Nữ trinh tử là quả chín phơi khô của Cây nữ trinh. Vị thuốc này có tác dụng bổ can thận, minh mục, mạnh gân xương và thanh nhiệt,… Vậy có những bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ dược liệu nữ trinh tử hiện nay? Cách dùng dược liệu này như thế nào? Hãy cùng Medplus tìm hiểu rõ hơn về loại dược liệu này nhé!
1. Thông tin dược liệu
Tên thường gọi: Nữ trinh tử; Nữ trinh; Bạch lạp thụ tử.
Tên khoa học: Ligustrum lucidum Ait
Họ: chưa có dữ liệu.
Đặc điểm dược liệu
Quả của cây nữ trinh có hình bầu dục hoặc hình trứng, đường kính 0.33cm và dài 0.7 – 1cm. Vỏ ngoài có nhiều vằn nhăn, màu đen. Cần tránh nhầm lẫn loại cây này với cây xấu hổ (cây trinh nữ, cỏ thẹn, mắc cỡ) thuộc họ Trinh nữ (Mimosaceae).
Bộ phận dùng
Quả của cây được sử dụng để làm thuốc.
Thu hái và chế biến
Thu hái: Thu hái quả vào tiết đông chí
Chế biến: Khi hái về đem hầm, phơi nắng cho khô hoặc chưng rượu dùng.
Phân bố
Hiện tại nữ trinh tử phân bố chủ yếu ở Trung Quốc và chưa tìm thấy ở nước ta.
2. Công dụng và tác dụng chính
Thành phần hóa học
Dược liệu có chứa glucose, acid palmitic, mannitol và acid oleanolic.
Tính vị
Vị đắng, ngọt, tính mát.
Quy kinh
Quy vào kinh Can và Thận.
Tác dụng dược lý
Theo y học hiện đại
- Tác dụng điều trị tiểu đường: Axit oleanolic từ dược liệu có tác dụng giải phóng insulin, hạ đường huyết, điều hòa chuyển hóa lipid và điều chỉnh nồng độ glucose ở chuột mắc bệnh tiểu đường.
- Tác dụng điều trị ung thư gan: Nghiên cứu cho thấy quả của cây trinh nữ tử có tác dụng ức chế tế bào ung thư gan.
- Chiết xuất saponin trong dược liệu có tác dụng hỗ trợ điều trị nha chu.
- Dược liệu có tác dụng giảm cholesterol trong máu, chống lão hóa và điều hòa miễn dịch.
Theo y học cổ truyền
- Tác dụng: Bổ can thận, thanh nhiệt, minh mục, mạnh lưng gối.
- Chủ trị: Chứng đau mỏi lưng gối, mắt mờ, tóc bạc, ù tai, điếc tai, hoa mắt chóng mặt.
Cách dùng và liều lượng
Nữ trinh tử được sử dụng ở dạng sắc, chưng hoặc nấu thành các món ăn bồi bổ sức khỏe. Liều dùng thông thường: 6 – 15g/ ngày.
3. Bài thuốc chữa bệnh
Bài thuốc trị chứng giảm thị lực và hoa mắt do can thận âm hư
- Chuẩn bị: Trạch tả 8 -12g, đơn bì 8 – 12g, thục địa 20 – 32g, phục linh 8 – 12g, hoài sơn 10 – 16g, sơn thù 10 – 16g, câu kỷ tử và nữ trinh tử mỗi vị 12g.
- Thực hiện: Sắc uống, ngày dùng 1 thang.
Bài thuốc trị âm hư nội nhiệt
- Chuẩn bị: Mẫu đơn bì và địa cốt bì mỗi vị 15g, nữ trinh tử và sinh địa mỗi vị 20g.
- Thực hiện: Rửa sạch dược liệu, cho vào ấm và sắc lấy nước uống, mỗi ngày dùng 1 thang.
Bài thuốc bồi bổ can thận, giúp đen tóc
- Chuẩn bị: Đương quy, kỷ tử, nữ trinh tử, sinh địa, thục địa, ngưu tất, mạch môn và thiên môn mỗi vị 30g, hà thủ ô 100g và đậu đen 50g, rượu 35 độ 3 lít.
- Thực hiện: Cho các vị vào bình với rượu, sau đó đun sôi, tắt bếp và dùng nút bịt kín miệng bình. Sau đó ngâm trong vòng 15 – 30 ngày, chắt lấy rượu để uống. Mỗi lần uống 20 – 30ml, ngày dùng 2 lần.
Bài thuốc giúp bổ thận, trị đầu váng mắt hoa và lưng đau
- Chuẩn bị: Hạn liên thảo (cỏ nhọ nồi) và nữ trinh tử mỗi vị 100g.
- Thực hiện: Đem dược liệu đồ chín, phơi cho khô (nếu thực hiện được 9 lần thì tốt). Sau đó sấy khô, tán thành bột mịn và làm thành hoàn. Mỗi ngày uống từ 10 – 15g, có thể chia thành 2 lần uống.
Bài thuốc chữa chứng tăng huyết áp
- Chuẩn bị: Ngưu tất, tang ký sinh, hy thiêm, nữ trinh tử, hà thủ ô (chế), sa uyển tật lê, sinh địa, huyền sâm, hạn liên thảo và sinh bạch thược mỗi vị 12g.
- Thực hiện: Sắc lấy nước uống.
Canh xương lợn đỗ trọng nữ trinh tử trị thoái hóa khớp, dính khớp và cải thiện chức năng vận động ở người cao tuổi
- Chuẩn bị: Xương lợn 250g, đỗ trọng 15g và nữ trinh tử 20g.
- Thực hiện: Cho 2 dược liệu vào vải xô, gói lại sau đó đem hầm với xương lợn cho đến khi chín nhừ. Lấy bã thuốc ra, nêm nếm gia vị vừa ăn, có thể cho thêm cà rốt và khoai tây vào. Chia thành 2 lần ăn và dùng hết trong ngày.
Rượu nếp ngâm nữ trinh tử chữa suy nhược và điều trị chứng mất ngủ
- Chuẩn bị: Rượu 30 độ 1 lít và nữ trinh tử 1kg.
- Thực hiện: Đem ngâm trong 7 – 10 ngày là dùng được. Mỗi lần uống 20 – 30ml, ngày dùng từ 1 – 2 lần.
Xương bò hầm nữ trinh tử thích hợp cho bệnh nhân thiếu máu do mất máu nhiều
- Chuẩn bị: Gạo tẻ 100g, xương bồ 250g, nữ trinh tử 15g, đại táo 50g và cỏ nhọ nồi 30g.
- Thực hiện: Đem sắc cỏ nhọ nồi và nữ trinh tử lấy nước, vớt bỏ bã rồi đem nước sắc hầm đại táo, xương bò và gạo tẻ cho đến khi chín nhừ. Cuối cùng thêm gia vị và đường vào, ăn 1 lần/ ngày. Dùng món ăn này liên tục trong 20 ngày trị mất máu hiệu quả.
Bài thuốc chữa đau đầu, đau lưng mỏi gối, râu tóc bạc sớm và đau đầu
- Chuẩn bị: Tang thầm 15g, nữ trinh tử 12g và cỏ nhọ nồi 10g.
- Thực hiện: Đem các vị sắc uống, ngày dùng 1 thang.
Bài thuốc trị chứng di tinh, huyết trắng nhiều, lưng đau gối mỏi, thận hư, suy nhược
- Chuẩn bị: Câu kỷ tử, nữ trinh tử, đỗ trọng và thục địa.
- Thực hiện: Sắc uống, mỗi ngày dùng 1 thang.
4. Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu
Trong quá trình điều trị bệnh bằng nữ trinh tử cần lưu ý:
- Không dùng cho trường hợp dương suy, tỳ vị kém và tiêu chảy do hàn.
- Người có chức năng gan suy giảm nên sử dụng hạt nữ trinh ngâm rượu.
- Cây nữ trinh khác cây trinh nữ (mắc cỡ), vì vậy cần tránh nhầm lẫn khi sử dụng.
5. Lời kết
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé!
Lưu ý:
- Thông tin về dược liệu mang tính chất tham khảo
- Quý độc giả không nên tự ý sử dụng phối bài thuốc mà sử dụng
- Quý độc giả nên tham vấn ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng, để hạn chế tác dụng phụ và tác dụng không mong muốn
Nguồn: tracuuduoclieu.vn
Xem thêm bài viết: