tỷ lệ hiện mắc của rối loạn thách thức chống đối (ODD) rất khác nhau do tiêu chuẩn chẩn đoán rất chủ quan. Các triệu chứng thường xảy ra ở nhiều môi trường khác nhau, nhưng được chú ý hơn là ở nhà và trường học. Khoảng 5-15% trẻ em ở độ tuổi đi học được chẩn đoán là có rối loạn thách thức chống đối. Trước tuổi dậy thì, trẻ nam bị ảnh hưởng nhiều hơn trẻ nữ. Sau tuổi dậy thì, sự khác biệt thu hẹp.

Có rất nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc rối loạn thách thức chống đối, chẳng hạn như:

Con bạn có tính cách nóng nảy. Tính cách bao gồm ít cảm xúc, phản ứng tình cảm thái quá và dễ thất vọng, sẽ dễ gây ra bệnh;
Con bạn từng bị lạm dụng, bỏ rơi, kỷ luật quá nghiêm khắc. Thiếu sự giám sát quan tâm của cha mẹ;
Trẻ sống với cha mẹ bất hòa. Cha mẹ sử dụng chất kích thích làm ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần.

Dấu hiệu của bệnh rối loạn thách thức chống đối

Các triệu chứng của ODD có thể khó khăn để phân biệt từ những vấn đề sức khỏe khác về hành vi hay tâm thần. Có thể khó khăn ở lần để nhận ra sự khác biệt giữa một đứa trẻ ngang bướng thông thường và một rối loạn thách thức chống đối. Một vài biểu hiện rối loạn thách thức chống đối ở trẻ như:

Thường tranh luận với người lớn, mất bình tĩnh, tức giận và dễ bị khó chịu bởi những người khác.
Thường xuyên bất chấp yêu cầu, quy định của người lớn và cố tình làm phiền người khác.
Có xu hướng đổ lỗi cho những người khác về những sai lầm của mình. Có những hành vi sai trái.

Biểu hiện của rối loạn này hầu như ở nhà. Có thể không có ở trường hoặc với bạn bè hoặc người lớn. Rối loạn này xuất hiện gây ra căng thẳng cho những trẻ xung quanh hơn cho bản thân trẻ.

Trong một số trường hợp, đặc điểm của rối loạn này bắt đầu từ khi xáo trộn được biểu hiện ở bên ngoài gia đình. Trong các trường hợp khác, hành vi này bắt đầu trong gia đình, nhưng sau đó được biểu hiện bên ngoài. Thông thường, các triệu chứng của rối loạn này biểu hiện rõ ràng nhất trong tương tác với người lớn hoặc bạn bè mà trẻ biết rõ.

Chẩn đoán bệnh rối loạn thách thức chống đối

Các bác sĩ tâm lý sẽ chẩn đoán bằng cách thăm hỏi bạn và bé triệu chứng và nguyên nhân. Các bác sĩ sẽ tiến hành đánh giá bệnh bằng cách tìm hiểu các triệu chứng lâm sàng mà bé đang có.

Thông thường, những trẻ này không tự coi mình là chống đối hay bướng bỉnh. Biện minh cho hành vi của mình như là một phản ứng với những tình huống bất hợp lý.

Do đó, để việc thăm hỏi của bác sĩ diễn ra tốt hơn, bạn nên quan sát con trước khi đến bác sĩ. Nhằm có thể cung cấp thông tin cho bác sĩ trong quá trình chẩn đoán.

Điều trị bệnh rối loạn thách thức chống đối

Điều quan trọng ở đây là can thiệp phải được bắt đầu càng sớm càng tốt với nhóm trẻ này. Điều trị thường sẽ bao gồm tư vấn và trị liệu. Tập huấn quản lý hành vi cho cha mẹ đưa đến một số lợi ích trong trường hợp này. Điều quan trọng khác là trị liệu viên của trẻ phải phối hợp chặt chẽ với các vị phụ huynh và giáo viên để đảm bảo tính hiệu quả của chương trình điều trị.

Những phương pháp điều trị tâm lý để điều trị bệnh, bao gồm:

Bố mẹ cần được đào tạo để kiểm soát và tương tác với con mình tốt hơn, cũng như có thể đối phó phù hợp với các hành vi của trẻ.
Liệu pháp chức năng gia đình nhằm giúp tất cả các thành viên giao tiếp và giải quyết vấn đề một cách hiệu quả hơn
Trẻ em cần được quan tâm một cách nhất quán. Tất cả mọi người xung quanh (kể cả bố mẹ) cần phải thống nhất cách đối xử và quản lý trẻ.

Nếu như đã thử nghiệm can thiệp tâm lý mà trẻ vẫn tiếp tục bị rối loạn, một số thuốc sẽ được lựa chọn . ODD & ADHD kèm theo: Thuốc kích thần (Methylphenidate & Dextroamphetamine) & thuốc không kích thần (Atomoxetine) có thể giúp giảm chống đối. Thuốc chống loạn thần không điển hình có thể giúp giảm việc gây hấn. Lithium carbonate giảm cơn bùng nổ, kích động. Carbamazepine có thể giảm mạnh hành vi kích động- bùng nổ. SSRI có thể hữu ích cho ODD trong trường hợp rối loạn cảm xúc.

Các phương pháp phòng ngừa bệnh rối loạn thách thức chống đối

Nguyên nhân chủ yếu được cho là tác nhân gây ra bệnh rối loạn thách thức do tác động môi trường. Trẻ em bị ảnh hưởng từ những người thân cận xung quanh. Phương pháp phòng ngừa căn bệnh này chủ yếu phải xây dựng một môi trường sống tốt cho trẻ.

Cha mẹ cũng lưu ý các hành động của mình trước mặt con nhỏ.
Đừng để trẻ bị ảnh hưởng bởi các hành động, lời nói, thái độ không tốt của mình.
Quan tâm, bảo vệ trẻ khỏi những mối nguy hiểm xung quanh.
Ta cũng cần đặc biệt lưu ý thiết lập rõ ràng các quy tắc dạy con. Thỏa thuận mong đợi của mình với trẻ và áp dụng nó một cách nhất quán.
Xây dựng thói quen hằng ngày giúp trẻ mắc ODD thực hiện được những hoạt động ở nhà. Làm theo quy trình lần lượt từ ăn tối đến bài tập về nhà và lên giường ngủ.
Áp dụng các quy tắc và làm theo thói quen hằng ngày một cách nhất quán và nghiêm túc
Mang đến cho trẻ những cơ hội tham gia vào các hoạt động như thể thao hay thú vui mà chúng thích.
Luôn củng cố và khen thưởng những hành vi tích cực.

Một số lưu ý nhỏ

Khi cố gắng thay đổi hành vi có vấn đề ở trẻ, hãy tập trung vào những hành vi có vấn đề nào nổi cộm nhất trước, mỗi lúc xử lý từng chút một. Khi bạn thấy sự cải thiện trong những hành vi này, hãy thêm vào những cái mới để trẻ tập trung cải thiện.
Liên tục mô tả rõ ràng những hệ quả phù hợp theo độ tuổi của trẻ tương ứng với những hành vi sai trái. Hướng dẫn rõ ràng cho trẻ bằng ngôn từ đơn giản, dễ hiểu.
Nếu trẻ có khuynh hướng làm ngược lại với những gì bạn muốn trẻ làm, tránh khen trẻ vì trẻ có thể sẽ nghĩ bạn tán đồng và kết quả là chúng sẽ thực hiện hành vi sai trái.
Tránh tranh cãi hoặc thuyết giảng trẻ và cố giữ bình tĩnh. Tránh để trẻ thấy bạn tức tối dần, vì điều này có thể lại hóa thành “phần thưởng” cho trẻ.
Thống nhất trước sau như một và tránh không tranh cãi qua lại với trẻ về hậu quả hay những gì đã xảy ra.
Cho phép trẻ có một nơi để giải tỏa lại sự bức xúc của mình. Cho trẻ cái gối để trẻ đấm vào hoặc hét vào.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Vẫn chưa có dự đoán rõ ràng về khả năng hồi phục từ rối loạn thách thức chống đối. Một số trẻ sẽ trưởng thành và những triệu chứng của rối loạn này sẽ bớt dần khi trẻ lớn lên. Những trẻ khác sẽ mang theo rối loạn này cho đến khi trưởng thành.

Đáp ứng được những nhu cầu phức tạp của nhóm trẻ này sẽ đòi hỏi sự hợp tác từ cha mẹ và trường học cũng như chuyên gia sức khỏe tâm thần. Một nỗ lực nhất quán, phối hợp chặt chẽ ở nhà và ở trường sẽ giúp cải thiện kết quả tích cực cho những trẻ này, đặc biệt là khi can thiệp được thực hiện sớm.

Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thể bằng lời khuyên của bác sĩ. Nếu có các dấu hiệu nghi ngờ, hãy liên hệ ngay với chuyên gia để được điều trị kịp thời.

Các bài viết liên quan:

Nguồn tham khảo: Phòng khám Tâm lý Tâm thần, Trang tâm lý