Thổ hoàng liên là một cây nhỏ, cao chừng 40-50cm, mỏng, mềm nhẵn. Lá kép 3 lần lông chim có bẹ, cuống lá chính dài 10-15cm, cuống lá bậc hai dài 5-7cm, cuống bậc 3 dài 1- 3cm. Vậy có những bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ dược liệu thổ hoàng liên hiện nay? Cách dùng dược liệu này như thế nào? Hãy cùng Medplus tìm hiểu rõ hơn về loại dược liệu này nhé!
1. Thông tin dược liệu
Tên thường gọi: Thổ hoàng liên
Tên khoa học: Thalictrum foliolosum DC.
Họ: Ranunculaceae (Mao lương)
Đặc điểm dược liệu
Thổ hoàng liên là cây thân thảo, có thân mỏng. Khi trưởng thành, cây cao khoảng 40 – 100 cm. Lá kép, chét hình trứng hoặc bình dầu dục, có cuống dài. Mép lá có khía răng cưa tròn, thưa. Gân lá chét hình chân vịt. Hoa mọc đơn lẻ, theo cụm, phân ra nhiều nhánh nhỏ, có màu trắng hoặc hơi tim tím. Qủa thổ hoàng liên có hình thoi. Rễ dài,màu nâu sẫm, có nhiều mấu, phần thịt có màu vàng tươi giống củ nghệ vàng.
Bộ phận dùng
Dùng bộ phận thân rễ cây thổ hoàng liên để làm thuốc.
Thu hái và chế biến
Thu hái: Thu hoạch thân rễ của những cây đã trưởng thành, thường được thu hoạch vào mùa thu đông, trời khô ráo.
Chế biến: Đem những thân rễ thổ hoàng liên thu hoạch được rửa bằng nước sạch để loại bỏ đất, cát, tạp chất, loại bỏ các rễ con và gốc thân. Sau đó đem phơi dưới 3 – 4 ngày nắng hoặc sấy khô, thái thành từng lát mỏng để dùng hoặc tán thành bột mịn.
Phân bố
Cây thổ hoàng liên mọc hoang hoặc được trồng tại các vùng nhiệt đới, vùng núi cao ở một số nước ở Nam Mỹ, Nam Phi, các tỉnh Ấn Độ, Đài Loan, Trung Quốc. Tại Việt Nam, cây thường mọc hoang ở vùng núi Tây Bắc như: Lào Cai, Hà Giang, Vĩnh Phúc,…
2. Công dụng và tác dụng chính
Thành phần hóa học
- Trong Thổ hoàng liên có khoảng 3% becberin, 0,3% panmatin, 0,02% jatrorrhizin.
- Ngoài ra còn một ít thalictrin nhưng có khi không thấy chất này.
Tính vị
Thổ hoàng liên có vị đắng, tính hàn.
Quy kinh
Thổ hoàng liên được quy vào Can, Tỳ, Vị, Đởm, Tâm và Đại tràng.
Tác dụng dược lý
Theo y học hiện đại
Chưa được nghiên cứu.
Theo y học cổ truyền
Trong Đông y, thổ hoàng liên có tác dụng:
- Chữa viêm ruột, viêm gan
- Chữa viêm họng
- Chữa đau mát
- Chữa lỵ trực khuẩn
- Chữa sốt cao
- Trị trĩ
- Sát khuẩn, kháng khuẩn
- Tiêu viêm
- Thanh nhiệt, giải độc
Cách dùng và liều lượng
Như vị hoàng liên, ngày dùng từ 4-6g chia làm 2-3 lần uống dưới dạng thuốc bột hay làm thành viên. Dạng thuốc sắc quá đắng khó uống. Dùng ngoài cũng để chữa đau mắt, mụn nhọt như hoàng liên bắc.
3. Bài thuốc chữa bệnh
Bài thuốc trị ung thư phổi
Dùng Thổ hoàng liên, Bồ công anh, Bắc sa sâm, Ngư tinh thảo mỗi vị 15 gram, Đại cốt bì, Kim ngân hoa, Bạch truật, Sơn dược mỗi vị 10 gram, 20 gram Phục linh cùng với 4 gram Cam thảo. Đem các vị thuốc trên sắc với 3 phần nước còn lại 1 phần nước để uống trong ngày, dùng thuốc khi còn nóng.
Bài thuốc chữa xơ gan, cải thiện chức năng gan, gan suy kiệt do ung thư
Dùng 15 gram Thổ hoàng liên, 20 gram Hoàng kỳ, Tích tuyết thảo, Phục linh, Sinh cái sam mỗi vị 12 gram cùng với Uất kim và Xa tiền tử mỗi vị 10 gram. Sắc các vị thuốc trên để uống mỗi ngày, nên dùng thuốc còn nóng, nếu nguội nên hâm lại trước khi dùng.
Bài thuốc chữa trĩ
Dùng Thổ hoàng liên và đậu đỏ với liều lượng bằng nhau, tán nhỏ, trộn đều rồi đắp lên vị trí bị thương đều đặn mỗi ngày.
Bài thuốc kích thích tiêu hóa
Dùng 0.5 gram Thổ hoàng liên, 1 gram Đại hoàng và 0.75 gram Quế chi, đem tất cả nguyên liệu trên thái nhỏ rồi tán thành bột mịn. Chia hỗn hợp bột trên thành 3 lần uống trong ngày.
Bài thuốc chữa tưa lưỡi, sưng lưỡi, viêm miệng, lở môi
Dùng Thổ hoàng liên đem thái nhỏ rồi trộn một ít mật ong, dùng để ngậm mỗi ngày.
Bài thuốc chữa lỵ trực khuẩn
Dùng 12 gram Thổ hoàng liên, đem tán thành bột mịn. Sử dụng 2 gram cho mỗi lần uống, uống mỗi ngày 2 lần. Hoặc có thể dùng Thổ hoàng liên, Hoàng bá, Hoàng cầm với liều lượng bằng nhau để sắc lấy nước uống.
Bài thuốc chữa lở loét do độc nhiệt
Dùng Thổ hoàng liên, Hoàng bá, Hoàng cầm mỗi vị 8 gram cùng với 12 gram Chi tử đem sắc lấy nước dùng.
Bài thuốc chữa sốt cao, sốt phát ban
Dùng Thổ hoàng liên, Đại hoàng Chi tử mỗi loại 8 gram. Đem tất cả các vị thuốc trên sắc lấy nước uống.
Bài thuốc chữa đau mắt đỏ, chảy nước mắt, viêm mang tiếp hợp mắt
Dùng Thổ hoàng liên, Hoa cúc, Dành dành mỗi vị 8 gram cùng với Xuyên khung và Bạc hà mỗi vị 4 gram. Đem tất cả các vị thuốc trên sắc để xông vào mắt và để dùng, thực hiện mỗi ngày 3 lần sau bữa ăn.
Bài thuốc chữa nghiện rượu
Dùng Thổ hoàng liên, Ngũ vị tử, Can cát cùng với Mạch môn đông sắc lấy nước dùng.
4. Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu
Trong quá trình điều trị bệnh bằng thổ hoàng liên cần lưu ý: Thổ hoàng liên chống chỉ định các đối tượng dị ứng hoặc mẫn cảm với các thành phần có trong dược liệu này. Người khí hư, tỳ vị hư hàn không được khuyến cáo sử dụng.
5. Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé!
Lưu ý:
- Thông tin về dược liệu mang tính chất tham khảo
- Quý độc giả không nên tự ý sử dụng phối bài thuốc mà sử dụng
- Quý độc giả nên tham vấn ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng, để hạn chế tác dụng phụ và tác dụng không mong muốn
Nguồn: tracuuduoclieu.vn
Xem thêm bài viết: