Bản Lam Căn | Cách Dùng Và Các Bài Thuốc Chữa Bệnh Hiệu Quả

Bản lam căn có tác dụng thanh nhiệt, thải độc được nhiều người biết đến. Loại dược liệu này thường mọc hoang ở nhiều nơi, dễ dàng tim hái và sử dụng. Vậy có những bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ dược liệu bản lam căn nào hiện nay? Hãy cùng Medplus tìm hiểu rõ hơn về loại dược liệu này nhé!

1. Thông tin dược liệu

Tên thường gọi: Bản lam căn; Bọ mẩy; Mây kỳ cấy; Đại thanh,…

Tên khoa học: Clerodenron Cytophyllum Turcz

Họ: Họ Verbenaceae

Đặc điểm dược liệu

Cây bản lam căn mọc thành bụi, thuộc nhóm cây nhỡ, có cành non tỏa ra xung quanh theo vòng tròn, có một lớp lông phủ. Phần vỏ bên ngoài của cành cây có màu nâu.

Lá cây dược liệu có hình bầu dục như mũi mác, phần đầu nhọn, gốc tròn. Dưới phiến lá hiện rõ các đường gân lá.

Hoa bản lam căn mọc thành ngù có lông, hoa màu trắng. Từ trục chính có khoảng 8 – 14 nhánh hoa nhỏ mọc ra. Trên đài hoa có lông và 5 răng, ngoài ra phần tràng hoa cũng được phủ bởi một lớp lông mỏng, tràng hoa hình trụ, 5 thùy hình trái xoan.

Cây bản lam căn ra hoa vào mùa hạ, đậu quả và phát triển vào mùa thu.

Bộ phận dùng

Vị thuốc bản lam căn sử dụng rễ của cây thuốc. Rễ cây hình trụ đâm sâu xuống đất, các nhánh rễ mọc toả ra xung quanh.

Thu hái và chế biến

Để bào chế vị thuốc, người dân đào rễ cây về rửa sạch và phơi khô, có thể phơi nguyên cả bộ rễ hoặc thái lát rồi phơi khô.

Dược liệu được bảo quản ở nơi thoáng mát, tránh mối mọt, ẩm mốc.

Phân bố

Cây dược liệu thường mọc hoang ở ven đường, đặc biệt cây rất ưa ánh sáng mặt trời, mọc ở nơi có nhiều ánh nắng. Có thể tìm thấy bản lam căn ở khu vực trung du, đồng bằng miền núi thuộc Trung Bộ và miền Bắc nước ta.

2. Công dụng và tác dụng chính

Thành phần hóa học

Vị thuốc này có chứa các thành phần hóa học như indigo, arginine, glutamin, salicylic acid, kinetin, uridine, indirubin,….

Tính vị

Dược liệu có tính hàn, vị đắng

Quy kinh

Vào kinh Tâm, Vị

Tác dụng dược lý

Theo y học hiện đại

Theo nghiên cứu của y học hiện đại, dược liệu chứa nhiều hoạt chất có lợi cho con người. Trong đó có thể kể đến các thành phần như salicylic acid, kinetin, uridine, indigo,… Chúng hỗ trợ giảm đau, giải cảm, hạ sốt. Ngoài ra, dược chất có trong dược liệu còn giúp trị mụn nhọt, mụn trứng cá, các vấn đề da liễu, hệ miễn dịch,…

Theo y học cổ truyền

Bản lam căn được ghi chép là dược liệu có tác dụng thải độc, thanh nhiệt cơ thể, giúp lợi tiểu, lợi yết hầu, lợi họng, tiêu đờm, chữa ho, kháng sinh,… Chính vì thế, dược liệu được chỉ định cho đối tượng đang gặp các vấn đề như:

Người bị viêm họng, quai bị, phù nề, người bị nóng ruột, bồn chồn, mê sảng, đau đầu,… do phong nhiệt thấp độc hay độc nhiệt xâm nhập vào trong máu sinh ra.
Sử dụng cho người bệnh viêm não, sưng tuyến mang tai, bệnh tủy sống, lở loét miệng, bệnh gan cấp – mãn tính,…

Cách dùng và liều lượng

Tùy thuộc vào mục đích sử dụng và từng bài thuốc mà có thể dùng dược liệu với cách dùng khác nhau.

3. Bài thuốc sử dụng

Bài thuốc chữa thanh nhiệt thấp thang

Chuẩn bị: 30g mỗi vị gồm đại thanh diệp, hải sa kim, 15g bản lam căn.
Thực hiện: Nguyên liệu rửa sạch sắc nấu nước uống mỗi ngày 1 thang.

Bài thuốc có tác dụng hỗ trợ cải thiện tình trạng viêm màng não, giúp ngăn ngừa bệnh cảm và chữa trị chứng quai bị,…

Bài thuốc chữa rong huyết cho phụ nữ

Chuẩn bị: Ngẫu tiết, bản lam căn.
Thực hiện: Đem hai dược liệu giã nát, trộn vào nhau, uống cùng với rượu. Sử dụng mỗi lần khoảng 1 muỗng canh, dùng kiên trì giúp cầm máu, ổn định tình trạng rong huyết.

Bài thuốc chữa viêm họng, viêm thanh quản, miệng lưỡi lở đinh nhọt, trị bệnh sởi

Chuẩn bị: 16g bản lam căn, 12g mỗi vị gồm kim ngân hoa, đại hoàng và hoàng bá, kết hợp với 6g cam thảo.
Thực hiện: Nguyên liệu rửa sạch sau đó sắc nước uống mỗi ngày, kiên trì áp dụng liên tục 5 – 7 ngày để cải thiện triệu chứng.

Bài thuốc giải cảm mạo cấp tính, chữa sốt cao

Chuẩn bị: 40g bản lam căn, kết hợp cùng với 20g khương hoạt.
Thực hiện: Sắc nước uống ngày 1 thang, sử dụng nước thuốc trong ngày không để qua đêm.

Bài thuốc bổ gan từ bản lam căn

Chuẩn bị: 30g điền cơ hoàng, 15g bản lam căn, kết hợp với 12g mỗi vị gồm bạch thược, kê cốt thảo và nhân trần, thêm vào 6g sài hồ, 6g cam thảo và 9h hoàng cầm.
Thực hiện: Nguyên liệu sắc nấu nước uống mỗi ngày, chia thành 2 lần uống hết trong ngày, dùng sáng và tối để đẩy lùi triệu chứng khó chịu.

Bài thuốc thường được chỉ định cho người bị đau sườn phải, đắng miệng, người bị chán ăn, đi ngoài phân lỏng, thần kinh, vàng da,….

Bài thuốc tiêu viêm cho người bệnh

Chuẩn bị: 15g cam thảo, 60g mỗi loại gồm bản lam căn, ngân hoa.
Thực hiện: Nguyên liệu hãm với nước sôi dùng như uống trà.

Bài thuốc chữa trị sùi màu gà

Chuẩn bị: Sử dụng 30g bản lam căn, mã xĩ hiện, kết hợp với 20g mỗi vị gồm mang tiêu, thổ phục kinh, bại tương thảo, biển súc.
Thực hiện: Nguyên liệu sắc cùng với 1 lít nước cho đến khi nước cạn còn 1 nửa. Đổ nước ra một cái chậu sạch tiến hành ngâm rửa khu vực bị sùi màu gà trong khoảng 10 phút. Thực hiện kiên trì mỗi ngày 2 lần sáng và tối giúp kiểm soát triệu chứng. Sau khoảng 1 tuần tình trạng sùi màu gà suy giảm đáng kể.

Bài thuốc chống hôi miệng

Chuẩn bị: 20g bản lam căn, kết hợp cùng với cúc dại, trắc bách diệp liều lượng tương đương, thêm 12g kim ngân hoa.
Thực hiện: Sắc lấy nước thuốc 2 lần nước rồi trộn cùng rồi sử dụng thay trà. Dùng kiên trì mỗi ngày để chữa hôi miệng do có nhiều rữa trong khoang miệng.

Bài thuốc chữa viêm da

Chuẩn bị: 12g bản lam căn kết hợp cùng với 9g mỗi vị gồm cát ngạch, hoàng cầm, huyền sâm và ngưu bàng tử, 5g mỗi vị gồm bạc hà, hoàng liên, cam thảo.
Thực hiện: Thang thuốc sắc nấu 2 lần nước sau đó trộn đều, chia thành 2 lần uống sáng và tối.

Bài thuốc chữa mụn cơm mắt cá

Chuẩn bị: 40g bản lam căn, 15g mỗi vị gồm tử thảo, hương phụ, 9g đào nhân.
Thực hiện: Sắc nấu nước 2 lần, sau đó trộn đều nước thuốc dùng để vệ sinh khu vực bị đau. Áp dụng cách làm này mỗi ngày 3 lần đẻ vệ sinh vị trí mụn, giảm lây lan ra các vùng da khác. 1 thang thuốc có thể sử dụng trong khoảng 3 ngày.

