Cây sương sâm là dược liệu có tính mát, vị đắng và hơi cơ độc. Thảo dược này thường được sử dụng làm mát, bồi bổ và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Ngoài ra Sương sâm còn được coi như 1 món ăn phổ biến trong giảm cân và thanh lọc cơ thể. Hãy cùng Medplus tìm hiểu về các công dụng độc đáo của cây Sương sâm cũng như cách thanh nhiệt giảm cân từ loại cây này trong bài viết dưới đây nhé !
Thông tin về Cây Sương sâm
Sương sâm là tên gọi chỉ hai nhóm thực vật khác loài nhưng cùng họ (Menispermaceae – họ Tiết dê). Cả hai có nhiều đặc điểm và công dụng giống nhau. Để dễ phân biệt, dân gian gọi là sương sâm trơn và sương sâm lông.
+ Sương sâm trơn (Tiliacora triandra) còn có tên gọi khác là: dây xanh leo, dây xanh ba nhị, xanh tam, sâm sâm. Cây thuộc loài T. triandra.
+ Sương sâm lông (Cyclea barbata) còn được gọi là lá mối. Cây thuộc loài C. barbata.
Đặc điểm của cây
Sương sâm trơn
Sương sâm trơn thuộc loài thực vật thân leo và sống lâu năm. Phần thân có thể có lông mịn hoặc không lông. Lá có màu xanh lục đậm khi già và nhạt khi còn non. Lá hình xoan, dài từ 6 – 11cm và rộng từ 2 – 4cm.
Sương sâm lông
Loại này cũng thuộc cây leo. Thân cây có lông dày. Nhánh có khía rãnh. Lá hình trái tim và có lông ở mặt dưới, mặt trên nhẵn. Cuốn lá ngắn hơn phiến. Kích thước của lá dài từ 6 – 10cm, rộng 4 – 9cm.
Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản
- Bộ phận dùng: Toàn thân, bao gồm, thân, lá và rễ
- Thu hái: Quanh năm
- Chế biến: Sương sâm sau khi thu hoạch về rửa sạch và phơi khô
- Bảo quản: Nơi khô ráo, tránh ẩm ướt
Tính vị, tác dụng
Sương sâm trơn
+Tính vị: Tính mát, vị ngọt và hơi độc.
+Thành phần hóa học: Đang được nghiên cứu. Một số kết quả ban đầu cho biết trong loại cây này có chứa alcaloid. Đây là hợp chất tự nhiên chứa Nitơ. Nó được ứng dụng chữa một số bệnh như sốt rét và chống loạn nhịp tim. Tuy nhiên, đây là chất có dược tính mạnh và có thể gây độc cơ thể khi dùng với liều lượng nhiều.
Sương sâm lông
+Tính vị: Tính mát, vị đắng và hơi độc.
+Thành phần hóa học: Nhiều chất pectin (một loại chất xơ). Ngoài ra, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy một số hoạt chất khác trong loại cây này như: hayatin và cissamparein (thuộc alcaloid); menismin và pereirin. Vị đắng của cây là do cissampelin (một loại hoặc alcaloid) hoặc pelosin với tỷ lệ 0,5%.
Công dụng, chỉ định và phối hợp
Sương sâm trơn
- Thanh nhiệt cơ thể;
- Hỗ trợ hoạt động của gan;
- Điều trị táo bón;
- Hỗ trợ giảm cân;
- Chữa vết bỏng;
- Cầm máu khi bị đứt tay, chân;
Những công dụng này đến từ khả năng chống oxy hóa, kháng viêm và sát khuẩn từ các thành phần trong lá cây.
Sương sâm lông
- Chữa nóng do nhiệt;
- Chữa lỵ;
- Tiêu độc;
- Cải thiện các vấn đề tiêu hóa: khó tiêu, bụng bị trướng và đau;
- Hỗ trợ điều trị một số bệnh lý liên quan đến gan, huyết áp và dạ dày;
- Hỗ trợ giảm cân;
- Thanh nhiệt và tăng cường sức đề kháng cho phụ nữ đang mang thai.
Các bài thuốc Đông Y trị bệnh từ cây Sương sâm
Chữa sốt lỵ và tiểu tiện khó khăn
Sử dụng 50 gram cây tươi đem rửa sạch, vò nát hoặc giã nhỏ. Sau đó thêm một ít nước đun sôi để nguội rồi vắt lấy nước. Chờ cho đến khi dung dịch nước sương sâm đông lại uống. Để dễ uống, người bệnh có thể thêm đường vào uống. Mỗi ngày uống khoảng 40 – 100 gram lá tươi.
Điều trị chứng đau bụng và chậm tiêu
Dùng rễ sương sâm lông đã xay thành bột, bột gừng và bột hạt tiêu theo tỷ lệ 4:6:5. Trộn tất cả các vị thuốc lại với nhau rồi thêm mật ong vào, nhào thành bột nhão và hoàn viên. Mỗi ngày uống khoảng 0,2 – 0,3 gram. Uống liên tục cho đến khi triệu chứng bệnh thuyên giảm thì ngưng.
Chữa tiểu đường, táo bón, miệng khô khát
Người bệnh dùng 30 – 60 gram lá phối hợp với 30 gram rau đắng (biển súc), 45 gram rung rúc. Tất cả các vị thuốc đem đun sôi và uống.
Chữa cảm mạo do nắng, đau cơ xương khớp hoặc huyết áp cao
Sử dụng 30 – 60 gram lá đem rửa sạch, vò lấy nước làm sương sâm và ăn. Ngoài ra cũng có thể sắc thuốc uống.
Mách bạn cách làm thạch sương sâm, hạt é, mủ trôm giải nhiệt giảm cân
Nguyên liệu và vật dụng:
- Lá sương sâm tươi: 150g
- Nước lọc: 1 lít
- Dầu ăn: 2 thìa cà phê
- Hạt é: 3 thìa cà phê
- Mủ trôm: 15g
- Đường cát: 300g
- Lá dứa: 3-4 lá hoặc dầu chuối: 1 ống
- Cách Thực hiện
-
Bước 1: Vò lấy thạch sương sâm
- Rửa lá dưới vòi nước chảy cho thật sạch, vảy ráo.
- Cho lá đã rửa vào thố, vò sơ cho giập rồi từ từ đổ nước cùng dầu ăn vào vò tiếp trong khoảng 15-20 phút cho lá nát, màu nước chuyển qua xanh đậm. Việc cho dầu ăn vào vò cùng lá giúp thạch không lên bọt nhiều, thạch sau khi đông có độ bóng, bắt mắt.
- Bạn đổ hỗn hợp lá và nước qua rây để tiến hành lọc lấy nước.
- Dùng muỗng hớt bọt trong nước sương sâm để sau khi đông, thạch trông mịn. Đậy kín tô thạch và để yên cho thạch tự đông sau khoảng 2-3 giờ. Bạn có thể cho tô thạch vào ngăn mát tủ lạnh cho thạch nhanh đông và bảo quản.
-
Bước 2: Ngâm mủ trôm, hạt é, nấu nước đường
-
- Với mủ trôm: Bạn nên tiến hành ngâm mủ trôm với khoảng 1 lít nước trong bình thủy tinh sạch trước khi ăn khoảng 10-12 giờ cho nở mềm.
- Nấu nước đường: Đổ 0,5 lít nước vào nồi, cho 300g đường vào khuấy cho tan, cho lá dứa đã rửa sạch, cắt khúc vào rồi đặt lên bếp nấu sôi đều. Tắt bếp, để nước đường nguội.
- Hạt é: Bỏ vào rây, rửa nhẹ nhàng dưới vòi nước chảy cho sạch bụi rồi cho vào ly cùng với khoảng 100ml ngâm cho nở.
-
Bước 3: Chế biến thành phẩm
-
- Thạch từ lá sương sâm sau khi đông, bạn lấy ra, dùng dao cắt bánh, cắt miếng dạng khối vuông nhỏ, cho vào ly.
- Sau đó cho hạt é, mủ trôm và nước đường vào đảo đều là có thể dùng được.
- Nếu không dùng lá dứa để tạo hương vị cho món thạch, bạn có thể dùng dầu chuối để thay thế. Cách dùng: Sau khi đã pha chế thạch xong, bạn cho vào ly thạch 1-2 giọt dầu chuối, đảo đều và dùng.
Những lưu ý khi sử dụng thạch sương sâm
Thạch có tính mát, nên nếu dùng nhiều, bạn có thể bị tiêu chảy. Do đó, bạn không nên dùng quá 2 ly thạch mỗi ngày. Với trẻ em, bạn chỉ nên cho bé ăn nửa ly mỗi ngày.
Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Cây Sương Sâm cũng như một số tác dụng hay về loại dược liệu này!
Lưu ý
- Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
- Người bệnh không tự ý áp dụng
- Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
Nguồn: tracuuduoclieu.vn Các nguồn tổng hợp uy tín 500 bài thuốc Đông Y trị bách bệnh - Lương Y Quốc Đương