Bài thuốc giảm đau từ dược liệu bản lam căn

Chuẩn bị: 60g bản lam căn và 60g cương tàm.
Thực hiện: Nguyên liệu nghiền thành bột, trộn với nước uống ngày 2 lần. Sử dụng mỗi lần khoảng 10g, không nên lạm dụng nhiều.

Bài thuốc chữa cảm mạo cho trẻ em

Chuẩn bị: 30g mỗi vị gồm bản lam căn, áp chích thảo, 15g hoàng cầm, 12g quán chúng và 9g xạ can.
Thực hiện: Nguyên liệu sắc lấy nước uống, chia thành 2 – 3 lần uống hết trong ngày.

Bài thuốc trị viêm kết mạc cấp tính

Chuẩn bị: 20g bản lam căn, 18g bồ công anh, kết hợp với 10g hoàng kiên, 15g mỗi vị gồm từ hoa địa đĩnh, liên kiều, 12g hoàng cầm, 10g đại hoàng.
Thực hiện: Nguyên liệu sắc nấu nước uống, chia thành 2 – 3 lần uống hết trong ngày.

Bài thuốc chữa ban đỏ kết vảy

Chuẩn bị: 15g mỗi vị gồm bản lam căn, tử thảo bì, bạch truật, đan bì, kim ngân hoa, bạch tiên bì, sinh địa, hạt ích mẫu, kết hợp với 10g kinh giới, 10g phục kinh, 3g cam thảo.
Thực hiện: Nguyên liệu sắc với 500ml nước, chia thành 3 – 4 lần uống hết trong ngày. Sử dụng kiên trì sau vài thang thuốc tình trạng ban đỏ cải thiện đáng kể.

Bài thuốc chữa bệnh quai bị

Chuẩn bị: 8g bản lam căn, 15g xích tiểu đậu, 6g kim ngân hoa, 3g cam thảo.
Thực hiện: Nguyên liệu rửa sạch nấu cùng với nửa lít nước đến khi cạn còn khoảng 250ml. Chắt lấy nước thuốc chia thành 2 lần uống sáng và tối. Dùng khoảng 2 – 4 thang triệu chứng bệnh giảm dần.

4. Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu

Trong quá trình điều trị bệnh bằng bản lam căn cần lưu ý:

Dược liệu có tính hàn, đại lạnh, vì thế không dùng đơn lẻ, nên kết hợp thêm các dược liệu khác. Không lạm dụng, tránh dùng nhiều, dùng kéo dài, chỉ sử dụng với liều lượng và thời gian hợp lý. Trường hợp quá liều có thể gây xuất huyết dạ dày, dị ứng và các vấn đề đường ruột khác.
Không dùng cho người mới ốm dậy, cơ thể suy nhược, người mắc bệnh mãn tính. Tốt hơn hết trước khi dùng thảo dược, người bệnh nên thăm khám và nhờ bác sĩ chuyên khoa tư vấn.
Dược liệu dùng trong ngày từ 10g- 30g, không dùng quá nhiều. Sử dụng theo thời gian được thầy thuốc, bác sĩ hướng dẫn. Không nên tự ý dùng kéo dài có thể gặp phải các biến chứng khó lường.
Lựa chọn dược liệu sạch, sơ chế thận trọng để loại bỏ tạp chất, bảo quản đúng quy định để tránh dược liệu bị hư hỏng, ẩm móc. Tuyệt đối không sử dụng dược liệu nếu chúng có biểu hiện hư hỏng bất thường.
Kết hợp sử dụng dược liệu điều trị bệnh và thay đổi thói quen sinh hoạt lành mạnh hơn. Điều chỉnh chế độ ăn uống để cơ thể được cung cấp đầy đủ dưỡng chất, phòng ngừa biến chứng và giúp quá trình điều trị đạt hiệu quả tốt nhất.

5. Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé!

Lưu ý:

Thông tin về dược liệu mang tính chất tham khảo
Quý độc giả không nên tự ý sử dụng phối bài thuốc mà sử dụng
Quý độc giả nên tham vấn ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng, để hạn chế tác dụng phụ và tác dụng không mong muốn

Nguồn: tracuuduoclieu.vn

Xem thêm bài viết: